Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 czerwca 2007 r.
II UK 250/06
Przepis art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podat-
kowa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), określający odpowie-
dzialność za zobowiązania podatkowe spółki dotyczy członków zarządu pełnią-
cych funkcję w czasie powstania zaległości podatkowych, zarówno przed
zmianą tego przepisu dokonaną ustawą z dnia 12 września 2002 r. o zmianie
ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.
Nr 169, poz. 1387), jak i po tej zmianie.
Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 czerwca
2007 r. sprawy z wniosku Przemysława C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w G. o objęcie odpowiedzialnością za zaległości składkowe
spółki, na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Gdańsku z dnia 8 czerwca 2006 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 25 marca 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
G. orzekł o odpowiedzialności Przemysława C. jako członka jednoosobowego zarzą-
du Spółki z o.o. „W.” w S. za zobowiązania Spółki z tytułu nieopłaconych składek na
ubezpieczenie społeczne w okresie od marca 2001 r. do czerwca 2002 r. w kwocie
135.993,51 zł.
W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca zarzucił, że przepis art. 116 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w
brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2002 r. nie przewidywał odpowiedzial-
2
ności byłego członka zarządu, a wnioskodawca zaprzestał pełnienia tej funkcji 24
lipca 2002 r.
Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że
od marca 2001 r. Spółka „W.” zalega z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne.
Od października 2001 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi egzekucję zale-
głych należności. Egzekucja okazała się bezskuteczna, a wskazany w rejestrze ad-
res Spółki był nieaktualny. W okresie powstania zaległości wnioskodawca był człon-
kiem jednoosobowego zarządu. Przepis art. 116 Ordynacji podatkowej w brzmieniu
obowiązującym do 31 grudnia 2002 r. przewidywał odpowiedzialność również byłych
członków zarządu za zobowiązania powstałe w czasie, gdy pełnili oni swoje funkcje.
Przyjęcie stanowiska wnioskodawcy prowadziłoby do tego, że przewidziana w tym
przepisie odpowiedzialność członków zarządu byłaby fikcją. Do całkowitego zwolnie-
nia się od odpowiedzialności byłych członków zarządu spółki wystarczyłoby bowiem
zrezygnować z funkcji członka zarządu. Spełnione są również pozostałe warunki nie-
zbędne do pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności za zobowiązania
spółki. Została wykazana bezskuteczność egzekucji, a wnioskodawca nie wskazał
żadnego majątku Spółki, z którego możliwe byłoby zaspokojenie roszczeń. Wniosko-
dawca nie złożył także w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki.
Apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 8 czerwca
2006 r. [...]. Sąd Apelacyjny stwierdził, że do odpowiedzialności wnioskodawcy, jako
członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki z
tytułu składek ma zastosowanie przepis art. 116 Ordynacji podatkowej w brzmieniu
obowiązującym przed zmianą dokonaną ustawą z dnia 12 września 2002 r. o zmianie
ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
169, poz. 1387), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2003 r. Przepis ten miał
brzmienie następujące: za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzial-
nością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej i
spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem człon-
kowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba
że członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłosze-
nie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie
układowe) albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie
3
postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też wskaże on mienie, z
którego egzekucja jest możliwa (§ 1); odpowiedzialność członków zarządu określona
w § 1 obejmuje zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie pełnienia przez
nich obowiązków członków zarządu (§ 2). Po nowelizacji przepis art. 116 § 1 otrzy-
mał brzmienie: (§ 1) za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialno-
ścią, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub
spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem człon-
kowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w czę-
ści bezskuteczna, a członek zarządu: 1) nie wykazał, że: a) we właściwym czasie
zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiega-
jące ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo b) niezgłoszenie wniosku o
ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu
upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy, 2) nie wskazuje mie-
nia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki
w znacznej części; (§ 2) odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obej-
muje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia
przez nich obowiązków członka zarządu; (§ 3) w przypadku gdy spółka z ograniczo-
ną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada za-
rządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają
wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany )przepisy § 1 i 2 stosuje się odpo-
wiednio); (§ 4) przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz by-
łego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.
