Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 marca 2008 r.
II PK 177/07
Zakończenie stosunku pracy z pracownikiem służby cywilnej z powodu
zawinionego naruszenia przez niego obowiązków członka korpusu służby cy-
wilnej może nastąpić tylko przez orzeczenie w postępowaniu dyscyplinarnym
kary wydalenia z pracy w urzędzie (art. 106 ust. 1 w związku z art. 107 ust. 2 pkt
6 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej, Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz.
483 ze zm.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Zbigniew Hajn (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 marca
2008 r. sprawy z powództwa Mirosława F. przeciwko Wojewódzkiemu Urzędowi
Ochrony Zabytków w W. o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej po-
woda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we
Wrocławiu z dnia 12 grudnia 2006 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu po-
zostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda od wyroku
Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych z 21 lutego 2006 r., oddalającego roszczenie powoda o przywrócenie do pracy.
W pozwie powód żądał orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia umowy o
pracę lub o przywróceniu go do pracy w pozwanym Wojewódzkim Urzędzie Ochrony
Zabytków w W. Sąd Rejonowy ustalił, że powód był od 1 stycznia 1991 r. pracowni-
kiem Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków z siedzibą w W., zatrud-
nionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, ostatnio na stanowisku
2
starszego specjalisty w Wydziale do Spraw Zabytków Ruchomych. Dnia 23 grudnia
2003 r. powód otrzymał pismo rozwiązujące umowę o pracę z zachowaniem trzymie-
sięcznego okresu wypowiedzenia, który upływał 31 marca 2004 r. Jako przyczynę
wypowiedzenia wskazano „utratę zaufania pracodawcy na skutek naruszenia obo-
wiązków członka korpusu służby cywilnej poprzez wykonywanie czynności podwa-
żających zaufanie do służby cywilnej”. Powód znał stawiane mu przez pracodawcę
zarzuty dotyczące braku zaufania w związku z wydaną przez niego opinią, o której
strona pozwana dowiedziała się z mediów. W szczególności 1 grudnia 2003 r. D.
Wojewódzki Konserwator Zabytków poprosił go o pisemne wyjaśnienie sprawy wy-
dania opinii w postępowaniu toczącym się w Sądzie Rejonowym w L. o kradzież
elementu balustrady z pawilonu ogrodowego w S.G. W odpowiedzi na to pismo po-
wód przedłożył pisemne wyjaśnienie sprawy, z którego wynikało, że o sporządzenie
opinii w toczącej się sprawie karnej powoda poprosił go wieloletni znajomy. Wska-
zane zarzuty pracodawcy wiązały się z tym, że powód opracował prywatną opinię w
sprawie przeciwko Robertowi W., który został oskarżony o kradzież fragmentu balu-
strady z piaskowca, stanowiącego dobro o szczególnym znaczeniu dla kultury. Opi-
nię tę powód opracował na prośbę swojego wieloletniego znajomego. Jej sporządze-
nie uzależnił od poznania okoliczności, w jakich nastąpiła kradzież. Z tego względu
powód spotkał się z oskarżonym, którego nie znał, a z którym miał wspólnych znajo-
mych. W opinii zatytułowanej ‘opinia do „Opinii konserwatorskiej na temat neobaro-
kowego elementu balustrady z pawilonu ogrodowego zespołu pałacowego w S.G.”,
autorstwa p. Marka D. dyplomowanego konserwatora nabytków architektury i rzeźby’
powód zakwestionował ocenę biegłego Marka D., uznając, że zabezpieczony ele-
ment balustrady nie stanowi dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury w rozumie-
niu art. 294 § 2 k.k. Opinia została złożona 3 października 2003 r., a Sąd dopuścił
dowód z przesłuchania powoda. Podczas rozprawy 28 listopada 2003 r. obrońca
oskarżonego Roberta W. złożył wniosek procesowy na podstawie art. 195 k.k. o do-
puszczenie Mirosława F. w charakterze biegłego z zakresu zabytków architektury i
rzeźby, uzasadniając ten wniosek odpowiednimi kwalifikacjami w tej dziedzinie. Na
rozprawie w dniu 9 stycznia 2004 r. Sąd zobowiązał powoda do pełnienia czynności
biegłego. Dnia 27 lutego 2004 r. powód opracował opinię, w której podtrzymał po-
przednie wnioski. Dnia 10 lutego 2005 r. Sąd Rejonowy w L. warunkowo umorzył
postępowanie karne wobec oskarżonego Roberta W., uznając, że dokonał kradzieży
fragmentu balustrady, która nie stanowiła dobra o szczególnym znaczeniu. Po spo-
3
rządzeniu przez powoda pierwszej prywatnej opinii, w Gazecie W. z 3 listopada 2003
r. ukazał się na pierwszej stronie artykuł pod tytułem „F. eksperta”, w którym za-
mieszczono zdanie: ”urzędnik państwowej służby ochrony zabytków stanął po stronie
złodzieja”. Znalazła się tam wzmianka, że powód w swej opinii uznał, że skradziony
element balustrady nie ma żadnej wartości dla kultury oraz że powód opinię sporzą-
dził prywatnie „po godzinach”.
