Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 517/06
POSTANOWIENIE
Dnia 15 marca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku "A." - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
przy uczestnictwie H.J. i J.J.
o wpis do księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 marca 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 26 czerwca 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu
Rejonowego w B. z dnia 18 kwietnia 2006 r. i przekazuje sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wnioskodawca złożył wniosek o wpis na jego rzecz prawa własności
nieruchomości objętej księgą wieczystą kw [...]5 (dawna kw [...]4), wskazując jako
podstawę wpisu prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w B. z dnia 31
maja 2005 r. o przysądzeniu własności nieruchomości, dla której prowadzona jest
księga wieczysta kw [...]4.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 26 czerwca 2006 r. oddalił
apelację wnioskodawcy od postanowienia oddalającego wniosek o wpis,
stwierdzając niezgodność między treścią postanowienia z dnia 31 maja 2005 r., na
podstawie którego miałby zostać dokonany wpis, a treścią księgi wieczystej
w dziale I. Niezgodność polega na tym, że postanowienie odwołuje się do ewidencji
gruntów, według której nieruchomość składa się z działek nr 6 i 12 o łącznym
obszarze 3,68 ha, natomiast z księgi wieczystej wynika, że nieruchomość składa
się z działek nr 14/2 oraz 16 i 17 o łącznym obszarze 4,98 ha.
Z dokonanych ustaleń wynika, że na początku 1978 r. Powiatowe Biuro
Geodezji i Urządzeń Rolniczych częściowo zmieniło granice i obszar działek nr 14/2
i nr 16, oznaczając je jako działki nr 6 o obszarze 2,08 ha i nr 12 o obszarze 1,60
ha (razem 3,68 ha), a także odłączyło od nieruchomości działkę nr 17 (pastwisko)
o obszarze 0,18 ha. Innymi słowy, działka nr 17 według ewidencji gruntów nie
należy do nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta kw [...]5
(dawna kw [...]4). Zmiana obszaru działek nastąpiła wskutek wytyczenia ich granic
„według aktualnego użytkowania”, nie została jednak udokumentowana ani
orzeczeniem sądowym, ani decyzją administracyjną, ani też umową cywilnoprawną.
Zdaniem obu orzekających Sądów, wpis mógłby nastąpić, gdyby wnioskodawca
przedłożył dokument potwierdzający zmianę numeracji i powierzchni działek. Sąd
Okręgowy podniósł ponadto, że w postępowaniu egzekucyjnym granice przedmiotu
nabycia na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności określone zostały
w postanowieniu Sądu z dnia 31 maja 2005 r., które odwołuje się do ewidencji
gruntów, nie zaś do oznaczenia nieruchomości zawartego w dziale I księgi
wieczystej kw 2115. Wycena nabytej nieruchomości także nastąpiła w tym
postępowaniu i dotyczyła gruntu o obszarze 3,68 ha, a nie obszaru 4,98 ha. Nie jest
3
więc możliwe – bez dokumentu potwierdzającego zmianę numeracji i powierzchni
działek - ani sprostowanie wpisu w dziale I – O księgi wieczystej, ani ewentualne
sprostowanie postanowienia sądowego z dnia 31 maja 2005 r. w celu dostosowania
tego postanowienia do zapisu w dziale I – O księgi wieczystej.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy oparta została na podstawie naruszenia
prawa materialnego – art. 3 ust. 1 u.k.w.h., przez uznanie, że wpis powierzchni
gruntu oraz oznaczenia geodezyjnego działek w dziale I – O księgi wieczystej jest
objęty domniemaniem prawdziwości ksiąg wieczystych, a także naruszenia prawa
procesowego – art. 6268
§ 2, art. 365 § 1, art. 378 § 1 zd. 1 i art. 328 § 2 w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c., przez uznanie, że decydujące dla oznaczenia nieruchomości,
której własność została przysądzona są powierzchnia i numery działek, nie zaś
wskazany w postanowieniu sądowym numer księgi wieczystej, a także przez
zignorowanie mocy wiążącej postanowienia sądowego z dnia 31 maja 2005 r.,
a ponadto przez nieodniesienie się do wszystkich zarzutów apelacyjnych
w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wpis dokonywany jest tylko na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis
szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek o wpis,
sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz
treść księgi wieczystej (art. 6268
§ 1 i 2 k.p.c.). Podstawą wpisu są akty notarialne,
decyzje administracyjne, orzeczenia sądowe oraz inne dokumenty. W przypadku
orzeczeń sądowych podstawą wpisu są orzeczenia prawomocne lub natychmiast
wykonalne – zarówno o charakterze konstytutywnym, jak i deklaratoryjnym.