W ocenie Sądu Apelacyjnego interpretacja treści art. 116 § 2 Ordynacji podat-
kowej w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2003 r. dokonana przez Sąd Okręgowy jest
prawidłowa. Na podstawie tego przepisu odpowiedzialność członków zarządu spółki
obejmuje zobowiązania podatkowe (składkowe), które powstały w czasie pełnienia
przez nich obowiązków członków zarządu. Przepis nie rozróżnia byłych członków
zarządu oraz nadal piastujących tę funkcję. Zgodnie z regułą lege non distiuguente
przepis ma zastosowanie do byłych członków zarządu spółki jak i nadal zajmujących
to stanowisko. Odmienna interpretacja przepisu sprawiałaby, iż jego istnienie nie
miałoby sensu, albowiem dla uwolnienia się od odpowiedzialności wystarczyłoby,
aby członek zarządu złożył rezygnację z zajmowanej funkcji. Taką możliwość prze-
widują przepisy art. 202 § 4 i 5 Kodeksu spółek handlowych, istniała ona także pod
rządem Kodeksu handlowego, chociaż nie było wyraźnej regulacji w tym przedmio-
4
cie. Interpretacja art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej, dopuszczająca możliwość uwol-
nienia się przez członka zarządu spółki z odpowiedzialności przez złożenie rezygna-
cji z zajmowanego stanowiska, pozostaje w sprzeczności z surowymi rygorami prze-
widzianymi w tym przepisie, które członek zarządu musi spełnić, aby uwolnić się od
odpowiedzialności. Zaproponowanej przez skarżącego wykładni nie można przyjąć
też z tego powodu, że umożliwiałaby ona uwolnienie się dłużnika z długu nie tylko
bez zgody wierzyciela, ale i z jego pokrzywdzeniem. Zmiana polegająca na dodaniu
§ 4, mówiącego o byłych członkach zarządu, miała jedynie na celu doprecyzowanie
treści art. 116, a nie rozciągnięcie odpowiedzialności na byłych członków zarządu
spółki, która to odpowiedzialność nie budziła wątpliwości w orzecznictwie sądu na
gruncie dotychczasowego brzmienia przepisu. Organ rentowy wykazał przesłankę
niezbędną do przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania Spółki „W.” na wnio-
skodawcę, jaką jest bezskuteczność egzekucji. Egzekucja została umorzona jako
bezskuteczna postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. z
dnia 25 kwietnia 2003 r. Postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do ujawnienia
żadnego majątku spółki, a wnioskodawca nie wskazał mienia, z którego możliwe by-
łoby przeprowadzenie egzekucji.
Od tego wyroku wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną i opierając ją na pod-
stawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 116 § 1 i 2
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w brzmieniu obowiązują-
cym przed dniem 1 stycznia 2003 r. w związku z art. 31 ustawy z dnia 13 paździer-
nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.)
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy (uchylenie
zaskarżonej decyzji). W uzasadnieniu skargi podniósł, że odpowiedzialność byłego
członka zarządu spółki za jej zobowiązania podatkowe została wprowadzona dopiero
od dnia 1 stycznia 2003 r. powołaną w zaskarżonym wyroku ustawą zmieniającą
przez dodanie do art. 116 Ordynacji podatkowej przepisu § 4 nakazującego stoso-
wanie przepisów § 1 - 3 również do byłych członków zarządu. W przepisie art. 116 §
1 była mowa o odpowiedzialności członków zarządu, co oznacza osoby, które są
członkami zarządu, a nie osoby, które nimi były. Tak samo pojęcie to rozumie usta-
wodawca, na co wskazuje treść przepisów art. 115 § 1 i 2 w brzmieniu zarówno
przed jak i po dniu 31 grudnia 2002 r. Pierwszy z tych przepisów stanowi o odpowie-
dzialności wspólnika spółki cywilnej, jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej
za zobowiązania spółki, a drugi stanowi, że przepis § 1 stosuje się również do byłego
5
wspólnika, jeżeli wynikające z działalności spółki zaległości podatkowe spółki oraz
innych wspólników powstały w okresie, gdy był on wspólnikiem. Oznacza to, że na
gruncie Ordynacji podatkowej pojęcie „wspólnik” nie oznacza „byłego wspólnika” a
„członek zarządu” nie oznacza „byłego członka zarządu”. Kolejny argument przeciw
