IV CSK 342/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:28-02-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CK 383/03 I CZ 20/77 II CKN 656/97 II CKN 713/98 III CRN 194/74 III CZP 86/84 IV CZ 185/55 IV PRN 4/83 V CKN 947/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 342/07
POSTANOWIENIE
Dnia 4 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa Banku (…) Spółki Akcyjnej w W. Oddziału w O.
przeciwko A. W., L. R. i (...) Biuru „G.(...)” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w
S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 marca 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada 2006 r., sygn. akt I ACz (…),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 26 czerwca 2006 r. umorzył
postępowanie w sprawie na podstawie art. 47911
k.p.c. Stwierdził, że w ciągu roku od
dnia wydania postanowienia o zawieszeniu tego postępowania na podstawie art. 177 §
1 pkt 6 k.p.c., tj. od dnia 21 czerwca 2005 r., nie został zgłoszony wniosek o jego
podjęcie.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 20 listopada 2006 r. oddalił zażalenie
strony powodowej na to postanowienie. Stanął na stanowisku, że podniesiony w
zażaleniu zarzut dotyczący zawieszenia postępowania nie ma znaczenia dla kwestii
umorzenia postępowania. Zarzut ten, aby mógł odnieść skutek winien być wniesiony w
terminie przewidzianym w art. 394 § 2 k.p.c. na postanowienie o zawieszeniu
2
postępowania. Tymczasem postanowienie to nie było zaskarżone, co w związku z
upływem czasu przewidzianego w art. 47911
k.p.c. doprowadziło do prawidłowego
umorzenia postępowania.
W skardze kasacyjnej od postanowienia Sądu Apelacyjnego strona powodowa
zarzuciła naruszenie art. 180 § 1, 365 § 1, 4799
i 47911
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota skargi kasacyjnej sprowadza się do twierdzenia, że sąd przed umorzeniem
postępowania miał obowiązek sprawdzenia prawidłowości postanowienia o zawieszeniu
postępowania, a w razie stwierdzenia, że nie zachodziła wskazana w tym postanowieniu
przyczyna zawieszenia, winien odstąpić od umorzenia.
Rację ma skarżący o tyle, o ile twierdzi, że orzecznictwo przyjmowało,
iż o umorzeniu postępowania decydują właściwe podstawy zawieszenia, a nie te, które
zostały wskazane w postanowieniu o zawieszeniu (tak w orz. SN z 7 października 1955
r., IV CZ 185/55, PiP 1957, nr 3, poz. 649), z 3 marca 1977 r., I CZ 20/77, OSNCP 1977,
nr 12, poz. 238, z 14 września 1977 r., III CRN 194/74, OSP 1978, nr 4, poz. 80, z 15
kwietnia 1983 r., IV PRN 4/83, OSNCP 1983, nr 10, poz. 167, z 25 lutego 1985 r., III
CZP 86/84, OSNC 1985, nr 11, poz. 168, z 20 marca 2002 r., V CKN 947/00, M.P. 2002,
nr 20, poz. 948). Obecnie jednak przyjmuje się, iż postępowanie zawieszone na zgodny
wniosek stron i z przyczyn wskazanych w art. 177 § pkt. 5 i 6 k.p.c. sąd umarza nie
badając, czy podstawy zawieszenia były trafne (tak w orz. SN z 17 grudnia 1998 r., II
CKN 713/98, OSP 1999, nr 10, poz. 176, z 18 czerwca 2004 r., II CK 383/03, IC 2005,
nr 1, s. 49).
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną przychyla się do
stanowiska wyrażonego w wymienionych orzeczeniach z 17 grudnia 1998 r. i 18
czerwca 2004 r. U podłoża tego stanowiska legły zasadnicze zmiany w koncepcji roli
sądu w postępowaniu cywilnym wprowadzone ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
kodeksu postępowania cywilnego… (-) (Dz. U. Nr 43, poz. 189 ze zm.). Ustawa ta
zerwała z regułą odpowiedzialności sądu orzekającego za wynik postępowania i
ograniczyła znaczenie obowiązku podejmowania przez sąd działań z urzędu, utrwaliła
natomiast zasadę dyspozycyjności stron i kontradyktoryjność procesu odwracając
niejako dotychczasową „filozofię” procesu cywilnego. Obecnie, dysponentem
postępowania cywilnego zasadniczo jest wyłącznie strona. Na niej spoczywa obowiązek
aktywności procesowej i jej ryzykiem jest niepodejmowanie czynności procesowych
mogących ją uchronić od niekorzystnych skutków (por. wyrok SN z dnia 25 marca 1998
3
r., II CKN 656/97 – OSNC 1998, nr 12, poz. 208). W obecnym stanie prawnym nie
znajduje usprawiedliwienia pogląd o konieczności poszukiwania przez sąd podstawy
zawieszenia innej od wskazanej w postanowieniu o zawieszeniu, jeżeli strony nie
zaskarżyły prawidłowości tej podstawy. Prawomocne postanowienie sądu o zawieszeniu
postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c., jak w sprawie, ma wiążący
charakter co do przyczyny zawieszenia przy rozważaniu art. 47911
k.p.c.
