Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 116/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa Parafii […]
przeciwko R. K.
o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 czerwca 2007 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 22 listopada 2006 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację;
2) zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę
1650 zł (jeden tysiąc sześćset pięćdziesiąt) tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2005 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo
Parafii […] przeciwko R. K. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego
stanowiącego wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia 7 października 1999 r. sygn.
akt. III C …/96, zmieniony częściowo wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 27
października 2000 r. sygn. akt. I ACa …/00.
Sąd Okręgowy ustalił, że w wyniku powództwa R. K. przeciwko Parafii […]
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 7 października 1999 r. nakazał Parafii
przywrócenie bliżej opisanego w wyroku grobu rodzinnego powoda położonego na
cmentarzu w […] do stanu jaki istniał przed dniem 1 lipca 1995 r., w szczególności
do jego poszerzenia do 2 metrów z ramą, odbudowania ramy betonowej oraz
postawienia płyty nagrobnej z tablicą z wypisanymi na niej imionami i nazwiskami
pochowanych w tym grobie osób, a także zakazał Parafii naruszania tego grobu w
przyszłości. Sąd Apelacyjny, w wyniku apelacji Parafii, wyrokiem z dnia 27
października 2000 r., zmienił to orzeczenie tylko w ten sposób, że oddalił
powództwo o nakazanie Parafii postawienia płyty nagrobnej z tablicą zawierającą
imiona i nazwiska osób pochowanych w grobie, a w pozostałej części oddalił
apelację.
W sprawie tej ustalone między innymi zostało, że w przedmiotowym grobie
pochowani byli dziadkowie powoda R. K. i ich córka. Kiedy w maju 1995 r. zmarła
siostra powoda M. K., jej córka i siostrzenica powoda K. R. wykupiła w pozwanej
Parafii miejsce na pochowanie matki w grobie rodzinnym dziadków, a ponieważ nie
miała odpowiedniej kwoty pieniędzy, wyraziła zgodę na zadysponowanie przez
Parafię drugą częścią grobowca. Parafia, nie pytając o zgodę powoda, sprzedała
prawo do miejsca w obrębie tego grobowca osobie trzeciej, mimo że nie upłynął
jeszcze okres 20 lat od pochowania osób bliskich powoda i K. R. w rodzinnym
grobowcu. Sąd Okręgowy dokonując w sprawie III C …/96 pomiarów grobu ustalił,
że na miejscu grobowca dziadków powoda urządzono grób osoby obcej - M. O.,
której rodzinie Parafia zbyła miejsce, a obok, częściowo w granicach dawnego
grobowca dziadków powoda, a częściowo na dawnej ścieżce, K. R. urządziła grób
matki M. K. Oceniając roszczenie R. K. przeciwko Parafii o przywrócenie grobu
3
jego dziadków do stanu poprzedniego Sądy obu instancji stwierdziły, że powód nie
kwestionował przysługującego także K. R. prawa do przedmiotowego grobu ani jej
prawa do pochowania w nim matki, natomiast słusznie zarzucił, że Parafia nie mała
prawa, bez jego zgody, sprzedać część tego grobu osobie obcej, przed upływem 20
lat od ostatniego pochówku, co doprowadziło do likwidacji grobu dziadków powoda i
urządzenia w jego obrębie grobu osoby obcej- M. O. W ocenie Sądów roszczenie
powoda o przywrócenie stanu poprzedniego było uzasadnione, bowiem Parafia nie
miała prawa bez jego zgody zadysponować miejscem w grobie jego rodziny. Nie
miało przy tym znaczenia, że współuprawniona do grobu K. R. wyraziła na to
zgodę, skoro niezbędna była także zgoda powoda. Działanie pozwanej Parafii było,
zdaniem Sądów, bezprawne, naruszało dobra osobiste powoda, bowiem grób jego
dziadków został zlikwidowany, a zatem administracja cmentarza powinna
doprowadzić do przywrócenia stanu poprzedniego. Sąd Apelacyjny wskazał
ponadto, że na ocenę roszczenia powoda nie może mieć wpływu okoliczność, że
na części dawnego grobu jego dziadków znajduje się obecnie grób osoby obcej dla
powoda- M. O. Rzeczą pozwanej Parafii, która zadysponowała tym miejscem bez
zgody powoda jest podjęcie działań w celu doprowadzenia do przywrócenia stanu
poprzedniego.