Według Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Fakt
opracowania prywatnej opinii przez powoda, jako pracownika Korpusu Służby Cywil-
nej, nie na zlecenie Sądu, ale po konsultacjach powoda zarówno z obrońcą oskarżo-
nego w procesie karnym, jak i z samym oskarżonym, jest zachowaniem nieetycznym,
powodującym podważenie zaufania publicznego wobec Urzędu Ochrony Zabytków,
co również doprowadziło do utraty zaufania pracodawcy względem pracownika. We-
dług Sądu Rejonowego, Urząd spełnił wymóg poprzedzenia wypowiedzenia rzetelną
i obiektywną oceną. Zaufanie jest istotnym elementem stosunku pracy, którego brak
może w określonych okolicznościach uzasadnić wypowiedzenie umowy o pracę. W
stosunku do osób zatrudnionych w szczególnych instytucjach, jak Wojewódzki Urząd
Ochrony Zabytków, gdzie wymaga się wyjątkowo starannego doboru pracowników,
zaufanie pracodawcy może zostać nadwyrężone z powodu okoliczności powstają-
cych poza sferą stosunku pracy i uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę. Takie
szczególne wymagania w stosunku do pracowników służby cywilnej zostały zawarte
w zarządzeniu nr 114 Prezesa Rady Ministrów z 11 października 2002 r. w sprawie
ustanowienia Kodeksu Etyki Służby Cywilnej (M.P. Nr 46, poz. 683), który w § 4
wskazuje, że „członek korpusu służby cywilnej jest bezstronny w wykonywaniu zadań
i obowiązków, a w szczególności: 1) nie dopuszcza do podejrzeń o związek między
interesem publicznym i prywatnym; 2) nie podejmuje żadnych prac ani zajęć, które
kolidują z obowiązkami służbowymi; 3) akceptuje ograniczenia możliwości podjęcia
przyszłej pracy u osób, których sprawy były lub są prowadzone przez zatrudniający
go urząd. Zdaniem Sądu, przyczyna zawarta w wypowiedzeniu spełnia wymóg „kon-
kretności", gdyż powodowi doskonale były znane zarzuty stawiane mu przez praco-
dawcę, złożył pisemne wyjaśnienia przed dokonaniem wypowiedzenia, a także za-
rzuty zostały podane dokładnie podczas wręczenia oświadczenia woli pracodawcy
wypowiadającego stosunek pracy.
