I CZ 91/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-07-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 135/85 II PR 20/66 IV CZ 7/77
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 91/07
POSTANOWIENIE
Dnia 24 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z powództwa G.W. i L.C.
przeciwko Związkowi H.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 sierpnia 2007 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 marca 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie i nie obciąża powodów kosztami procesu
w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Powodowie domagali się w sprawie zasądzenia na rzecz każdego z nich
połowy stosownej kwoty odszkodowania należnej na podstawie art. 446 § 3 k.c.
z powodu pogorszenia się ich sytuacji jako rodziców po śmierci syna, za co
odpowiedzialność uzasadnioną brakiem nadzoru ponosi pozwany Związek H.
Sąd Okręgowy zasądził po 25.000 zł na rzecz każdego z powodów,
a w pozostałej części powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji obydwu stron,
tj. powodów i pozwanego, oddalił obie apelacje.
Pozwany wniósł skargę kasacyjną, w której zaskarżył w całości wyrok Sądu
Apelacyjnego - również w części oddalającej apelacje powoda. Sąd Apelacyjny
odrzucił ją postanowieniem z 19 marca 2007 r. stwierdzając, że po wezwaniu do
wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia, co do każdego z powodów z osobna,
pełnomocnik pozwanego wskazał kwotę 50.0000 zł, jako sumę dwóch kwot po
25.000 zł w stosunku do powódki i takiej samej kwoty do powoda. W uzasadnieniu
postanowienia Sądu Apelacyjnego (k. 292) doszło do oczywistej omyłki pisarskiej
w oznaczaniu strony skarżącej i osoby odpowiadającej na wezwanie do usunięcia
braku formalnego skargi.
Na to postanowienie pozwany złożył zażalenie twierdząc, że powodów łączy
współuczestnictwo materialne, a w takim wypadku, zgodnie z art. 19 i 21 k.p.c.
w związku z art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., wartość przedmiotu zaskarżenia jest równa
sumie roszczeń wszystkich powodów. Domagał się zatem uchylenia zaskarżonego
postanowienia oraz zasądzenia od powodów kosztów procesu w postępowaniu
zażaleniowym.
Odpowiadając powodowie wnosili o oddalenie zażalenia i o zasądzenie od
pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Współuczestnictwo materialne po stronie powodowej, na podstawie art. 72
§ 1 k.p.c. zachodzi w dwóch wypadkach: wspólności praw oraz tożsamości
podstawy faktycznej i prawnej. Według trafnych twierdzeń skarżącego
w rozpoznawanej sprawie zachodzi tożsamość podstawy prawnej i faktycznej.
W okresie obowiązywania rewizyjnego modelu kontroli instancyjnej,
w wypadku współuczestnictwa materialnego, sąd rewizyjny stosownie do art. 384
k.p.c. mógł rozpoznać sprawę na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie
zaskarżyli. Była to istotna właściwość współuczestnictwa materialnego wpływająca
również na sposób określania wartości przedmiotu sporu jako kwoty wspólnej dla
wszystkich współuczestników. Wyrazem tej praktyki były m.in. postanowienia
z 30 kwietnia 1966 r., II PR 20/66, LEX nr 13902, z 20 stycznia 1977 r., IV CZ 7/77,
OSNC 1977/8/146, z 19 grudnia 1985 r., I CZ 135/85, LEX nr 8741.
Po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego w 1996 r. uprawnienie do
rozpoznania sprawy na rzecz współuczestników, którzy nie wnieśli apelacji,
przysługiwało tylko w razie wspólności ich praw (art. 378 § 3 k.p.c.), a od 1 lipca
2000 r. dodatkowo w ustawie potwierdzono, że uprawnienie to może być
wykonywane tylko w granicach zaskarżenia (art. 378 § 2 k.p.c.).
Zmiany te doprowadziły do zerwania więzi opartej na tożsamości podstawy
faktycznej i prawnej zbliżając w postępowaniu kasacyjnym skutki
współuczestnictwa formalnego i współuczestnictwa materialnego opartego, jak
w rozpoznawanej sprawie, na tożsamości podstawy faktycznej i prawnej. Dlatego
wartość przedmiotu zaskarżenia należy ustalać oddzielnie dla każdego
współuczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Przyjęcie odmiennej reguły
i łączenie wartości zaskarżenia wszystkich współuczestników nie ma również
usprawiedliwienia fiskalnego gdy opłata stosunkowa jest wyrażona jednakowym
procentem wartości przedmiotu zaskarżenia.