Dokonując w obecnie rozpoznawanej sprawie oceny roszczenia Parafii
o pozbawienie wykonalności opisanego wyżej tytułu wykonawczego wydanego
w sprawie III C …/96, Sąd Okręgowy uznał je za nieuzasadnione. Wskazał, że
Parafia oparła roszczenie na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., jednak nie przedstawiła
żadnych dowodów, iż po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub po zamknięciu
rozprawy w sprawie III C …/96, nastąpiło zdarzenie wskutek którego zobowiązanie
wygasło lub nie może być egzekwowane. Zdarzeniem takim nie jest, w ocenie Sądu
Okręgowego, wskazana w pozwie okoliczność, że w wyniku nowych pomiarów
dokonanych przez Parafię okazało się, iż wykonanie wyroku wydanego w sprawie
III C …/96 wiązałoby się z koniecznością przesunięcia grobu M. O. Pomiary
dokonane w powyższej sprawie nie były przez strony kwestionowane, a
okoliczność, że wykonanie wyroku spowoduje konieczność przesunięcia grobu M.
O. była znana Sądom przed powstaniem tytułu egzekucyjnego i oceniona przez nie
w aspekcie wykonalności roszczenia R. K.
4
Sąd Okręgowy oddalił między innymi wnioski Parafii o przesłuchanie
świadków, w tym K. R., uznając, że okoliczności, na jakie miałaby ona zeznawać
nie mają znaczenia w sprawie.
W wyniku apelacji powodowej Parafii, Sąd Apelacyjny zaskarżonym
wyrokiem z dnia 22 listopada 2006 r. zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i w
całości uwzględnił powództwo nie obciążając pozwanego kosztami procesu.
Sąd drugiej instancji przesłuchał K. R. i J. K. i w oparciu o te dowody oraz
ustalenia Sądu pierwszej instancji uznał, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego
nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane.
Zdarzeniem tym jest w jego ocenie okoliczność, że pochowana w spornym grobie
M. K. była współuprawniona do dysponowania nim, a przeprowadzona egzekucja
na podstawie zaskarżonego tytułu wykonawczego spowodowałaby naruszenie
prawa M. K. do dysponowania tym grobem. Sąd Apelacyjny stwierdził, że R.K.
podając się za jedynego spadkobiercę osób pochowanych w spornym grobie,
niesłusznie został uznany przez Sądy obu instancji w sprawie III C …/96 za
jedynego dysponenta grobu, podczas gdy współuprawniona była również M. K.
oraz jej córka K. R., która zeznając w obecnej sprawie przed Sądem Apelacyjnym
wyraziła sprzeciw wobec czynności podejmowanych przez R. K. w sprawie III C
…/96 oraz w postępowaniu egzekucyjnym. Sprzeciw ten jest, w ocenie Sądu
Apelacyjnego, nową okolicznością zaistniałą po powstaniu przedmiotowego tytułu
wykonawczego, uniemożliwiającą jego wykonanie. Roszczenie dochodzone w
sprawie III C …/96 miało bowiem także charakter majątkowy- służyło zachowaniu
majątkowego prawa powoda do grobu. Jeżeli prawo to przysługuje kilku osobom,
do dysponowania nim stosuje się, w drodze analogii, przepisy kodeksu cywilnego o
współwłasności rzeczy w częściach ułamkowych, w tym przepisy o zarządzie
rzeczą wspólną, a zatem zgodnie ze stosowanym w drodze analogii art. 209 k.c.,
wyrażony obecnie, po powstaniu tytułu wykonawczego sprzeciw przez
współuprawnioną K. R. przeciwko czynnościom R. K. sprawia, że określone
zaskarżonym tytułem wykonawczym zobowiązanie Parafii nie może być
egzekwowane, co prowadziło do uwzględnienia powództwa opozycyjnego.