wykładni dokonanej przez Sąd Apelacyjny można odnaleźć w dokumentach dotyczą-
cych prac legislacyjnych nad Ordynacją podatkową. W projekcie rządowym odpo-
wiedzialność członków zarządu była uregulowana w przepisie art. 119, którego § 1
miał treść następującą: „za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzial-
nością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem obecni i byli członkowie za-
rządu spółki, jeżeli egzekucja z mienia spółki okaże się w całości lub w części bez-
skuteczna”. Jak widać, w projekcie przewidywano objęcie odpowiedzialnością także
byłych członków zarządu. W toku prac legislacyjnych w komisjach sejmowych roz-
szerzono zakres podmiotowy tego przepisu o członków zarządu spółek akcyjnych, a
ograniczono o byłych członków zarządów zmieniając przy tym numer artykułu na
116. Wniosek mniejszości zmierzający do objęcia odpowiedzialnością byłych człon-
ków zarządu nie uzyskał poparcia większości sejmowej. Zmiana art. 116 Ordynacji
podatkowej wprowadzona ustawą z dnia 12 września 2002 r. przemawia za prezen-
towaną przez skarżącego wykładnią. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku przyję-
cia, że przed dniem 1 stycznia 2003 r. byli członkowie zarządów nie ponosili odpo-
wiedzialności, łatwiej byłoby tej odpowiedzialności uniknąć. Trudno jednak zgodzić
się z argumentem wysuniętym przez Sąd Apelacyjny, że do uniknięcia odpowiedzial-
ności wystarczyłoby, aby członek zarządu złożył rezygnację z zajmowanej funkcji. W
czasie wejścia w życie Ordynacji podatkowej obowiązywał Kodeks handlowy, który
nie przewidywał uwolnienia się od funkcji członka zarządu drogą rezygnacji. Zdaniem
skarżącego wykładnię omawianego przepisu należy przeprowadzić z zastosowaniem
zasady, że wyjątków się nie rozszerza (exceptiones non sunt extendendae). Odpo-
wiedzialność osób trzecich jest wyjątkiem od zasady odpowiedzialności podatnika.
Ponadto w prawie podatkowym obowiązuje nakaz wykładni ścisłej, a wątpliwości in-
terpretacyjne należy rozstrzygać na korzyść obywatela. Na kwestię odpowiedzialno-
ści byłego członka zarządu za zobowiązania spółki należy też spojrzeć z punktu
widzenia członków zarządu. Po odwołaniu, które może nastąpić także wbrew ich
woli, nie mają żadnego wpływu na prowadzenie spraw spółki, zapłatę długów spółki,
względnie ochrony majątku spółki przed jego wyprowadzeniem.
6
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący przytoczył liczne argumenty, które mają przemawiać za tym, że w
stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2003 r. przepis art. 116 § 1
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (obecnie jednolity tekst:
Dz.U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 ze zm.) nie obejmował odpowiedzialnością za zobowią-
zania podatkowe spółki byłych członków jej zarządu. Jednym z nich jest wykreślenie
w toku prac sejmowych z pierwotnego projektu ustawy określenia „byli członkowie
zarządu” i nieprzyjęcie wniosku mniejszości komisji wprowadzenia do przepisu tego
określenia. Z tego skarżący wyprowadza wniosek, że wolą większości sejmowej było
pominięcie byłych członków zarządu w przepisie regulującym odpowiedzialność
członków zarządu. Przyjęcie tego rodzaju motywacji jest zupełnie dowolne. Mogło
bowiem być tak, że przeważyła koncepcja, iż przepis prawa nie powinien być nad-
miernie rozbudowany, jeżeli jego zwięzłość pozwala na jednoznaczną interpretację
zgodną z wolą ustawodawcy. Przy nowelizacji ustawy zwyciężyła przeciwna opcja,
przepis został uszczegółowiony i zmieniono jego konstrukcję określając w punktach
przesłanki zwolnienia członków zarządu od odpowiedzialności. Rozszerzenie odpo-
wiedzialności w stosunku do stanu poprzedniego dotyczy wprowadzenia odpowie-
dzialności wspólników oraz byłych wspólników i pełnomocników oraz byłych pełno-
mocników spółek w organizacji nieposiadających zarządu. W pozostałym zakresie
uszczegółowienie przepisu § 1 i umieszczenie byłych członków zarządu w § 4 nie
zmieniło dotychczasowej regulacji.