Każdy odmienny sposób ustalania wartości przedmiotu zaskarżenia
i wysokości opłat komplikowałby ponad miarę czynność ustalania i uiszczania
opłat. Tymczasem ze względu na wysoki poziom formalizmu prawa i sankcje
łączące się z uiszczeniem opłaty przez zawodowych pełnomocników (art. 1302
§ 3
4
k.p.c., art. 373 k.p.c., art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.) obowiązki te muszą być kształtowane
jednoznacznie. Formalizm o którym mowa, dodatkowo komplikuje treść
obowiązków stron w razie odrzucenia środków odwoławczych niektórych
współuczestników, dlatego współuczestnicy, których łączy tylko jednakowa
podstawa faktyczna i prawna, zaskarżają wyrok i formułują wnioski kasacyjne
w swoim imieniu oraz uiszczają odrębne opłaty. Może się z tym łączyć
nieosiągnięcie progu kwotowego, ale w kwestii dopuszczalności skargi kasacyjnej
należy uwzględnić, że uprawnienie takie wykracza ponad standard ochrony prawnej
obejmujący prawo do dwóch instancji, a decyzja o określeniu progu kwoty
limitującej dopuszczalność skargi kasacyjnej należy do ustawodawcy.
Prawidłowo zatem Sąd Apelacyjny wezwał stronę skarżącą do odrębnego
określenia wartości przedmiotu zaskarżenia w stosunku do każdego powoda,
a ustalając, że skarga nie spełnia kryterium dopuszczalności, w postaci wartości
przedmiotu zaskarżenia określonej w art. 3982
§ 1 k.p.c., odrzucił ją.
Przytoczone argumenty prowadzą do wniosku, że zażalenie jest nie
uzasadnione i podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 2 i 3 k.p.c. wraz
z żądaniem pozwanego zasądzenia od powodów kosztów procesu.
POSTANOWIENIE
Dnia 24 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z powództwa G.W. i L.C.
przeciwko Związkowi H.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 sierpnia 2007 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 marca 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie i nie obciąża powodów kosztami procesu
w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Powodowie domagali się w sprawie zasądzenia na rzecz każdego z nich
połowy stosownej kwoty odszkodowania należnej na podstawie art. 446 § 3 k.c.
z powodu pogorszenia się ich sytuacji jako rodziców po śmierci syna, za co
odpowiedzialność uzasadnioną brakiem nadzoru ponosi pozwany Związek H.
Sąd Okręgowy zasądził po 25.000 zł na rzecz każdego z powodów,
a w pozostałej części powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji obydwu stron,
tj. powodów i pozwanego, oddalił obie apelacje.
Pozwany wniósł skargę kasacyjną, w której zaskarżył w całości wyrok Sądu
Apelacyjnego - również w części oddalającej apelacje powoda. Sąd Apelacyjny
odrzucił ją postanowieniem z 19 marca 2007 r. stwierdzając, że po wezwaniu do
wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia, co do każdego z powodów z osobna,
pełnomocnik pozwanego wskazał kwotę 50.0000 zł, jako sumę dwóch kwot po
25.000 zł w stosunku do powódki i takiej samej kwoty do powoda. W uzasadnieniu
postanowienia Sądu Apelacyjnego (k. 292) doszło do oczywistej omyłki pisarskiej
w oznaczaniu strony skarżącej i osoby odpowiadającej na wezwanie do usunięcia
braku formalnego skargi.
Na to postanowienie pozwany złożył zażalenie twierdząc, że powodów łączy
współuczestnictwo materialne, a w takim wypadku, zgodnie z art. 19 i 21 k.p.c.
w związku z art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c., wartość przedmiotu zaskarżenia jest równa
sumie roszczeń wszystkich powodów. Domagał się zatem uchylenia zaskarżonego
postanowienia oraz zasądzenia od powodów kosztów procesu w postępowaniu
zażaleniowym.