5
Niezależnie od tego Sąd Apelacyjny uznał, że wykonanie wyroku wydanego
w sprawie III C …/96 byłoby rażąco sprzeczne z art. 5 k.c., bowiem prowadziłoby
do naruszenia osobistych i majątkowych praw innych osób w sytuacji, w której
prawo do kultu zmarłych nie musi ściśle łączyć się z kryptą lub płytą nagrobkową
umiejscowioną w ściśle określonych granicach.
W skardze kasacyjnej opartej na obu podstawach pozwany zarzucił
nieważność postępowania wynikającą z nienależytego umocowania pełnomocnika
strony powodowej w postępowaniu apelacyjnym (art. 379 pkt 2 k.p.c.), naruszenie
art. 368 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. przez nieodrzucenie apelacji strony powodowej mimo
wadliwego określenia zaskarżonego wyroku oraz niewłaściwego przedstawienia
zarzutów. W ramach naruszenia prawa materialnego zarzucił naruszenia art. 840 §
1 pkt 2 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie w wyniku uznania, że nastąpiło
zdarzenie określone w tym przepisie, naruszenie art. 209 k.c. w zw. z art. 840 § 1
pkt 2 k.p.c. i art. 365 k.p.c., przez uznanie, że brak zgody współuprawnionej do
grobu K.R. na czynności zachowawcze R. . jest okolicznością, o której mowa w art.
840 § 1 pkt 2 k.p.c., a także naruszenie art. 5 k.c. przez zastosowanie go w
rozpoznawanej sprawie. W oparciu o powyższe wnosił o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
ewentualnie oddalenie apelacji strony powodowej i zasądzenie w obu wypadkach
na rzecz pozwanego kosztów postępowania za drugą instancję oraz kosztów
postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozważając w pierwszej kolejności najdalej idący zarzut nieważności
postępowania oparty na twierdzeniu o niewłaściwym umocowaniu w postępowaniu
apelacyjnym pełnomocnika strony przeciwnej trzeba na wstępie wskazać, że
w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie ma jednolitości poglądów co do
skuteczności zgłoszenia takiego zarzutu (porównaj między innymi orzeczenia
z dnia 13 lutego 2004 r. IV CK269/02, z dnia 24 maja 2005 r. V CK 644/04, z dnia
23 marca 2006 r. IV CSK 115/05, wszystkie niepublikowane, opowiadające się za
dopuszczalnością zgłoszenia takiego zarzutu przez stronę przeciwną oraz
orzeczenia z dnia 7 kwietnia 2004 r. IV CK 661/03 i z dnia 9 marca 2005 r. III CK
6
263/04, także nie publikowane, wypowiadające pogląd odmienny). Podzielając
stanowisko dopuszczające możliwość zgłoszenia takiego zarzutu przez skarżącą
stronę przeciwną, która jest zainteresowana w rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy
w sposób wolny od uchybień prowadzących do nieważności postępowania,
mogących stanowić podstawę jego wznowienia, trzeba ponadto stwierdzić, że
zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną
w granicach zaskarżenia, bierze pod rozwagę z urzędu nieważność postępowania
przed sądem drugiej instancji. Niezależnie zatem od tego, czy w skardze kasacyjnej
został zgłoszony zarzut nieważności postępowania przed sądem drugiej instancji
oraz której strony zarzut ten dotyczy, Sąd Najwyższy powinien z urzędu kwestię tę
rozważyć.
W rozpoznawanej sprawie nie doszło do nieważności postępowania.