Po rozpoznaniu apelacji, sporządzonej w dwóch pismach - przez powoda
osobiście oraz przez jego pełnomocnika, Sąd Okręgowy uznał przedstawione przez
4
nich zarzuty za bezzasadne. Sąd przyjął ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd
Rejonowy za podstawę faktyczną swego orzeczenia oraz podzielił jego wnioski
prawne i argumentację. Jego zdaniem nietrafne okazały się zarzuty dotyczące naru-
szenia przepisów procesowych. W szczególności Sąd pierwszej instancji prawidłowo
przyjął, że opinia z 27 września 2003 r. była opinią prywatną, bowiem powód do peł-
nienia czynności biegłego został powołany przez Sąd Rejonowy w L. dopiero na roz-
prawie 9 stycznia 2004 r. na podstawie art. 195 k.p.k. Wyrok Sądu Rejonowego nie
narusza również przepisów prawa materialnego. Obowiązki członka korpusu służby
cywilnej można podzielić na obowiązki, które dotyczą bezpośrednio więzi pomiędzy
stronami stosunku pracy oraz na obowiązki dotyczące relacji członka korpusu z oso-
bami trzecimi, a więc wykraczające poza tradycyjną treść stosunku pracy. Ta druga
kategoria obowiązków wynika ze szczególnego charakteru działalności służby cywil-
nej, która zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej, wyko-
nuje zadania państwa. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, że zgodnie z art. 72
ustawy o służbie cywilnej, członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować
dodatkowego zatrudnienia bez zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać
czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podwa-
żających zaufanie do służby, a art. 67 ust. 1 tej ustawy stanowi, że członek korpusu
służby cywilnej jest obowiązany godnie zachowywać się w służbie i poza nią, co do-
tyczy także czynności wykonywanych poza godzinami pracy w urzędzie. Rolą tych
zakazów jest zagwarantowanie dyspozycyjności pracownika - członka korpusu
służby cywilnej oraz jego lojalności wobec urzędu i wykonywanej pracy, a ich prze-
strzeganie pozwala na uniknięcie podejrzeń o stronniczość lub interesowność człon-
ków korpusu służby cywilnej. Dlatego Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że
sporządzenie przez powoda prywatnej opinii na zlecenie obrońcy oskarżonego o
kradzież fragmentu balustrady z zespołu pałacowo-parkowego, niepoinformowanie
pracodawcy o zaangażowaniu w tę sprawę, w której występował już przedstawiciel
pozwanego Urzędu, uzasadniało utratę zaufania pozwanego do powoda i wypowie-
dzenie mu umowy o pracę. Sąd Okręgowy uznał również, że w świetle okoliczności
sprawy podnoszony w apelacji zarzut, że powód nie miał żadnej możliwości dokona-
nia merytorycznej odpowiedzi na stawiane przez pozwanego zarzuty jest nieuzasad-
niony, a wypowiedzenie powodowi umowy o pracę przez pozwany Wojewódzki
Urząd nie jest sprzeczne z art. 8 k.p.
5
Sąd Okręgowy za bezzasadny uznał także zarzut apelacji dotyczący narusze-
nia art. 106 § 1, art. 109, art. 110 oraz art. 116 ustawy o służbie cywilnej, przez
uznanie za prawidłowy trybu wypowiedzenia umowy o pracę, pomimo że strona po-
zwana nie przeprowadziła wymaganego tą ustawą postępowania dyscyplinarnego.
Żaden ze wskazanych przepisów ustawy nie uzależnia wypowiedzenia członkowi
Korpusu Służby Cywilnej umowy o pracę od przeprowadzenia wcześniej postępowa-
nia dyscyplinarnego. Pozwany zatem mógł bez wyczerpania postępowania dyscypli-
narnego rozwiązać z powodem umowę o pracę.
W skardze kasacyjnej, odniesionej do całego wyroku Sądu Okręgowego, po-
wód zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewła-
ściwe zastosowanie, a w szczególności: a) art. 72 ustawy o służbie cywilnej, przez
przyjęcie, że sporządzenie przez powoda jako pracownika Korpusu Służby Cywilnej
opinii na potrzeby sądu doprowadziło do utraty zaufania pracodawcy do powoda,
wskutek podważenia przez niego zaufania do Urzędu Ochrony Zabytków, podczas
gdy sporządzona przez niego opinia była opinią osoby prywatnej posiadającej odpo-
wiednią wiedzę z uwagi na posiadane wykształcenie historyka sztuki; b) art. 106 § 1,
art. 109, art. 110 oraz art. 115 ustawy o służbie cywilnej, przez uznanie za prawidło-
wy trybu wypowiedzenia umowy o pracę powodowi przez pozwanego, pomimo że
pozwany nie przeprowadził wymaganego ustawą o służbie cywilnej postępowania
dyscyplinarnego; c) art. 94 pkt 9, art. 113
oraz art. 183a
§ 1 - 3 k.p., przez przyjęcie,
że został spełniony w przedmiotowej sprawie wymóg poprzedzenia wypowiedzenia
rzetelną i obiektywną oceną, pomimo że pozwany świadomie zaniechał spoczywają-
cego na nim, jako dyrektorze generalnym urzędu, obowiązku powołania komisji dys-
cyplinarnej, której prawomocne orzeczenie mogło być jedyną podstawą rzetelnej i
obiektywnej oceny powoda, przez co strona pozwana, a konkretnie bezpośredni
przełożony powoda, dopuścił się jawnej dyskryminacji powoda jako pracownika
strony pozwanej, d) nierozpoznanie przez Sąd Rejonowy, jak również przez Sąd
Okręgowy, podniesionego przez powoda zarzutu zmiany podstaw wypowiedzenia
umowy o pracę w czasie trwania procesu. Skarżący podniósł również zarzut naru-
szenie przepisów postępowania „mających znaczenie dla sprawy”, tj.: a) art. 233 § 1
k.p.c., przez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, b) art. 227 k.p.c.,
przez nieprzeprowadzenie wszystkich dowodów zawnioskowanych przez powoda, a
mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności wniosków
o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, celem wyjaśnienia związków po-
6
woda z oskarżonym w sprawie karnej i okoliczności, w jakich powód zgodził się peł-
nić rolę biegłego w sprawie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości i orzeczenie co do istoty sprawy w przypadku uznania, że podstawa narusze-
nia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona oraz o zasądzenie od pozwa-
nego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego,
według norm przepisanych. Ewentualnie o uchylenie zaskarżanego wyroku do po-
nownego rozpoznania, a także uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi równorzędnemu - przy uwzględ-
nieniu kosztów postępowania odwoławczego.