Bezprzedmiotowe jest obecnie odróżnianie przyczyny zawieszenia postępowania
wskazanej w postanowieniu o zawieszeniu od przyczyny zawieszenia rzeczywiście
istniejącej. Oznacza to, że rozważając kwestię umorzenia postępowania zawieszonego
na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. sąd nie bada, czy przewidziana w tym przepisie
przyczyna zawieszenia rzeczywiście istniała. Pogląd Sądu Apelacyjnego w tej kwestii
należało zatem uznać za trafny, natomiast pogląd skarżącego – za bezzasadny.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 4 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa Banku (…) Spółki Akcyjnej w W. Oddziału w O.
przeciwko A. W., L. R. i (...) Biuru „G.(...)” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w
S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 marca 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 20 listopada 2006 r., sygn. akt I ACz (…),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 26 czerwca 2006 r. umorzył
postępowanie w sprawie na podstawie art. 47911
k.p.c. Stwierdził, że w ciągu roku od
dnia wydania postanowienia o zawieszeniu tego postępowania na podstawie art. 177 §
1 pkt 6 k.p.c., tj. od dnia 21 czerwca 2005 r., nie został zgłoszony wniosek o jego
podjęcie.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 20 listopada 2006 r. oddalił zażalenie
strony powodowej na to postanowienie. Stanął na stanowisku, że podniesiony w
zażaleniu zarzut dotyczący zawieszenia postępowania nie ma znaczenia dla kwestii
umorzenia postępowania. Zarzut ten, aby mógł odnieść skutek winien być wniesiony w
terminie przewidzianym w art. 394 § 2 k.p.c. na postanowienie o zawieszeniu
2
postępowania. Tymczasem postanowienie to nie było zaskarżone, co w związku z
upływem czasu przewidzianego w art. 47911
k.p.c. doprowadziło do prawidłowego
umorzenia postępowania.
W skardze kasacyjnej od postanowienia Sądu Apelacyjnego strona powodowa
zarzuciła naruszenie art. 180 § 1, 365 § 1, 4799
i 47911
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota skargi kasacyjnej sprowadza się do twierdzenia, że sąd przed umorzeniem
postępowania miał obowiązek sprawdzenia prawidłowości postanowienia o zawieszeniu
postępowania, a w razie stwierdzenia, że nie zachodziła wskazana w tym postanowieniu
przyczyna zawieszenia, winien odstąpić od umorzenia.
Rację ma skarżący o tyle, o ile twierdzi, że orzecznictwo przyjmowało,
iż o umorzeniu postępowania decydują właściwe podstawy zawieszenia, a nie te, które
zostały wskazane w postanowieniu o zawieszeniu (tak w orz. SN z 7 października 1955
r., IV CZ 185/55, PiP 1957, nr 3, poz. 649), z 3 marca 1977 r., I CZ 20/77, OSNCP 1977,
nr 12, poz. 238, z 14 września 1977 r., III CRN 194/74, OSP 1978, nr 4, poz. 80, z 15
kwietnia 1983 r., IV PRN 4/83, OSNCP 1983, nr 10, poz. 167, z 25 lutego 1985 r., III
CZP 86/84, OSNC 1985, nr 11, poz. 168, z 20 marca 2002 r., V CKN 947/00, M.P. 2002,
nr 20, poz. 948). Obecnie jednak przyjmuje się, iż postępowanie zawieszone na zgodny
wniosek stron i z przyczyn wskazanych w art. 177 § pkt. 5 i 6 k.p.c. sąd umarza nie
badając, czy podstawy zawieszenia były trafne (tak w orz. SN z 17 grudnia 1998 r., II
CKN 713/98, OSP 1999, nr 10, poz. 176, z 18 czerwca 2004 r., II CK 383/03, IC 2005,
nr 1, s. 49).
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną przychyla się do
stanowiska wyrażonego w wymienionych orzeczeniach z 17 grudnia 1998 r. i 18
czerwca 2004 r. U podłoża tego stanowiska legły zasadnicze zmiany w koncepcji roli
sądu w postępowaniu cywilnym wprowadzone ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
kodeksu postępowania cywilnego… (-) (Dz. U. Nr 43, poz. 189 ze zm.). Ustawa ta
zerwała z regułą odpowiedzialności sądu orzekającego za wynik postępowania i
ograniczyła znaczenie obowiązku podejmowania przez sąd działań z urzędu, utrwaliła
natomiast zasadę dyspozycyjności stron i kontradyktoryjność procesu odwracając
niejako dotychczasową „filozofię” procesu cywilnego. Obecnie, dysponentem
postępowania cywilnego zasadniczo jest wyłącznie strona. Na niej spoczywa obowiązek
aktywności procesowej i jej ryzykiem jest niepodejmowanie czynności procesowych
mogących ją uchronić od niekorzystnych skutków (por. wyrok SN z dnia 25 marca 1998
3
r., II CKN 656/97 – OSNC 1998, nr 12, poz. 208). W obecnym stanie prawnym nie
znajduje usprawiedliwienia pogląd o konieczności poszukiwania przez sąd podstawy
zawieszenia innej od wskazanej w postanowieniu o zawieszeniu, jeżeli strony nie
zaskarżyły prawidłowości tej podstawy. Prawomocne postanowienie sądu o zawieszeniu
postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c., jak w sprawie, ma wiążący
charakter co do przyczyny zawieszenia przy rozważaniu art. 47911
k.p.c.
Bezprzedmiotowe jest obecnie odróżnianie przyczyny zawieszenia postępowania
wskazanej w postanowieniu o zawieszeniu od przyczyny zawieszenia rzeczywiście
istniejącej. Oznacza to, że rozważając kwestię umorzenia postępowania zawieszonego
na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. sąd nie bada, czy przewidziana w tym przepisie
przyczyna zawieszenia rzeczywiście istniała. Pogląd Sądu Apelacyjnego w tej kwestii
należało zatem uznać za trafny, natomiast pogląd skarżącego – za bezzasadny.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.