Wprawdzie słusznie skarżący wskazuje, że substytucja udzielona do wniesienia
apelacji adwokatowi E. K. przez prowadzącą w pierwszej instancji sprawę adwokat
I. M. zawiera rażące błędy i nieścisłości w oznaczeniu charakteru sprawy, do której
jej udzielono oraz daty zaskarżonego wyroku, jednak skoro podana w niej
sygnatura akt nie budzi wątpliwości i wskazuje, że adwokat upoważniony został do
występowania w tej sprawie w postępowaniu apelacyjnym, trzeba uznać, że nie
zachodziła nieważność postępowania z powodu niewłaściwej reprezentacji strony
powodowej w tym postępowaniu. Błędy i nieścisłości występujące w substytucji
powinny być usunięte przez Sąd Apelacyjny w trybie art. 373 zdanie drugie k.p.c.,
który niewątpliwie został przez ten Sąd naruszony. Skarga kasacyjna nie zawiera
jednak zarzutu naruszenia tego przepisu, który byłby zresztą skuteczny tylko
wówczas, gdyby skarżący, zgodnie z art. 162 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zwrócił
uwagę Sądu Apelacyjnego na to uchybienie, a w kasacji wykazał, że mogło ono
mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, czego nie uczynił.
Nie jest także skuteczny zarzut naruszenia art. 368 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
Wprawdzie również w tym wypadku skarżący słusznie wskazuje na dwukrotne
błędne oznaczenie w apelacji daty zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji
oraz na wysoce nieprofesjonalne, nieprecyzyjne i niespójne przedstawienie
zarzutów apelacyjnych przez zawodowego pełnomocnika strony powodowej,
jednak wskazana w apelacji właściwa sygnatura akt sądu pierwszej instancji
7
umożliwia prawidłową identyfikację zaskarżonego wyroku, a treść apelacji
pozwalała na stwierdzenie, w czym skarżący upatruje wadliwości wyroku Sądu
pierwszej instancji. Wskazać też trzeba, że nieporadność sformułowania zarzutów
apelacyjnych nie miała istotnego znaczenia, bowiem Sąd Apelacyjny uwzględnił
apelację z innych przyczyn, niż w niej wskazane.
Przechodząc do oceny zarzutów kasacyjnych opartych na pierwszej
podstawie należy na wstępie stwierdzić, że rozpoznanie powództwa
przeciwegzekucyjnego opartego na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. nie może
prowadzić do ponownego merytorycznego badania sprawy, w której wydano
zaskarżony tytuł wykonawczy. Dłużnik nie może zatem powoływać się na żadne
okoliczności znane sądowi w czasie rozpoznawania tej sprawy i ocenione przez ten
sąd ani na zarzucaną niesłuszność wydanego w niej wyroku (porównaj wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1962 r. 2 CR 549/61, N.P. z 1964 r., nr 3, s. 305).
Prowadziłoby to bowiem do naruszenia wskazanej w art. 365 § 1 k.p.c. zasady
prawomocności takiego wyroku i wynikającego z niej związania nim nie tylko stron
i sądu, który go wydał, lecz także innych sądów i innych organów oraz osób. Z tych
względów podstawę powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą stanowić tylko
zdarzenia, które zaszły po powstaniu zaskarżonego tytułu wykonawczego, albo po
zamknięciu rozprawy przed wydaniem wyroku, a przed wytoczeniem powództwa
opozycyjnego. Jeżeli jego podstawą jest twierdzenie, że objęte zaskarżonym
tytułem wykonawczym zobowiązanie nie może być egzekwowane, dłużnik musi
wskazać zdarzenie, które miało miejsce po powstaniu tytułu egzekucyjnego(lub po
zamknięciu rozprawy w sprawie, w której został wydany), a przed wytoczeniem
powództwa przeciwegzekucyjnego, które uniemożliwia egzekucje określonego
w tytule zobowiązania.
W rozpoznawanej sprawie bez wątpienia zdarzeniem takim nie była
powołana przez dłużnika okoliczność, że wykonanie jego obowiązku określonego
zaskarżonym tytułem wykonawczym powodowałoby konieczność przesunięcia czy
usunięcia grobu M. O., co naruszałoby prawa do grobu jej rodziny, niebiorącej
udziału w sprawie, w której powstał tytuł wykonawczy. Pomijając fakt, że rodzina M.