Przykładem tych ostatnich jest orzeczenie sądu o przysądzeniu własności.
Wnioskodawca do wniosku dołączył właśnie prawomocne postanowienie
o przysądzeniu własności. Treść tego postanowienia jednoznacznie wskazuje, że
dotyczy ono nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw. [...]5
(dawna kw [...][4), jednak określony w sentencji obszar nabytych działek i ich
oznaczenie nie jest zgodny z oznaczeniem nieruchomości zawartym w dziale I tej
księgi wieczystej.
4
W opisanej sytuacji rozważenia wymaga kwestia, czy wskazana
niezgodność uzasadniała oddalenie wniosku – jak to uczynił Sąd Rejonowy, czy –
jak uważa skarżący - wniosek podlegał uwzględnieniu, bowiem niewątpliwie
orzeczenie sądowe dotyczy księgi wieczystej dla nieruchomości, którą
wnioskodawca nabył w drodze licytacji i uzyskał przysądzenie własności, czy też
sąd powinien uruchomić postępowanie zmierzające do usunięcia braku formalnego
wniosku wieczystoksięgowego.
Stanowiska skarżącego nie można zaakceptować. W sytuacji, gdy dokument
będący podstawą wpisu w dziale II księgi wieczystej w swej treści zawiera opis
nieruchomości niepokrywający się z opisem nieruchomości ujawnionym w dziale
I księgi wieczystej, nie można twierdzić, że okoliczność ta jest bez znaczenia. Sąd
wieczystoksięgowy nie może bowiem w następstwie dokonywanych wpisów
doprowadzać do niezgodności między treścią wpisu ustalającego stan prawny
nieruchomości, a wpisem, który wprawdzie nie ma takiego charakteru, ale dotyczy
oznaczenia nieruchomości, dla której księga wieczysta jest prowadzona.
Sąd Okręgowy trafnie zauważył, że „wpis mógłby nastąpić, gdyby
wnioskodawca okazał dodatkowy dokument potwierdzający zmianę numeracji
i powierzchni działek”. Rozważenia wymagała zatem kwestia, czy niedołączenie do
wniosku takiego dokumentu uzasadniało jego oddalenie a limine – jak to uczynił
Sąd Rejonowy, czy też sąd powinien – jak już zaznaczono - uruchomić
postępowanie zmierzające do usunięcia braku formalnego wniosku
wieczystoksięgowego.
Kwestia ta wiąże się z określeniem charakteru braku w postaci niedołączenia
do wniosku dokumentów, które stanowią podstawę wpisu. Sąd Najwyższy
w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną uznał, że niedołączenie do wniosku
dokumentu potwierdzającego zmianę numeracji i powierzchni działek kwalifikować
należy jako brak formalny wniosku podlegający usunięciu w trybie art. 1301
i nast.
k.p.c. Za taką kwalifikacją przemawia okoliczność, że dokument stanowiący
podstawę wpisu w istocie został złożony, tyle że ze względu na zmianę numeracji
i powierzchni działek nie mógł bez dodatkowych dokumentów wykazujących te
zmiany, stanowić samodzielnej podstawy wpisu. Zastosowanie art. 6268
§ 2 k.p.c.
5
bez uprzedniego wszczęcia postępowania na podstawie art. 1301
§ 11
k.p.c. nie
znajdowało zatem uzasadnienia. Sąd Okręgowy, akceptując zastosowany przez
Sąd Rejonowy tryb postępowania, naruszył art. 6268
§ 2 k.p.c., na którym oparta
została skarga kasacyjna. Już z tych względów należało orzec, jak w sentencji (art.
39815
§ 1 k.p.c.).