Zastosowanie zaprezentowanej w skardze kasacyjnej metody interpretacji,
polegającej na porównaniu poprzedniego i obecnego brzmienia przepisu prowadzi-
łoby do zwolnienia z odpowiedzialności nie tylko byłych ale również aktualnych
członków zarządu. W poprzednim stanie prawnym przepis art. 116 § 1 Ordynacji po-
datkowej stanowił, że członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność „jeżeli egzeku-
cja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna”, a w obecnym brzmieniu użyte zostało
określenie: „jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bez-
skuteczna”. Porównując oba sformułowania, a także fakt, że w pierwotnym projekcie
rządowym znajdowało się zastrzeżenie „w całości lub części bezskuteczna”, można
twierdzić, że poprzednio odpowiedzialność członka zarządu była uzależniona od
bezskuteczności egzekucji w całości. W przypadku wyegzekwowania od spółki mini-
malnej części zaległości podatkowych, nie byłoby podstawy prawnej do odpowie-
7
dzialności członków zarządu spółki. Tymczasem interpretacja tego przepisu w kon-
tekście regulacji zawartej w art. 108 § 3 Ordynacji podatkowej prowadziła do wnio-
sku, że odpowiedzialność osób trzecich występuje wówczas gdy egzekucja z ma-
jątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Dodanie do przepi-
su szczegółów w istocie niczego nie zmieniło.
Podobnie jest z interpretacją pojęcia „członkowie zarządu” występującego za-
równo w poprzedniej jak i obecnej wersji art. 116 ust. 1 Ordynacji podatkowej. Jeżeli
pojęcie to ma oznaczać obecnych czy aktualnych członków zarządu, „osób, które są
członkami zarządu”, jak tego chce wnoszący skargę kasacyjną to należy wyjaśnić w
jakim czasie osoby te mają być członkami zarządu. Może to być okres występowania
zaległości podatkowych, może to być również data stwierdzenia bezskuteczności
egzekucji, a także data ustalenia odpowiedzialności. Skarżący powołuje się na stan
aktualny, ale z pewnością nie ma na myśli stanu istniejącego w dacie sporządzenia
skargi kasacyjnej. Jeżeli jego interpretacja przepisu zmierza do tego, że odpowie-
dzialność dotyczy osoby, która jest członkiem zarządu w dacie ustalenia odpowie-
dzialności, to nie jest jasne, czy ma to być data wydania decyzji, czy data jej dorę-
czenia zainteresowanemu, czy też data uprawomocnienia się decyzji. Treść przepisu
nie rozstrzyga tych wątpliwości, a zaproponowana przez skarżącego wykładnia po-
zwalałaby na dowolność w tym przedmiocie. Podobne wątpliwości wystąpią, jeżeli
określenie „członek zarządu” odniesie się do stanu istniejącego w dacie bezskutecz-
ności egzekucji. Nie wiadomo bowiem, czy chodzi o datę poinformowania wierzyciela
przez organ egzekucyjny o braku majątku dłużnika, czy o datę wydania postanowie-
nia umarzającego egzekucję, czy też datę uprawomocnienia się postanowienia.
Treść przepisu może być interpretowana tylko w ten sposób, że odpowiedzial-
ność ponoszą członkowie zarządu sprawujący tą funkcję w czasie powstania zale-
głości podatkowych. Odpowiedzialność tą określa wstępna część przepisu - za zale-
głości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie
jej zarządu. Odpowiadają więc osoby będące członkami zarządu spółki, która ma
zaległości podatkowe. Odpowiedzialność ich uzależniona jest od ziszczenia się w
przyszłości warunku określonego w dalszej części przepisu - jeżeli egzekucja prze-
ciwko spółce okaże się bezskuteczna. W pierwszym zdaniu użyty jest czas teraźniej-
szy, zatem chodzi o osoby, które są członkami zarządu w czasie powstania zaległo-
ści podatkowych, a w drugim zdaniu czas przyszły, co oznacza, że ziszczenie się
warunku prowadzi do odpowiedzialności tych osób niezależnie od tego czy są nadal
8
członkami zarządu. Konstrukcja przepisu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w jego
zmienionej wersji nie pozwala na przedstawioną wyżej jednoznaczną interpretację,
gdyż ma on brzmienie następujące: za zaległości podatkowe spółki odpowiadają so-
lidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku
spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Użycie czasu przeszłego w
ostatnim zdaniu mogłoby sugerować, że odpowiedzialnością są objęte osoby, które
były członkami zarządu spółki w czasie, gdy egzekucja przeciwko spółce okazała się
bezskuteczna. Ustawodawca uznał więc za celowe usunięcie wątpliwości interpreta-
cyjnych przez dodanie przepisu § 4, wymieniającego byłych członków zarządu jako
osoby podlegające odpowiedzialności na podstawie § 1. Zmiana te nie oznacza, że
przed jej wprowadzeniem odpowiedzialność określona w § 1 obejmowała tylko
członków ostatniego zarządu a nie członków poprzednich zarządów (byłych człon-
ków). Analogia z użyciem przez ustawodawcę w art. 115 Ordynacji podatkowej poję-
cia „wspólnik” i „były wspólnik” jest nietrafna. Przepis ten określa odpowiedzialność
wspólników spółek niemających osobowości prawnej za zobowiązania podatkowe
tych spółek. Przy braku zastrzeżenia, że za tego rodzaju zobowiązania odpowiada
były wspólnik, jego odpowiedzialność byłaby wyłączona. Można bowiem uznać, że
nabywca udziału w spółce przejął wszystkie zobowiązania byłego wspólnika, także
związane z jego odpowiedzialnością, jako osoby trzeciej, za zobowiązania spółki. W
przypadku wspólnika zastrzeżenie to było konieczne, nie było natomiast potrzebne w
przypadku członka zarządu.