O. nie brała udziału w tamtej sprawie dlatego, że Parafia, mimo wezwania Sądu,
nie wskazała imion, nazwisk ani adresów jej członków i ich zawiadomienie o
8
procesie było z tego powodu niemożliwe, przede wszystkim trzeba stwierdzić, że
wskazane wyżej skutki uwzględnienia powództwa o przywrócenie do stanu
poprzedniego grobu dziadków R. K. były znane Sądom obu instancji w sprawie III C
…/96 i przez nie rozważone oraz ocenione, co wprost wynika z uzasadnienia
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 października 2000 r. Nie mogły być zatem
podstawą powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.
Podstawą taką nie mogła też być wskazana przez Sąd Apelacyjny
w zaskarżonym wyroku okoliczność, że osobami współuprawnionymi do grobu
rodzinnego K. poza R. K. była także M. K. oraz jej córka K. R. i pozostałe
rodzeństwo. Okoliczność ta po pierwsze nie zaistniała dopiero po powstaniu
zaskarżonego tytułu wykonawczego, a po wtóre była z całą pewnością znana
Sądom obu instancji w sprawie, w której tytuł ten powstał. Myli się bowiem Sąd
Apelacyjny stwierdzając, że R. K. podawał się w tamtej sprawie za jedynego
spadkobiercę pochowanych w tym grobie osób i że został uznany przez Sądy
orzekające w tamtej sprawie za jedynego dysponenta grobu. Przeciwne fakty
wynikają wprost z materiału dowodowego sprawy III C …/96 oraz stanowiska
Sądów obu instancji, które jednoznacznie stwierdziły, że prawo do dysponowania
spornym grobem, poza R. K., mieli także inni członkowie jego rodziny, w tym K. R.,
jednak nie mogła ona sama dysponować tym grobem i na przekazanie jego części
Parafii, a następnie osobom obcym potrzebna była zgoda wszystkich
współuprawnionych.
Jak słusznie stwierdził Sąd Apelacyjny prawo do grobu ma dwojaki
charakter: z jednej strony jest prawem niemajątkowym pozwalającym na spokojne
kultywowanie pamięci zmarłych, z drugiej strony jest to prawo majątkowe do
posiadania grobu i dysponowania nim. Jeżeli przysługuje kilku osobom, każda
z nich musi wyrazić zgodę na zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania
z tego prawa, bowiem taka czynność może naruszać prawo do spokojnego kultu
zmarłych przysługujące każdej z nich oraz prawo majątkowe do współposiadania
i współdecydowania o prawie do grobu. W razie naruszenia tego prawa przez
osobę trzecią, każdy ze współuprawnionych może samodzielnie dochodzić
roszczeń z tym związanych. Jeżeli bowiem dochodzi roszczeń wynikających
z prawa niemajątkowego, realizuje przysługujące mu własne prawo pamięci
9
zmarłych. Jeżeli natomiast dochodzi roszczenia majątkowego, w tym przywrócenia
grobu do stanu poprzedniego, realizuje przysługujące mu jako uprawnionemu
roszczenie zachowawcze przeciwko osobie nieuprawnionej, która naruszyła jego
prawo. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1978 r. I CR 57/78
(OSPiKA z 1979 r. poz. 163) oraz w uchwale z dnia 29 września 1978 r. III CZP
56/78 (OSNC z 1979 r. nr 4, poz. 68) jeżeli prawo do grobu należy wspólnie do
kilku osób, do prawa samodzielnego dysponowania grobem rodzinnym stosuje się
odpowiednio, w drodze analogii, przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności
rzeczy w częściach ułamkowych, między innymi co do zarządzania rzeczą wspólną
w granicach czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczających zwykły
zarząd. Z tych względów należy uznać, że przeciwko osobie trzeciej, która
naruszyła prawo do grobu, każdemu współuprawnionemu przysługuje samodzielne
roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego. Z art. 209 k.c. nie wynika, by zgodę
na takie działania jednego współwłaściciela (współuprawnionego) musieli wyrazić
pozostali lub ich większość. Nie wynika też prawo sprzeciwu jednego
współwłaściciela (współuprawnionego) wobec samodzielnego działania w tym
zakresie innego współwłaściciela (współuprawnionego), realizującego zachowanie
wspólnego prawa. Trzeba więc stwierdzić, że nie ma znaczenia prawnego sprzeciw
jednego współwłaściciela (współuprawnionego) przeciwko samodzielnym
działaniom drugiego współwłaściciela (współuprawnionego) mającym na celu
przywrócenie stanu zgodnego z prawem, co dotyczy także postępowania
egzekucyjnego. Taki sprzeciw nie może być zatem podstawą powództwa
przeciwegzekucyjnego opartego na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Wskazał na to Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 28 lutego 1994 r. III CZP 11/94 (OSNCP z 1994 r., nr
9, poz. 175) stwierdzając, że sprzeciw współwłaściciela nieruchomości wyrażony
przeciwko treści tytułu wykonawczego po uzyskaniu tego tytułu przez innego
współwłaściciela tej nieruchomości, nie może stanowić podstawy powództwa
opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.
