Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 119/07
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lipca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Strus
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa "T." Sp. z o.o. w W.
przeciwko Bankowi […] i syndykowi masy upadłości "T." Sp. z o.o. w W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 lipca 2007 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia Sądu Apelacyjnego
w […]
z dnia 13 grudnia 2006 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony powodowej
na rzecz syndyka masy upadłości "T." Spółki z o.o. w W. kwotę
3600 zł (trzy tysiące sześćset) tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2006 r. oddalił powództwo o
ustalenie wniesione przez „T. sp. z o.o. w upadłości przeciwko Bankowi […] i
syndykowi masy upadłości „T.” sp. z o.o. Sąd ten ustalił, że powodowa spółka
w dniu 30 sierpnia 2000 r. zawarła z Bankiem umowę o ustanowienie zastawu
rejestrowego na zabezpieczenie wierzytelności banku z tytułu udzielonego kredytu
bankowego. Jako przedmiot zastawu w rejestrze wpisano na podstawie tej umowy
mienie ruchome przedsiębiorstwa. W dniu 10 maja 2003 r. została ogłoszona
upadłość strony powodowej. W skład masy upadłości weszło całe mienie ruchome
zastawione na rzecz Banku. Po uzyskaniu zgody sędziego komisarza na zbycie
przedmiotu zastawu rejestrowego syndyk dokonał sprzedaży tego majątku, a
uzyskane kwoty, po potrąceniu kosztów sprzedaży, przekazał zastawnikowi. Został
on zaspokojony w całości. Poza masą upadłości nie istnieje żaden majątek
należący do upadłego.
Sąd pierwszej instancji wskazał, że upadły był zobowiązany wydać
syndykowi cały swój majątek i nie dysponował takim majątkiem, który nie
wchodziłby do masy upadłości. Przedmiot zastawu został przez syndyka zbyty
w toku postępowania upadłościowego, a strona powodowa nie wykazała, że poza
masą upadłości istniał majątek, który także obejmował zastaw rejestrowy. Brak było
również interesu powoda jako dłużnika w domaganiu się ustalenia treści
ustanowionego zastawu rejestrowego wobec zaspokojenia jego wierzyciela. W tej
sytuacji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 13 grudnia 2006 r. uchylił zaskarżony
wyrok i odrzucił pozew. W jego ocenie strona powodowa nie wykazała, że
przedmiotem żądania pozwu jest mienie nie wchodzące w skład masy upadłości.
Art. 60 prawa upadłościowego przewidujący, że postępowanie dotyczące mienia
wchodzącego w skład masy upadłości może być wszczęte i dalej prowadzone
jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu, jest zaś normą wyłączającą możliwość
skutecznego zainicjowania jakiegokolwiek postępowania sadowego z udziałem
3
samego upadłego o mienie wchodzące w skład masy upadłości. Przemawiało to za
odrzuceniem pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.
Skarga kasacyjna strony powodowej została oparta o podstawę naruszenia
prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Skarżący zarzucił naruszenie art. 20
w zw. z art. 60 prawa upadłościowego przez ich błędną wykładnię i wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W skardze kasacyjnej nie została zakwestionowana ocena, że przedmiot
żądania pozwu odnosił się do mienia należącego do masy upadłości strony
powodowej. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 60 prawa upadłościowego
(rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r.)
wszelkie postępowania, w tym postępowania sądowe dotyczące mienia
wchodzącego w skład masy upadłości, mogą być wszczęte i dalej prowadzone
jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Przepis ten pozostaje w związku
z treścią art. 20 prawa upadłościowego, który to przepis pozbawia upadłego prawa
rozporządzania majątkiem należącym do masy upadłości oraz prawa wykonywania
zarządu tego rodzaju majątkiem.
Brak jest zaś podstaw dla przyjęcia poglądu, że wykonywanie zarządu nad
masą upadłości przez syndyka nie obejmuje ustalenia jakiego rodzaju składniki
należą do masy upadłości. Syndyk, który z mocy prawa obejmuje majątek upadłego
i nim zarządza, reprezentuje masę upadłości i przeprowadza likwidację majątku
masy upadłości (art. 90 prawa upadłościowego), powinien dokonać wszelkich
czynności potrzebnych dla skutecznego uzyskania własności składników masy
upadłości, skoro jego rolą jest zaspokojenie z tej części majątku upadłego jego
wierzycieli. Jest on zatem zainteresowany ustaleniem stanu masy upadłości i nie
sposób dopuścić aby sam upadły, pozbawiony zarządu nad masą upadłości,
był uprawniony do dokonywania we własnym imieniu czynności w tym zakresie.
Ogłoszenie upadłości osoby prawnej nie pozbawia jej zdolności sądowej, jednakże
po ogłoszeniu upadłości i wyznaczeniu przez sąd syndyka, to syndyk jest stroną
w postępowaniu sądowym dotyczącym masy upadłości (por. postanowienie Sądu
4
Najwyższego z dnia 24 czerwca 1999 r., II CKN 358/99, OSNC 1999 nr 12,
poz. 219). W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 lutego 2003 r., IV CKN 1750/00
Sąd Najwyższy odniósł się do zagadnienia legitymacji procesowej syndyka
w procesie o ustalenie nieważności umowy sprzedaży przedsiębiorstwa
prowadzonego przez upadłego stwierdzając, że przysługuje ona wyłącznie
syndykowi. W uzasadnieniu tego stanowiska podkreślono, że prawne
konsekwencje merytorycznego rozstrzygnięcia procesu o ustalenie dotyczą także
masy upadłości w rozumieniu art. 60 prawa upadłościowego.
Prawidłowa była zatem ocena Sądu Apelacyjnego, że regulacja zawarta
w art. 60 prawa upadłościowego, która ma charakter normy procesowej, wyłączała
możliwość skutecznego zainicjowania przez upadłego procesu przeciwko
wierzycielowi i syndykowi o ustalenie przedmiotu zastawu rejestrowego należącego
do masy upadłości. W konsekwencji trafne było również stanowisko o istnieniu
z tego względu podstawy do odrzucenia pozwu, odwołujące się do poglądu
wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 marca 1992 r. (III CZP
22/92, OSNC 1992, nr 11, poz. 188).
Dlatego też skarga kasacyjna, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw
podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
jz