Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 14/08
POSTANOWIENIE
Dnia 9 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa M. W.
przeciwko (...) Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 kwietnia 2008 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 28 grudnia 2007 r.,
sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 grudnia 2007 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę kasacyjną powoda w sprawie, w której Sąd pierwszej instancji zasądził na jego
rzecz od pozwanego zakładu ubezpieczeń kwotę 71 650 zł. tytułem odszkodowania w
związku z dokonaną kradzieżą samochodu powoda, ubezpieczonego u strony pozwanej
na podstawie umowy obejmującej także ubezpieczenie AC, natomiast Sąd drugiej
instancji zmienił ten wyrok i oddalił powództwo.
Odrzucając skargę kasacyjną Sąd Apelacyjny stwierdził, że ponieważ powód
prowadzi działalność gospodarczą i jako przedsiębiorca kupił samochód ubezpieczony
następnie u strony pozwanej, która także jest przedsiębiorcą, to sprawa ma charakter
gospodarczy, bowiem dotyczy stosunku cywilnego między przedsiębiorcami w zakresie
prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. w
2
sprawie gospodarczej skarga kasacyjna jest niedopuszczalna jeżeli wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych i dlatego skarga
kasacyjna powoda podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód zakwestionował stanowisko
Sądu Apelacyjnego co do gospodarczego charakteru sprawy. Wskazał także, że
obowiązujący w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia art. 384 § 5 k.c., chroniący strony
umowy ubezpieczenia również wtedy, gdy ubezpieczający nie był konsumentem, nie
pozwalał na stosowanie w sprawach dotyczących odszkodowania z umowy
ubezpieczenia przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych, nawet jeżeli
ubezpieczający był przedsiębiorcą. Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4791
§ 1 k.p.c. przepisy o postępowaniu w sprawach
gospodarczych stosuje się jedynie w razie kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek
przewidzianych w tym przepisie: obie strony sporu są przedsiębiorcami, sprawa dotyczy
stosunków cywilnych między nimi i pozostaje w bezpośrednim związku z zakresem
prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. W rozpoznawanej sprawie
niewątpliwie występują dwie pierwsze przesłanki: obie strony są przedsiębiorcami i
sprawa dotyczy stosunku cywilnego między nimi, nie można jednak uznać, że sprawa
dotycząca roszczenia odszkodowawczego wynikającego z umowy ubezpieczenia AC
pozostaje w bezpośrednim związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez
powoda. Nie ma bowiem żadnego związku z tą działalnością dochodzone przez powoda
roszczenie odszkodowawcze za szkodę wyrządzoną mu przez osobę trzecią, która
dokonała kradzieży jego samochodu, objęte, jako jeden z przypadków
ubezpieczeniowych, wiążącą strony umową ubezpieczenia AC. Żądanie powoda wiąże
się nie z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, lecz z faktem wyrządzenia
mu szkody w mieniu przez osobę trzecią, który to przypadek objęty był umową
ubezpieczenia samochodu zawartą przez strony. Nie ma znaczenia dla takiej oceny
charakteru sprawy podniesiona przez Sąd Apelacyjny okoliczność, że przedmiotowy
samochód był kupiony i wykorzystywany przez powoda jako przedsiębiorcę.
Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie jest bowiem roszczenie o zapłatę
wynikające ze skutków działania osoby trzeciej (kradzieży samochodu), objętych umową
ubezpieczenia zawartą przez strony, a takie żądanie nie wiąże się z jakimkolwiek
przejawem działalności gospodarczej powoda mieszczącej się w zakresie
prowadzonego przezeń przedsiębiorstwa. Podobne stanowisko w odniesieniu do sprawy
3
o odszkodowanie wynikające z obowiązkowej umowy OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 grudnia 2004 r. II CZ
151/04 (nie publ.) i stanowisko to, ze wskazanych wyżej względów, należy rozciągnąć
także na sprawy o odszkodowanie z tytułu umowy ubezpieczenia AC pojazdów
mechanicznych. Sprawa taka nie ma charakteru sprawy gospodarczej, bowiem
stosunek cywilny będący jej podstawą nie wynika z prowadzonej przez
ubezpieczającego działalności gospodarczej, lecz z zajścia zdarzenia objętego łączącą
strony umową ubezpieczenia AC pojazdu mechanicznego.
Skoro nie zachodzą podstawy z art. 4791
§ 1 k.p.c. do uznania rozpoznawanej
sprawy za sprawę gospodarczą, zbędne jest odnoszenie się do pozostałych zarzutów
zażalenia odwołujących się do obowiązującej w chwili zwarcia przez strony umowy
ubezpieczenia, a obecnie uchylonej regulacji art. 384 § 5 k.c., która miała charakter
szczególny i mogła być uznana za potwierdzenie przez ustawodawcę takiego charakteru
umowy ubezpieczenia, który uzasadniał zapewnienie jednakowej ochrony
ubezpieczającemu, niezależnie od tego czy był konsumentem czy przedsiębiorcą.
Konsekwencją uznania, że nie zachodziły podstawy do potraktowania
rozpoznawanej sprawy jako sprawy gospodarczej, jest stwierdzenie braku podstaw do
odrzucenia skargi kasacyjnej powoda w oparciu o art. 3982
§ 1 k.p.c. z uwagi na za
niską wartość przedmiotu zaskarżenia. W zwykłych sprawach cywilnych, do jakich
należy rozpoznawana sprawa, skarga kasacyjna jest dopuszczalna jeżeli wartość
przedmiotu zaskarżenia jest wyższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a zatem skarga
kasacyjna powoda obejmująca wartością przedmiotu zaskarżenia kwotę 71 650 zł. jest
dopuszczalna i nie było podstaw do wydania zaskarżonego postanowienia.
Nie ma przy tym znaczenia, że w drugiej instancji sprawa została rozpoznana
jako sprawa gospodarcza. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniach z
dnia 12 maja 2000 r. V CKN 48/00, z dnia 13 grudnia 2001 r. III CKN 655/00 i z dnia 17
grudnia 2004 r. (wszystkie nie publ.) o dopuszczalności skargi kasacyjnej ze względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia związaną z charakterem sprawy decyduje prawidłowa
kwalifikacji sprawy, a nie stan, który powstał w wyniku błędnego nadania biegu sprawie i
błędnego jej rozpoznania, w trybie dla niej niewłaściwym.
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie
na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.