Przenosząc to na grunt rozpoznawanej sprawy trzeba stwierdzić, że
sprzeciw jednego ze współuprawnionych do grobu, wyrażony przeciwko treści
uzyskanego przez innego współuprawnionego tytułu wykonawczego
stwierdzającego obowiązek osoby trzeciej przywrócenia grobu do stanu
10
poprzedniego, nie może stanowić podstawy powództwa opozycyjnego z art. 840 §
1 pkt 2 k.p.c. Taki współuprawniony, nieobjęty tytułem wykonawczym, nie jest
legitymowany do udziału w postępowaniu egzekucyjnym, ani do zgłaszania w nim
swojego stanowiska. Jego sprzeciw przeciwko tytułowi wykonawczemu
uzyskanemu przez drugiego współuprawnionego nie ma znaczenia prawnego.
Z tych powodów wskazany przez Sąd Apelacyjny, jako przyczyna
uwzględnienia w rozpoznawanej sprawie powództwa, sprzeciw K.R. wyrażony
przed tym Sądem przeciwko zaskarżonemu tytułowi egzekucyjnemu, nie mógł
stanowić podstawy powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., a więc nie mógł być
przyczyną jego uwzględnienia.
Przyczyną tą nie mogła też być wskazana przez Sąd Apelacyjny
sprzeczność wykonania wyroku objętego zaskarżonym tytułem wykonawczym
z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Pomijając bowiem to, że
uwzględnienie powództwa opozycyjnego na takiej podstawie co do zasady budzi
wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie, trzeba ponadto stwierdzić, że nawet jeżeli
dopuścić w wyjątkowych wypadkach taką możliwość, to mogło by to mieć miejsce
tylko wówczas, gdyby po powstaniu zaskarżonego tytułu wykonawczego (lub po
zamknięciu rozprawy w sprawie, w której został wydany), nastąpiło wyjątkowe
zdarzenie, które sprawiałoby, że wykonanie takiego wyroku byłoby sprzeczne
z zasadami współżycia społecznego. Wskazane natomiast przez Sąd Apelacyjny
okoliczności, niezależnie od oceny ich „wyjątkowości”, niewątpliwie nie powstały po
powstaniu zaskarżonego tytułu wykonawczego, istniały i były znane Sądom
wydającym wyrok w sprawie III C …/96. W istocie rzeczy Sąd Apelacyjny,
z naruszeniem art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. oraz art. 365 k.p.c., w toku rozpoznawania
powództwa opozycyjnego po raz drugi rozpoznał merytorycznie i odmiennie
rozstrzygnął sprawę, w której powstał zaskarżony tytuł wykonawczy, co jest
niedopuszczalne.
Z uwagi na to, że zarzuty kasacyjne oparte na drugiej podstawie nie były
skuteczne, zaś oparte na pierwszej podstawie okazały się uzasadnione, Sąd
Najwyższy w oparciu o art. 39816
k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i orzekł co do
istoty sprawy oddalając apelację strony powodowej i zasądzając od niej na rzecz
11
pozwanego koszty postępowania apelacyjnego. O kosztach postępowania
kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1 i art.
39821
k.p.c.
kg