W uzasadnieniu skargi wskazano między innymi, że skoro na podstawie art.
106 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej powód podlegał postępowaniu dyscyplinarnemu,
którego przeprowadzenie przed dokonaniem wypowiedzenia umowy o pracę było
obowiązkiem pozwanego, to nie można zgodzić się z argumentacją Sądu drugiej in-
stancji, że tryb wypowiedzenia powodowi umowy o pracę był prawidłowy. Zdaniem
pełnomocniczki powoda, jedynie prawomocne orzeczenie komisji dyscyplinarnej, wy-
dane w trybie art. 118 ustawy o służbie cywilnej, dawało podstawy do obiektywnego
uznania, że powód naruszył obowiązki pracownika służby cywilnej, a w konsekwencji
do wypowiedzenia z tej przyczyny umowy o pracę. Przyjęcie stanowiska Sądów
orzekających w niniejszej sprawie powoduje, że przepisy dotyczące postępowania
dyscyplinarnego zawarte w ustawie o służbie cywilnej stają się zbyteczne.
W odpowiedzi na skargę pozwany wniósł o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skargi kasacyjnej zostały oparte na obydwu podstawach wynikających
z art. 3983
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. W pierwszej kolejności rozważenia wymagała zatem
podstawa naruszenia przepisów postępowania, jako zmierzająca do zakwestionowa-
nia prawidłowości dokonania ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżo-
nego wyroku. Podstawa ta okazała się nieuzasadniona. Odnośnie do zarzutu naru-
szenia art. 233 k.p.c. należy wskazać, że zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c., podstawą
skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowo-
dów. Wyłączenie to oznacza pozbawienie stron możliwości kwestionowania prawi-
dłowości dokonanych przez sąd ustaleń przez odnoszący się do sfery oceny i wnio-
skowania zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Konieczne jest zatem postawienie zarzutu
7
naruszenia takich przepisów postępowania, które doprowadziło do wadliwości postę-
powania dowodowego, co w konsekwencji - przez dokonanie błędnych ustaleń stanu
faktycznego - mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Takiego zarzutu skarżący
nie przedstawił. Z kolei art. 227 k.p.c., którego naruszenie zarzuca również skarga
kasacyjna, stanowi, że „przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia
sprawy istotne znaczenie”. Skarżący wskazuje, że wnioski o przesłuchanie w cha-
rakterze świadków Grzegorza G., Roberta W. i Adama S. zgłosił w celu wykazania,
że powód wystąpił w sprawie karnej jako biegły sądowy nie zaś jako rzeczoznawca
prywatny. Tymczasem charakter, w jakim powód wystąpił składając 3 października
2003 r. opinię ‘do „Opinii konserwatorskiej na temat neobarokowego elementu balu-
strady z pawilonu ogrodowego zespołu pałacowego w S.G.”, autorstwa p. Marka D.
dyplomowanego konserwatora nabytków architektury i rzeźby’, wynika z akt sprawy
karnej. W tej sytuacji Sąd Okręgowy trafnie odmówił dopuszczenia powyższego do-
wodu. Poza tym Sąd Okręgowy obszernie i przekonująco wyjaśnił, dlaczego powyż-
sza opinia miała charakter opinii prywatnej. W pełni przekonujące jest także uzasad-
nienie odmowy powołania przez Sąd dowodu z opinii biegłego z zakresu etyki.
