Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 4 PAŹDZIERNIKA 2007 R.
SNO 62/07
Przewodniczący: sędzia SN Piotr Hofmański.
Sędziowie SN: Tadeusz Wiśniewski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego oraz protokolanta po rozpoznaniu w
dniu 4 października 2007 r. sprawy sędziego Sądu Rejonowego w związku z
odwołaniem obwinionego od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z
dnia 27 kwietnia 2007 r., sygn. akt (...)
1) z m i e n i ł z a s k a r ż o n y w y r o k w punkcie pierwszym w ten sposób, że z
opisu przewinienia dyscyplinarnego przypisanego obwinionemu wyeliminował
czyn ujęty w punkcie „e” części wstępnej tegoż wyroku,
2) kosztami sądowymi odwoławczego postępowania dyscyplinarnego obciążył Skarb
Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2007 r., sygn. akt (...), Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny uznał obwinionego, sędziego Sądu Rejonowego, za winnego
przewinienia służbowego określonego w art. 107 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), polegającego
na tym, że w okresie od dnia 19 listopada 2005 r. do dnia 7 kwietnia 2006 r., jako
sędzia Sądu Rejonowego, dopuścił się oczywistej i rażącej obrazy prawa przez
wydanie 5 wyroków łącznych z naruszeniem zasad określonych w art. 85 k.k. i art.
569 § 1 k.p.k. przez to, że:
a) w dniu 18 listopada 2005 r. wydał wyrok łączny w sprawie II K 126/05 wobec
skazanego Piotra Z., w którym pomimo braku warunków połączył kary pozbawienia
wolności orzeczone w wyrokach Sądu Rejonowego:
z dnia 6 lutego 2001 r., II K 788/00, za czyny popełnione w nocy z 9 na 10
listopada 2000 r.,
z dnia 13 października 2004 r., II K 772/02, za czyn popełniony już po
wydaniu wyroku w sprawie II K 788/00, bo w nocy z 10 na 11 czerwca 2002 r.,
b) w dniu 18 listopada 2005 r. wydał wyrok łączny w sprawie II K 122/05 wobec
skazanego Ernesta S., w którym pomimo braku warunków do połączenia wskazanych
niżej 4 wyroków połączył kary pozbawienia wolności orzeczone w wyrokach Sądu
Rejonowego:
2
z dnia 13 lutego 2002 r., II K 748/01, za czyn popełniony w dniu 28
września 2001 r.,
z dnia 21 lipca 2003 r., II K 86/02, za czyn popełniony w okresie od nocy 27
września 2001 r. do nocy z 8 na 9 listopada 2001 r.,
z dnia 24 października 2003 r., II K 182/03, za czyn popełniony w dniu 5
lutego 2003 r.,
z dnia 16 listopada 2004 r., II K 72/04, za czyn popełniony w dniu 1 lipca
2002 r.,
c) w dniu 24 marca 2006 r., wydał wyrok łączny w sprawie II K 242/05 wobec
skazanego Henryka W., w którym pomimo braku warunków połączył kary
pozbawienia wolności orzeczone w wyrokach Sądu Rejonowego:
z dnia 6 sierpnia 2001 r., II K 347/01, za czyn popełniony dnia 28 kwietnia
2001 r.,
z dnia 5 kwietnia 2004 r., II K 667/03, za czyn z art. 207 § 2 k.k. popełniony
już po wydaniu wyroku w sprawie II K 347/01, bo w okresie od 1998 r. do dnia 9
października 2003 r.,
d) w dniu 24 marca 2006 r. wydał wyrok łączny w sprawie II K 262/05 wobec
skazanego Sławomira K., w którym pomimo braku warunków połączył kary
pozbawienia wolności orzeczone w wyrokach Sądu Rejonowego:
z dnia 26 kwietnia 2002 r., II K 163/02, za czyny popełnione pomiędzy 2
listopada 2001 r. a 4 stycznia 2002 r.
z dnia 30 września 2004 r., II K 441/03, za czyn popełniony już po wydaniu
wyroku w sprawie II K 163/02, bo w dniu 17 marca 2003 r.