Odpowiadając powodowie wnosili o oddalenie zażalenia i o zasądzenie od
pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Współuczestnictwo materialne po stronie powodowej, na podstawie art. 72
§ 1 k.p.c. zachodzi w dwóch wypadkach: wspólności praw oraz tożsamości
podstawy faktycznej i prawnej. Według trafnych twierdzeń skarżącego
w rozpoznawanej sprawie zachodzi tożsamość podstawy prawnej i faktycznej.
W okresie obowiązywania rewizyjnego modelu kontroli instancyjnej,
w wypadku współuczestnictwa materialnego, sąd rewizyjny stosownie do art. 384
k.p.c. mógł rozpoznać sprawę na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie
zaskarżyli. Była to istotna właściwość współuczestnictwa materialnego wpływająca
również na sposób określania wartości przedmiotu sporu jako kwoty wspólnej dla
wszystkich współuczestników. Wyrazem tej praktyki były m.in. postanowienia
z 30 kwietnia 1966 r., II PR 20/66, LEX nr 13902, z 20 stycznia 1977 r., IV CZ 7/77,
OSNC 1977/8/146, z 19 grudnia 1985 r., I CZ 135/85, LEX nr 8741.
Po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego w 1996 r. uprawnienie do
rozpoznania sprawy na rzecz współuczestników, którzy nie wnieśli apelacji,
przysługiwało tylko w razie wspólności ich praw (art. 378 § 3 k.p.c.), a od 1 lipca
2000 r. dodatkowo w ustawie potwierdzono, że uprawnienie to może być
wykonywane tylko w granicach zaskarżenia (art. 378 § 2 k.p.c.).
Zmiany te doprowadziły do zerwania więzi opartej na tożsamości podstawy
faktycznej i prawnej zbliżając w postępowaniu kasacyjnym skutki
współuczestnictwa formalnego i współuczestnictwa materialnego opartego, jak
w rozpoznawanej sprawie, na tożsamości podstawy faktycznej i prawnej. Dlatego
wartość przedmiotu zaskarżenia należy ustalać oddzielnie dla każdego
współuczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Przyjęcie odmiennej reguły
i łączenie wartości zaskarżenia wszystkich współuczestników nie ma również
usprawiedliwienia fiskalnego gdy opłata stosunkowa jest wyrażona jednakowym
procentem wartości przedmiotu zaskarżenia.
Każdy odmienny sposób ustalania wartości przedmiotu zaskarżenia
i wysokości opłat komplikowałby ponad miarę czynność ustalania i uiszczania
opłat. Tymczasem ze względu na wysoki poziom formalizmu prawa i sankcje
łączące się z uiszczeniem opłaty przez zawodowych pełnomocników (art. 1302
§ 3
4
k.p.c., art. 373 k.p.c., art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.) obowiązki te muszą być kształtowane
jednoznacznie. Formalizm o którym mowa, dodatkowo komplikuje treść
obowiązków stron w razie odrzucenia środków odwoławczych niektórych
współuczestników, dlatego współuczestnicy, których łączy tylko jednakowa
podstawa faktyczna i prawna, zaskarżają wyrok i formułują wnioski kasacyjne
w swoim imieniu oraz uiszczają odrębne opłaty. Może się z tym łączyć
nieosiągnięcie progu kwotowego, ale w kwestii dopuszczalności skargi kasacyjnej
należy uwzględnić, że uprawnienie takie wykracza ponad standard ochrony prawnej
obejmujący prawo do dwóch instancji, a decyzja o określeniu progu kwoty
limitującej dopuszczalność skargi kasacyjnej należy do ustawodawcy.
Prawidłowo zatem Sąd Apelacyjny wezwał stronę skarżącą do odrębnego
określenia wartości przedmiotu zaskarżenia w stosunku do każdego powoda,
a ustalając, że skarga nie spełnia kryterium dopuszczalności, w postaci wartości
przedmiotu zaskarżenia określonej w art. 3982
§ 1 k.p.c., odrzucił ją.
Przytoczone argumenty prowadzą do wniosku, że zażalenie jest nie
uzasadnione i podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 2 i 3 k.p.c. wraz
z żądaniem pozwanego zasądzenia od powodów kosztów procesu.