Trafny natomiast okazał się zarzut naruszenia art. 106 § 1 obowiązującej w
okresie objętym sporem ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z
1999 r. Nr 49, poz. 483 ze zm., powoływanej dalej jako „ustawa” lub jako „ustawa o
służbie cywilnej z 1998 r.”), przez uznanie za prawidłowy trybu wypowiedzenia
umowy o pracę powodowi przez stronę pozwaną, pomimo nieprzeprowadzenia wy-
maganego ustawą o służbie cywilnej postępowania dyscyplinarnego.
Jak wynika z wiążących Sąd Najwyższy ustaleń przyjętych w podstawie fak-
tycznej zaskarżonego wyroku, przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę
było naruszenie przez niego wynikającego z art. 72 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej
1998 r. obowiązku powstrzymania się od wykonywania czynności lub zajęć sprzecz-
nych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby
cywilnej. Obowiązek ten należy do katalogu obowiązków członka korpusu służby cy-
wilnej będącego pracownikiem służby cywilnej w rozumieniu art. 3 pkt 1 i 3 ustawy,
zawartego w szczególności w art. 67 ust. 1, art. 68, art. 69 ust. 1 - 3 i powołanym już
wyżej art. 72 ust. 1 ustawy. Przepisy te ustanawiają szczególną kategorię obowiąz-
ków pracowników służby cywilnej, spoczywających na nich niezależnie od obowiąz-
ków wynikających z Kodeksu pracy. Sensem wyodrębnienia tej kategorii obowiąz-
ków, co wynika z ich treści, jest ich związek z publicznym charakterem zadań urzędu
8
i reprezentowaniem państwa przez pracownika służby cywilnej - członka korpusu
służby cywilnej. Należy przy tym zauważyć, że wskazane obowiązki pracownika
służby cywilnej są takie same jak szczególne obowiązki urzędnika służby cywilnej, z
tą różnicą, że ich katalog jest krótszy. Szczególny charakter wskazanych obowiąz-
ków przejawia się między innymi w ustanowieniu specjalnego trybu sankcjonowania
ich naruszenia. Jak stanowi art. 106 ust. 1 ustawy: „urzędnik służby cywilnej oraz
pracownik służby cywilnej odpowiadają dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków
członka korpusu służby cywilnej.” Stosownie do art. 107 ust. 2 ustawy, karami dyscy-
plinarnymi stosowanymi wobec pracowników służby cywilnej są: 1) upomnienie, 2)
nagana, 3) nagana z ostrzeżeniem, 4) nagana z pozbawieniem możliwości awanso-
wania przez okres 2 lat do wyższej kategorii zaszeregowania, 5) obniżenie kategorii
zaszeregowania, 6) wydalenie z pracy w urzędzie. Prawomocne orzeczenie kary wy-
dalenia z pracy w urzędzie powoduje wygaśnięcie stosunku pracy (art. 107 ust. 3).
Za mniejszej wagi naruszenie obowiązków członka korpusu służby cywilnej dyrektor
generalny urzędu może ukarać członka korpusu upomnieniem na piśmie (art. 108
ust. 1). Jak wynika z dalszych przepisów rozdziału 9 ustawy, zatytułowanego „Odpo-
wiedzialność dyscyplinarna członka korpusu służby cywilnej”, sprawy dyscyplinarne
członków korpusu służby cywilnej rozpoznaje w pierwszej instancji komisja dyscypli-
narna urzędu, w drugiej - Wyższa Komisja Dyscyplinarna. Od orzeczenia Wyższej
Komisji Dyscyplinarnej przysługuje odwołanie do sądu apelacyjnego - sądu pracy i
ubezpieczeń społecznych. Postępowanie dyscyplinarne toczy się z udziałem rzecz-
nika dyscyplinarnego, a obwiniony ma prawo korzystania z pomocy wybranego przez
siebie obrońcy. Członkowie komisji dyscyplinarnych są niezawiśli w zakresie orzecz-
nictwa dyscyplinarnego. W postępowaniu przed komisjami dyscyplinarnymi w spra-
wach nieuregulowanych w rozdziale 9 ustawy stosuje się odpowiednio przepisy Ko-
deksu postępowania karnego.
Z punktu widzenia rozpoznawanej sprawy istotne jest to, że za naruszenie
szczególnych obowiązków pracownika służby cywilnej (w tym obowiązku art. 72 ust.
