V CSK 434/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CSK 434/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z powództwa „P.(...)” Spółki z o.o. z siedzibą w W.
przeciwko M. K.
o uznanie czynności za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 lutego 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 maja
2007 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 9 marca 2007 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w L. z dnia 12 grudnia 2006 r. i oddalił żądanie powódki ochrony skargą
pauliańską jej wierzytelności określonych w pozwie przez uznanie, że zawarta między
małżonkami K. umowa darowizny, o treści „R. Z. K. całe swoje uprawnienia wynikające
ze wspólności majątkowej małżeńskiej w stosunku do opisanych nieruchomości (...)
2
daruje swojej małżonce M. S. K. (..)”, jest wobec powódki bezskuteczna. U podłoża tego
rozstrzygnięcia legł pogląd, że dłużnikowi R. K. nie można przypisać zamiaru
pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli w chwili dokonywania darowizny na rzecz
małżonki.
Skarga kasacyjna powódki – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. –
zawiera zarzut naruszenia art. 328, 233 k.p.c. oraz art. 530 k.p.c. i zmierza do uchylenia
zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sad Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 530 k.c. zaostrza przesłanki subiektywne w przypadku zaskarżenia aktów
dokonanych przed powstaniem wierzytelności chronionej, uzależniając skuteczność
roszczenia pauliańskiego m. in. od istnienia po stronie dłużnika zamiaru pokrzywdzenia
wierzyciela.
Zamiar pokrzywdzenia, wymagany przez art. 530 k.c., nie powinien podlegać
zawężającej wykładni, jakiej dokonał Sąd Apelacyjny, gdyż z konieczności rzeczy
czyniłoby to iluzoryczną ochronę przyszłych wierzycieli. W związku z tym świadomość
możliwego pokrzywdzenia jest również wystarczająca do przyjęcia zamiaru
pokrzywdzenia, albowiem działanie ludzkie obejmuje w zasadzie nie tylko następstwa
zamierzone, ale i te, których jakkolwiek nie chce się wywołać, przewiduje się jako
możliwe, a zarazem objęte i wolą. Oznacza to, że zamiar pokrzywdzenia przyjąć należy
także u tego, kto w chwili dokonywania czynności liczył się z tym, że w związku z jego
działalnością może mieć wierzycieli i że czynność jego może być połączona z ich
krzywdą.
W wiążących Sąd Najwyższy okolicznościach faktycznych wręcz trudno
wyobrazić sobie racjonalne przyczyny dokonanych przesunięć między masami
majątkowymi inne niż mające służyć uchyleniu się dłużnika – R. Z. K. od
odpowiedzialności za istniejące i powstałe w przyszłości zobowiązania. Dłużnik R. Z. K.
przeniósł majątek na żonę, aby wyłączyć odpowiedzialności z tego majątku za te
zobowiązania. Nie ma więc wątpliwości, że uświadamiał sobie ewentualne
pokrzywdzenie.
Skoro Sąd Apelacyjny wyszedł z odmiennych założeń zaskarżony wyrok nie mógł
się ostać. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z powództwa „P.(...)” Spółki z o.o. z siedzibą w W.
przeciwko M. K.
o uznanie czynności za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 lutego 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 maja
2007 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 9 marca 2007 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w L. z dnia 12 grudnia 2006 r. i oddalił żądanie powódki ochrony skargą
pauliańską jej wierzytelności określonych w pozwie przez uznanie, że zawarta między
małżonkami K. umowa darowizny, o treści „R. Z. K. całe swoje uprawnienia wynikające
ze wspólności majątkowej małżeńskiej w stosunku do opisanych nieruchomości (...)
2
daruje swojej małżonce M. S. K. (..)”, jest wobec powódki bezskuteczna. U podłoża tego
rozstrzygnięcia legł pogląd, że dłużnikowi R. K. nie można przypisać zamiaru
pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli w chwili dokonywania darowizny na rzecz
małżonki.
Skarga kasacyjna powódki – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. –
zawiera zarzut naruszenia art. 328, 233 k.p.c. oraz art. 530 k.p.c. i zmierza do uchylenia
zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sad Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 530 k.c. zaostrza przesłanki subiektywne w przypadku zaskarżenia aktów
dokonanych przed powstaniem wierzytelności chronionej, uzależniając skuteczność
roszczenia pauliańskiego m. in. od istnienia po stronie dłużnika zamiaru pokrzywdzenia
wierzyciela.
Zamiar pokrzywdzenia, wymagany przez art. 530 k.c., nie powinien podlegać
zawężającej wykładni, jakiej dokonał Sąd Apelacyjny, gdyż z konieczności rzeczy
czyniłoby to iluzoryczną ochronę przyszłych wierzycieli. W związku z tym świadomość
możliwego pokrzywdzenia jest również wystarczająca do przyjęcia zamiaru
pokrzywdzenia, albowiem działanie ludzkie obejmuje w zasadzie nie tylko następstwa
zamierzone, ale i te, których jakkolwiek nie chce się wywołać, przewiduje się jako
możliwe, a zarazem objęte i wolą. Oznacza to, że zamiar pokrzywdzenia przyjąć należy
także u tego, kto w chwili dokonywania czynności liczył się z tym, że w związku z jego
działalnością może mieć wierzycieli i że czynność jego może być połączona z ich
krzywdą.
W wiążących Sąd Najwyższy okolicznościach faktycznych wręcz trudno
wyobrazić sobie racjonalne przyczyny dokonanych przesunięć między masami
majątkowymi inne niż mające służyć uchyleniu się dłużnika – R. Z. K. od
odpowiedzialności za istniejące i powstałe w przyszłości zobowiązania. Dłużnik R. Z. K.
przeniósł majątek na żonę, aby wyłączyć odpowiedzialności z tego majątku za te
zobowiązania. Nie ma więc wątpliwości, że uświadamiał sobie ewentualne
pokrzywdzenie.
Skoro Sąd Apelacyjny wyszedł z odmiennych założeń zaskarżony wyrok nie mógł
się ostać. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.