Przepis art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej stanowiący, że odpowiedzialność
członków zarządu określona w § 1 obejmuje zobowiązania podatkowe, które po-
wstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu, pozostał nie-
zmieniony. Przy przyjęciu, że przepis § 1 w poprzednim brzmieniu dotyczył członków
zarządu pełniących tę funkcję w czasie powstania zaległości podatkowych, przepis §
2 ogranicza tę odpowiedzialność do zaległości ze zobowiązań podatkowych powsta-
łych w czasie ich kadencji. Nie odpowiadają oni za zobowiązania poprzedników, na-
wet jeżeli zobowiązania te stały się zaległościami po objęciu przez nich funkcji, nie
odpowiadają też za zobowiązania następców. Przepis dotyczy odpowiedzialności
członków kolejnych zarządów za zobowiązania spółki powstałe w czasie kadencji
tych zarządów. Do obowiązków zarządu spółki należy regulowanie jej zobowiązań, a
zaprzestanie płacenia długów rodzi obowiązek zgłoszenia w sądzie wniosku o ogło-
szenie upadłości (art. 5 obowiązującego w czasie pełnienia funkcji przez wniosko-
9
dawcę rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. -
Prawo upadłościowe, jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.). Za-
warte w skardze twierdzenie, że odwołany członek zarządu nie ma wpływu na dalsze
prowadzenie spraw spółki, nie odnosi się do podstawy jego odpowiedzialności okre-
ślonej w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Na podstawie tego przepisu członek
zarządu nie odpowiada za złą kondycję finansową spółki uniemożliwiającą spłatę
długów, lecz za własne zaniechanie skierowane na pokrzywdzenie wierzycieli. Może
on uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że nie było zaniechania z jego
strony lub że było ono przez niego niezawinione. Obciążenie odpowiedzialnością
tylko członków ostatniego zarządu i uwolnienie od odpowiedzialności poprzedników,
którzy dopuścili się takiego samego zaniechania, byłoby niesprawiedliwe.
Prawdą jest, że przepisy regulujące odpowiedzialność osób trzecich za zobo-
wiązania podatkowe podatnika podlegają ścisłej wykładni, która nie może prowadzić
do rozszerzenia odpowiedzialności na osoby niewymienione w tych przepisach. Nie
jest jednak dopuszczalna taka wykładnia, która podważałaby sens istnienia przepisu.
Przepis art. 116 Ordynacji podatkowej, mający z mocy art. 31 i 32 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie jednolity tekst:
Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74) zastosowanie do składek na ubezpieczenie i inne
fundusze, podobnie jak przepis art. 299 Kodeksu spółek handlowych, chroni prawa
wierzyciela niewypłacalnej spółki i w tym celu wprowadza odpowiedzialność człon-
ków jej zarządu. Odpowiedzialność ta byłaby iluzoryczna, gdyby przepis interpreto-
wać w ten sposób, że jej ustalenie może nastąpić tylko w stosunku do członków za-
rządu pełniących aktualnie tę funkcję. Fakt prowadzenia egzekucji jest znany orga-
nom spółki, które w każdej chwili mogą zmienić skład zarządu, niezależnie od tego,
czy jego członkowie sami zgłoszą rezygnację czy też zostaną odwołani. W takiej sy-
tuacji wierzyciel utraciłby możliwość dochodzenia zagwarantowanych przepisami
prawa roszczeń z przyczyn, na które nie ma żadnego wpływu. Słusznie zatem Sąd
Apelacyjny uznał, że przepis nie może być interpretowany w sposób oczywiście
krzywdzący wierzyciela.
Zarzut błędnej wykładni art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej okazał się nie-
uzasadniony i z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił
skargę kasacyjną.
========================================