Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 41/07
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
del. SSA Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku E. O.
przy uczestnictwie "P." - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w K.
o zobowiązanie zarządu do udostępnienia dokumentów i ksiąg spółki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 czerwca 2007 r.,
zażalenia uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 19 marca 2007 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z 19 marca 2007 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną wniesioną przez „P.” Sp. z o.o.– uczestniczkę postępowania w sprawie z
wniosku E. O. o zobowiązanie zarządu do udostępnienia dokumentów i ksiąg
spółki. Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu
rejestrowym skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna i jako podstawę
rozstrzygnięcia powołał art. 5191
§ 3 k.p.c. oraz art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na wymienione postanowienie spółka zarzuciła naruszenie art.
5191
§ 3 k.p.c. i art. 212 § 1 k.s.h., art. 6941
k.p.c., oraz wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu przed Sądem Rejonowym wnioskodawca realizował
uprawienie materialnoprawne, zagwarantowane mu w art. 212 § 1 k.s.h. Zgodnie
z tym przepisem, każdemu wspólnikowi służy prawo kontroli. W celu jego
wykonania wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może
w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla
swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. W przypadku, gdy zarząd odmówi
wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki,
może on żądać rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników (art. 212 § 3 k.s.h.).
Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów bądź ksiąg
spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do
udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki
(art. 212 § 4 k.s.h.).
To, że przeprowadzenie postępowania w tego rodzaju sprawie należy do
sądu rejestrowego nie uzasadnia jeszcze wniosku co do rejestrowego charakteru
samego postępowania. Postępowaniem rejestrowym sensu stricto jest
postępowanie w sprawach rejestrowych, tj. w sprawach o wpis w Krajowym
Rejestrze Sądowym (art. 6941
§ 1 i 2 k.p.c.), a pozostałe postępowania toczące się
przed sądami rejestrowymi można nazwać postępowaniami rejestrowymi najwyżej
w szerokim tego słowa znaczeniu, tylko z tej przyczyny, że toczą się przed sądem
3
rejestrowym. Postępowanie rejestrowe sensu stricto jest uregulowane w dziale VI
tytułu II księgi drugiej części pierwszej k.p.c. (art. 6941
-6948
), a zatem tytuł
I „Przepisy ogólne” znajduje zastosowanie w sprawach nieuregulowanych w dziale
VI, natomiast postępowanie rejestrowe sensu largo toczy się według przepisów
ogólnych zawartych w tytule I (art. 509-525 k.p.c.).
Postępowanie w sprawie o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień
lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki prowadzone jest
wprawdzie przez sąd rejestrowy, ale ma ono charakter postępowania rejestrowego
sensu largo.
Określenie w art. 5191
k.p.c. rodzaju spraw, w których przysługuje lub nie
przysługuje kasacja, bezpośrednio nawiązuje do systematyki spraw poddanych
rozpoznaniu w postępowaniu nieprocesowym w poszczególnych działach części
pierwszej, księgi drugiej, tytułu II kodeksu postępowania cywilnego. Przez sprawy -
określone według ich rodzaju - w których według art. 5191
k.p.c. kasacja
przysługuje lub nie przysługuje, należy zatem rozumieć sprawy, które odpowiadają
tej systematyce (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2001 r.,
III CKN 1454/00, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 116). Przepis art. 5191
§ 3 k.p.c. nie
dotyczy zatem spraw, które nie są rozpoznawane przez sąd rejestrowy
w postępowaniu rejestrowym sensu stricto, a zatem nie można z niego
wyprowadzać wniosku co do dopuszczalności skargi kasacyjnej w tych sprawach.
Przed zmianą kodeksu postępowania cywilnego dokonaną ustawą z 24 maja
2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie
rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz.
554) o dopuszczalności kasacji w postępowaniu nieprocesowym rozstrzygał mający
odpowiednie zastosowanie art. 392 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., a przepisy art.
5191
§ 1 i 2 k.p.c. przewidywały jedynie wypadki, w których kasacja nie przysługuje.
Tylko art. 5191
§ 3 k.p.c. określał, od jakich postanowień wydanych w postępowaniu
rejestrowym kasacja przysługuje. Aktualnie dopuszczalność skargi kasacyjnej
w postępowaniu nieprocesowym samodzielnie reguluje art. 5191
k.p.c. Jest to
regulacja pozytywna. Przepisy wymienionego artykułu przewidują, od jakich
postanowień i wydanych w jakich sprawach przysługuje skarga kasacyjna.
4
Zastrzegają przy tym przypadki, w których ona nie przysługuje i dopuszczają
możliwość dalszego wyłączenia dopuszczalności skargi przez przepis szczególny.
Takie uregulowanie powoduje, że w sprawach, w których art. 5191
k.p.c. nie
przewiduje skargi kasacyjnej, nie przysługuje ona, chyba że jej dopuszczalność
wynika z innego - szczególnego - przepisu ustawy. Sprawy o zobowiązanie zarządu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia
do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki nie należą do żadnego z rodzajów spraw,
w których art. 5191
k.p.c. przewiduje skargę kasacyjną. W szczególności sprawy
te - jak o tym była mowa wyżej - nie należą do postępowania rejestrowego, którego
dotyczy art. 5191
§ 3 k.p.c. Nie ma też innego przepisu ustawy, który przewidywałby
dopuszczalność skargi kasacyjnej w tych sprawach (tak też SN w postanowieniu
z 27 czerwca 2002 r., IV CZ 63/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 138).
Z przytoczonych względów zażalenie okazało się niezasadne i na podstawie
art. 39318
§ 3 w związku z art. 397 § 2 i art. 385 k.p.c. podlegało oddaleniu.
db