Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 313/07
POSTANOWIENIE
Dnia 2 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K.
przy uczestnictwie Fabryki Produktów Chemicznych "L.(...)" S.A. w K. w likwidacji
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 2 kwietnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 23 kwietnia 2007 r., sygn. akt II Cz
(…),
uchyla zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w K. i oddala zażalenie
uczestnika Fabryki Produktów Chemicznych "L.(...)" S.A. w K. w likwidacji.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2007 r. zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w K. w ten sposób, że odrzucił wniosek Skarbu
Państwa – Prezydenta Miasta K. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie prawa
własności nieruchomości stanowiącej działkę nr (…) o pow. 21810 m2
oraz działkę nr
(…)/2 o pow. 6670 m2.
położonych w K. Sąd uznał, że zachodzi powaga rzeczy
osądzonej, ponieważ we wcześniej wszczętej sprawie przez wnioskodawcę i w sprawie
niniejszej zarówno podstawa faktyczna i prawna żądania wniosku, jak i krąg
uczestników były identyczne.
2
Skarga kasacyjna wnioskodawcy - oparta na podstawie drugiej z art. 3982
k.p.c. –
zawiera zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c. w zw. 365
k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., i zmierza do uchylenia zaskarżonego postanowienia
oraz oddalenia zażalenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie trzeba zauważyć, że wniosek o stwierdzenie zasiedzenia działek nr
(...) i (…)/2 został oddalony prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 26
września 2002 r. w istocie z tej przyczyny, iż nabycie własności nieokreślonej ich części
przez Skarb Państwa nastąpiło już wcześniej na podstawie decyzji z 1971 r.
wywłaszczającej poprzednich właścicieli. Poza tym, że później nastąpiło prawomocne i
ostateczne wyeliminowanie tej decyzji z obrotu prawnego w wyniku decyzji Ministra
Infrastruktury z dnia 15 czerwca 2005 r. stwierdzającej jej nieważność.
Trzeba w związku z tym przypomnieć, że w postępowaniu nieprocesowym
związanie prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy - odmiennie
niż w procesie (art. 365 § 1 k.p.c.) - zależy od charakteru orzeczenia. W wypadku
postanowień uwzględniających żądanie wniosku związanie ma charakter bezwzględny,
chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 523 zd. pierwsze k.p.c.), natomiast
postanowienia oddalające wniosek mogą być zmieniane przez sąd w razie zmiany
okoliczności sprawy, zaszłych po uprawomocnieniu się takiego postanowienia (art. 523
zd. drugie k.p.c.). Przez „okoliczności sprawy” należy przy tym rozumieć stan faktyczny
decydujący o oddaleniu wniosku. Do zmiany prawomocnego postanowienia na
podstawie art. 523 zd. drugie k.p.c. może dojść w następstwie złożenia wniosku o
zmianę poprzedniego postanowienia oddalającego wniosek (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 21 marca 1973 r., III CRN 429/72, OSPiKA 1973, nr 10, poz. 196, z
dnia 4 lutego 1999 r., II CKN 172/98, niepubl., i z dnia 22 stycznia 2003 r., IV CKN
1689/00, niepubl., a także uchwałę z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 97/02, OSNC 2003,
nr 12, poz. 160). Regulacja ta ma charakter wyjątkowy, stwarza bowiem
zainteresowanemu – w razie zmiany okoliczności sprawy - możliwość wystąpienia o
zmianę prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek, bez potrzeby
wszczynania nowego postępowania co do tego samego przedmiotu.
W niniejszej sprawie skarżący nie wystąpił z wnioskiem o zmianę prawomocnego
postanowienia oddalającego jego wniosek o zasiedzenie lecz z nowym wnioskiem o
stwierdzenie zasiedzenia.
3
Przepis art. 523 zd. 2 k.p.c. otwiera wprawdzie możliwość złożenia wniosku o
zmianę prawomocnego postanowienia w razie zmiany okoliczności sprawy, lecz nie
wyklucza tego, aby zainteresowany podmiot zamiast wystąpić z takim wnioskiem
wszczął nowe postępowanie. Sąd nie może z urzędu „potraktować” wniosku o
wszczęcie nowego postępowania jako wniosku o zmianę prawomocnego postanowienia,
a co za tym idzie, Sąd pierwszej instancji w niniejszej sprawie słusznie ocenił ponowny
wniosek o stwierdzenie zasiedzenia jako wniosek inicjujący nowe postępowanie, a nie
jako wniosek o zmianę wcześniejszego prawomocnego postanowienia oddalającego
wniosek o stwierdzenie zasiedzenia.
Sąd Rejonowy w postępowaniu zakończonym prawomocnym postanowieniem z
dnia 26 września 2002 r. wyszedł w istocie rzeczy z założenia, że Skarb Państwa jest
właścicielem objętych wnioskiem działek gruntu wskutek decyzji wywłaszczeniowej,
pomijając granice własności wynikające z tej decyzji, i w związku z tym stanął na
stanowisku, że Skarb Państwa nie nabył własności tych działek przez zasiedzenie
ponieważ to prawo przysługuje mu z innego tytułu. W rezultacie powaga rzeczy
osądzonej postanowienia z dnia 26 września 2002 r. obejmuje wyłącznie rozstrzygnięcie
w postaci oddalenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia z powodu przysługiwania
wnioskodawcy prawa własności z innego tytułu. Sąd Rejonowy bowiem nie rozstrzygał o
tym, czy posiadanie wnioskodawcy miało charakter samoistny czy też niesamoistny oraz
czy upłynął wymagany ustawą termin.
W konsekwencji, o dopuszczalności merytorycznego rozpoznania tego nowego
wniosku o stwierdzenie zasiedzenia przesądza okoliczność, iż po wydaniu poprzedniego
postanowienia oddalającego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia zaistniała zmiana
okoliczności faktycznych wynikająca z prawomocnego i ostatecznego wyeliminowania
decyzji z 1971 r., powodująca to, że nowy wniosek dotyczy sprawy mającej inną
podstawę faktyczną, a tym samym sprawy różnej od tej, którą rozstrzygnął sąd
oddalając pierwotny wniosek.
Z powyższych rozważań wynika, że podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut
naruszenia art. 366 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. jest uzasadniony. Z tych przyczyn Sąd
Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13