e) w dniu 7 kwietnia 2006 r. wydał wyrok łączny w sprawie II K 195/05 wobec
skazanego Daniela Przemysława K., w którym wymierzył mu karę łączną 1 roku i 2
miesięcy pozbawienia wolności, przez co pogorszył sytuację skazanego, łącząc karę 1
roku pozbawienia wolności orzeczoną z zawieszeniem jej wykonania z karą
bezwzględną 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczone wyrokami Sądu
Rejonowego:
z dnia 4 marca 2004 r., VII K 39/04, za czyn popełniony dnia 7 października
2003 r., za który orzeczono karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby oraz, w oparciu o art. 71 § 1 k.k.,
karę grzywny,
z dnia 27 lipca 2004 r., VIII K 206/04, za dwa czyny popełnione w grudniu
2003 r., za które wymierzono mu kary jednostkowe: 5 miesięcy pozbawienia wolności
i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a następnie orzeczono karę łączną 6 miesięcy
pozbawienia wolności bez warunkowego jej wykonania,
i za to, na podstawie art. 109 § 1 pkt 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
wymierzył mu karę upomnienia.
3
Odwołanie od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji wniósł
obwiniony, zarzucając:
mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania – art. 128
Prawa o ustroju sądów powszechnych w zw. z art. 410 k.p.k. i w zw. z art. 413 § 2 pkt
1 k.p.k., przez przyjęcie, że wyroki w wymienionych sprawach wydane zostały przez
obwinionego,
zaniechanie prawidłowego opisania czynu przypisanego obwinionemu, w
tym określenia jego roli jako przewodniczącego składu orzekającego i określenia
charakteru naruszonych obowiązków oraz rodzaju i stopnia winy,
mający wpływ na treść wyroku błąd w ustaleniach faktycznych, polegający
na dowolnym ustaleniu okoliczności dotyczących działań obwinionego, zmierzających
do przywrócenia stanu zgodnego z prawem,
nietrafne przyjęcie dopuszczenia się przez obwinionego rażącej i oczywistej
obrazy art. 569 § 1 k.p.c.,
nietrafne przyjęcie, że wyrok w sprawie II K 195/05 Sądu Rejonowego
zapadł z rażącą i oczywistą obrazą art. 85 k.k.
We wnioskach odwołania obwiniony domagał się uchylenia zaskarżonego
wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu
pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności ocenić należy zarzut naruszenia przepisów postępowania
przez przyjęcie, że skarżący wydał opisane wyroki łączne, podczas gdy on jedynie
uczestniczył w ich wydaniu jako przewodniczący ławniczego składu orzekającego.
Formułując taki zarzut, obwiniony z jednej strony zmierzał do wykazania, że
niemożliwe jest przypisanie mu popełnienia przewinienia opisanego w sposób przyjęty
w wyroku Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji, z drugiej natomiast – że
zaskarżone orzeczenie wymaga zmiany przez prawidłowe opisanie roli obwinionego w
wydaniu przedmiotowych wyroków łącznych. Podzielając w pełni pogląd skarżącego
o konieczności precyzyjnego formułowania opisu przypisanego obwinionemu
przewinienia służbowego, stwierdzić należy, że użycie w zaskarżonym wyroku
sformułowań „wydał wyrok” czy „połączył kary” w sposób dostatecznie jasny opisuje
przypisane sędziemu przewinienie dyscyplinarne. Sędzia pełniący funkcję
przewodniczącego składu orzekającego w składzie ławniczym odgrywa bowiem z
reguły zasadniczą rolę zarówno na etapie formułowania treści rozstrzygnięcia, jak i
przekonywania o jego trafności pozostałych członków składu orzekającego. W
wyjątkowych wypadkach, gdy w toku głosowania podjęte zostanie głosami ławników
rozstrzygnięcie sprzeczne z przekonaniami sędziego, ma on możliwość zgłoszenia
zdania odrębnego. W tym stanie rzeczy, użycie przez Sąd Dyscyplinarny pierwszej
4
instancji analizowanego sformułowania nie może być rozumiane jako wydanie przez
obwinionego wyroków łącznych przez sędziego, a nie sąd jako taki, czy też przez sąd
w składzie jednoosobowym. Omawiany zwrot wskazuje natomiast – na zasadzie
dopuszczalnego skrótu myślowego – na zasadniczą rolę obwinionego w wydaniu
kwestionowanych wyroków. Symptomatyczne są zresztą w tym względzie
wypowiedzi samego obwinionego, składane w toku postępowania dyscyplinarnego. I
tak w dniu 5 lutego 2006 r. w ramach przesłuchiwania go przez Zastępcę Rzecznika
Dyscyplinarnego, obwiniony oświadczył między innymi: „..., co oczywiście nie
umniejsza mojej odpowiedzialności, bo przecież to ja wydawałem wyrok”. Również w
toku rozprawy sądowej (w dniu 24 kwietnia 2007 r.) obwiniony używał podobnych
sformułowań (np. „taki wyrok wydałem nie znając zasad wynikających z przepisów
prawa materialnego”, „Od tego czasu wydałem wiele wyroków łącznych”),
aczkolwiek jednocześnie argumentował, że wadliwe wyroki wydane zostały przez
składy trzyosobowe.