1 ustawy, którego naruszenie pozwany zarzuca powodowi) ustawa o służbie cywilnej
przewiduje stosowanie specyficznych sankcji (łącznie z wydaleniem z pracy w urzę-
dzie) nakładanych w specjalnym trybie postępowania dyscyplinarnego. Jednocześnie
należy zauważyć, że na mocy zasady wynikającej z art. 5 k.p. i dodatkowo potwier-
dzonej w art. 7 ustawy, do pracowników służby cywilnej stosuje się przepisy Kodeksu
pracy w zakresie nieuregulowanym przepisami ustawy o służbie cywilnej. Dotyczy to
9
także przepisów Kodeksu pracy o rozwiązaniu umowy o pracę. Kwestia ta nie jest
bowiem w odniesieniu do pracowników służby cywilnej regulowana w ustawie, z jed-
nym wyjątkiem dotyczącym unormowania wydalenia z pracy w urzędzie za narusze-
nie obowiązków pracownika służby cywilnej.
W tej sytuacji powstaje zasadnicze dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy
i eksponowane w skardze kasacyjnej pytanie, czy naruszenie wskazanych w ustawie
o służbie cywilnej obowiązków pracownika służby cywilnej może być przyczyną uza-
sadniającą wypowiedzenie umowy o pracę w rozumieniu art. 45 k.p. i w trybie wypo-
wiedzenia unormowanym w Kodeksie pracy, czy też należy uznać, że kwestia ta zo-
stała odmiennie uregulowana w ustawie o służbie cywilnej, a sankcjonowanie takiego
naruszenia może nastąpić tylko w opisanym wyżej trybie postępowania dyscyplinar-
nego, z ewentualnym zastosowaniem sankcji wydalenia z pracy w urzędzie.
W ocenie Sądu Najwyższego prawidłowa jest druga z przedstawionych wyżej
możliwości. Już z literalnego brzmienia art. 106 ust. 1 ustawy wynika, że w przypad-
ku naruszenia obowiązków pracownika służby cywilnej wszczęcie postępowania dys-
cyplinarnego nie jest pozostawione swobodnemu uznaniu dyrektora generalnego
urzędu. Przeciwnie, jeżeli stwierdzi on działanie stanowiące naruszenie określonego
w ustawie obowiązku, powinien wszcząć postępowanie, chyba że naruszenie to jest
mniejszej wagi (zob. art. 108 ustawy). Uzasadnieniem tej obligatoryjności jest pod-
kreślony wyżej publiczny aspekt rozpatrywanych obowiązków pracownika, ze
względu na który wdrożenie procedury dyscyplinarnej ma na celu ochronę interesów
publicznych (państwa), a nie tylko interesów urzędu jako bezpośredniego pracodaw-
cy. Stwierdzona obligatoryjność wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w przy-
padkach wskazanych w art. 106 ust. 1 ustawy uzasadnia twierdzenie, że sankcje
dyscyplinarne nie mogą być zastąpione innymi sankcjami naruszenia wskazanych w
niej obowiązków pracownika służby cywilnej. W konsekwencji, skoro jedną z kar dys-
cyplinarnych jest, jak wyżej wskazano, wydalenie z pracy w urzędzie, powodujące
wygaśnięcie stosunku pracy, to zakończenie stosunku pracy z powodu zawinionego
naruszenia wymienionych w ustawie obowiązków przez pracownika służby cywilnej
może nastąpić tylko w wyniku dyscyplinarnego wydalenia z pracy, a nie wypowie-
dzenia stosunku pracy. Natomiast wypowiedzenie umowy na podstawie przepisów
Kodeksu pracy stosowanych na zasadzie art. 5 k.p. i 7 ustawy, może mieć miejsce w
innych przypadkach, uzasadniających wypowiedzenie według Kodeksu pracy. Nale-
ży też dodać, że niezrozumiałe byłoby pozostawienie swobodnemu uznaniu dyrek-
10
tora generalnego urzędu decyzji, czy z powodu naruszenia obowiązków członka
korpusu służby cywilnej zakończyć z pracownikiem stosunek pracy w drodze
wypowiedzenia, czy skierować sprawę na drogę postępowania dyscyplinarnego. Nie
powinno ulegać wątpliwości, że w takich przypadkach musi być stosowana jednolita
procedura, czego wymaga zarówno wzgląd na przejrzystość działań urzędu, jako
publicznego pracodawcy, jak i zasada równego traktowania pracowników (art. 112
k.p.).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego - na podstawie art. 108
§ 2 k.p.c. w związku z 39821
k.p.c.
========================================