Za chybiony uznać należy zarzut obwinionego, że wydanie wyroków łącznych w
sprawach II K 126/05, II K 122/05, II K 242/05 i II K 262/05 nastąpiło bez naruszenia
art. 569 § 1 k.p.k. W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że art. 85 k.k. wyłącza w
sposób jednoznaczny możliwość orzeczenia kary łącznej, jeżeli kary jednostkowe
wymierzone zostały za czyny przedzielone wyrokiem dotyczącym któregokolwiek z
nich. Procesową konsekwencją niedopuszczalności orzeczenia kary łącznej w
postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego, obejmującym takie kary jest
niedopuszczalność wydania wyroku łącznego. Wniosek ten wynika – również
jednoznacznie – z treści art. 569 § 1 k.p.k. W konsekwencji – skoro artykuły 85 k.k. i
569 § 1 k.p.k. pozostają ze sobą w funkcjonalnym związku - wydanie wyroków
łącznych mimo braku materialnoprawnych przesłanek orzeczenia kary łącznej
nastąpiło nie tylko z rażącym i oczywistym naruszeniem art. 85 k.k., lecz także i art.
569 § 1 k.p.k., jak to trafnie przyjął Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji.
Na uwzględnienie natomiast zasługuje zarzut skarżącego, że nie było podstaw do
przypisania mu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego w związku z wydaniem w
dniu 7 kwietnia 2006 r. wyroku łącznego w sprawie skazanego Daniela Przemysława
K. (sygn. akt II K 195/05). Wyrokiem tym Sąd Rejonowy, w składzie pod
przewodnictwem obwinionego sędziego, łącząc wymierzone w dwóch wyrokach kary
jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz
karę bezwzględną sześciu miesięcy pozbawienia wolności, wydał wyrok łączny i
wymierzył skazanemu karę łączną jednego roku i dwóch miesięcy pozbawienia
wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. W swoim orzecznictwie Sąd
Najwyższy, dokonując wykładni art. 89 § 1 k.k., przyjmuje jednak, że w razie skazania
za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania i bez warunkowego jej zawieszenia – orzeczenie kary bez
5
warunkowego zawieszenia jej wykonania w wyroku łącznym (art. 89 § 1 k.k.) nie jest
dopuszczalne. W piśmiennictwie reprezentowane jest również stanowisko odmienne,
dopuszczające wymierzenie w takiej sytuacji jako kary łącznej bezwzględnej kary
pozbawienia wolności. Nie jest również rozstrzygany jednolicie problem
dopuszczalności pogorszenia sytuacji skazanego w wyroku łącznym. Z tych
względów, mimo nieznajomości przez sędziego opisanych rozbieżności oraz
występujących w doktrynie i piśmiennictwie poglądów, przyjąć należy, że
analizowane rozstrzygnięcie mieściło się w granicach swobody sędziowskiej w
zakresie wykładni niejasnych przepisów prawnych. Nie może być zatem
kwalifikowane jako rażące i oczywiste naruszenie prawa, wyczerpujące znamiona
przewinienia dyscyplinarnego.
Należy również stwierdzić, że – wbrew stanowisku obwinionego – Sąd
Dyscyplinarny pierwszej instancji powołał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
okoliczności, które wziął pod uwagę przy określeniu wymiaru kary za przypisane
obwinionemu przewinienie dyscyplinarne. W pisemnych motywach wyroku tego Sądu
jako okoliczności te wskazano stopień zawinienia obwinionego, kilkakrotne
popełnienie tego samego błędu dotyczącego tej samej instytucji prawnej oraz
naruszenie elementarnych zasad wymiaru kary łącznej, oczywistych dla należycie
wykształconego prawnika. W konsekwencji, zarzut wadliwości uzasadnienia
zaskarżonego orzeczenia w zakresie umotywowania wymierzonej skarżącemu kary
dyscyplinarnej nie może być uznany za zasadny.
W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.

SNO 62/07

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia