Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 41/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa P.(...) SA w W.
przeciwko J. O., K. O., J. M., J. M., L. C., J. K., M. K., Ł. C., J. M. i A. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 kwietnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej pozwanych J. O., J. M., J. M., L. C., J. K., M. K., Ł. C. i K. O.
od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 14 września 2007 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala skargę kasacyjną i zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz strony
powodowej kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset) tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w B. w dniu 25 sierpnia 2006 r. wydał w postępowaniu
nakazowym nakaz zapłaty, którym zasądził solidarnie od pozwanych Spółki z o.o.
„A.(...)” w K., J. O., K. O., J. M., J. M., L. C., S. K., M. K., Ł. C., J. M. i A. M. na rzecz
strony powodowej „P.(…)” S.A. w W. kwotę 1 374 153,42 zł wraz z należnościami
2
ubocznymi. Wobec pozwanej spółki „A.(...)” nakaz zapłaty uprawomocnił się, z uwagi na
niewniesienie przez nią zarzutów. Pozostali pozwani złożyli zarzuty i wnieśli o uchylenie
nakazu zapłaty i oddalenie powództwa. Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 15 lutego
2007 r. zaskarżony nakaz zapłaty utrzymał w mocy, uznając za uzasadnione roszczenie
strony powodowej wynikające z zobowiązania wekslowego pozwanych. Pozwana spółka
„A.(...)” wystawiła weksel in blanco zabezpieczający roszczenia powodowej spółki
wynikające z dostawy pasz i koncentratów paszowych za okres od dnia 1 czerwca 2002
r. Zgodnie z deklaracją wekslową wierzyciel miał prawo wypełnić weksel na sumę
opowiadającą zadłużeniu spółki „A.(...)”. Pozwani nie podnosili zarzutów nieważności
zobowiązania wekslowego lub wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową.
Obrona pozwanych opierała się o zarzuty spełnienia świadczenia na rzecz wierzyciela,
przedawnienia dochodzonego przez niego roszczenia, pomniejszenia zobowiązania
pozwanych o 1 300 000 zł na skutek cesji wierzytelności dokonanej na rzecz strony
powodowej oraz przyczynienia się strony powodowej do zwiększenia zadłużenia
pozwanych. Zarzuty te były w ocenie Sądu pierwszej instancji nieuzasadnione.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji pozwanych oddalił ją wyrokiem z dnia 14
września 2007 r., podzielając w pełni ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu
Okręgowego. Sąd drugiej instancji podkreślił, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo
ustalił wysokość zobowiązania pozwanych, które z uwagi na datę wypełnienia weksla
(26 sierpnia 2003 r.) nie uległo przedawnieniu. O zasadności roszczenia strony
powodowej w głównej mierze decydował zaś fakt, że na skutek zmiany wyroku, którym
początkowo zasądzono od Spółdzielni Producentów Drobiu „E.(…)” na rzecz strony
powodowej kwotę 1 300 000 zł., w związku z przelewem wierzytelności spółki: „A.(...)”,
strona powodowa kwotę tę musiała zwrócić i zobowiązanie wekslowe pozwanej spółki i
poręczycieli stało się w tym zakresie ponownie aktualne.
Skarga kasacyjna pozwanych została oparta o obie podstawy określone w art.
3983
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia prawa materialnego skarżący zarzucili
niewłaściwe zastosowanie art. 10 i 32 Prawa wekslowego oraz art. 65 § 1 i 2 k.c., art.
453 k.c., art. 353 § 1 k.c., art. 516 k.c., art. 118 k.c., 462 § 1 k.c., art. 466 k.c., art. 453
k.c., art. 84 § 1 i 2 k.c., art. 95 § 1 k.c., art. 96 k.c. i art. 6 k.c. W ramach zaś podstawy
naruszenia przepisów postępowania zarzucili nieważność postępowania (art. 379 pkt 2)
oraz obrazę art. 235 k.p.c., art. 9 k.p.c., art. 250 § 1 i 2 k.p.c., art. 47912
§ 1 k.p.c., art.
321 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 365 § 1 k.p.c., art. 85 k.p.c., art. 82 k.p.c., art. 79 k.p.c.,
art. 227 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. i § 115 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
3
z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych w zw. z art.
378 i 386 § 1 k.p.c. W oparciu o te zarzuty skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego
wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji, zniesienie postępowania
przed Sądami obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut nieważności postępowania skonstruowany w oparciu o twierdzenie
o nienależytym umocowaniu pełnomocnika strony powodowej (art. 379 pkt 2 k.p.c.) był
nieuzasadniony. Dokumenty zawierające pełnomocnictwo upoważniające do
reprezentowania strony powodowej złożone do akt sprawy zawierają treść wskazująca
w sposób dostateczny na wolę mocodawcy co do reprezentowania go w rozstrzyganej
sprawie przez określone w tych dokumentach osoby, uprawnione do występowania w
charakterze pełnomocników strony powodowej.
Bezzasadne były również pozostałe zarzuty naruszenia przepisów postępowania
podniesione przez skarżących, jak wynika z treści skargi kasacyjnej, „z ostrożności”.
Powołano w nich szereg przepisów postępowania, które według skarżących zostały
naruszone, w tym część wielokrotnie. W praktyce wszystkie te zarzuty koncentrują się
wokół dopuszczenia przez sąd dowodu z akt sprawy o sygn. I ACa (…) i dotyczą kilku
związanych z tym zagadnień.
Po pierwsze wadliwego zdaniem skarżących dopuszczenia tego dowodu
z urzędu. Zarzut ten jest nieuzasadniony bowiem w świetle art. 232 k.p.c. sąd może
dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Dotyczy to także postępowania w sprawach
gospodarczych.
Po drugie braku postanowienia o dopuszczeniu dowodu z tych akt i prowadzenia
dowodu z całych tych akt, a nie dowodu z wybranych dokumentów znajdujących się w
aktach. W tym wypadku niezależnie od oceny odnoszącej się do wadliwości tego
rodzaju postępowania nie można podzielić oceny skarżących, że określony wyżej
sposób postępowania może być oceniony jako uchybienie mające istotny wpływ na
wynik sprawy.
Po trzecie uznania za nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy dowodów
zmierzających do wykazania zarzutu niedbałego prowadzenia przez stronę powodową
procesu przeciwko Spółdzielni Producentów Drobiu „E.(...)”. Uwzględniając, że
roszczenie powodów dotyczyło zobowiązania wekslowego powstałego w związku ze
4
sprzedażą pasz spółce „A.(...)” ocenę Sądu w tym zakresie należy uznać za
usprawiedliwioną.
Po czwarte przyjęcia przez sąd, pomimo braku samodzielnych ustaleń, że umowa
przelewu wierzytelności przez spółkę „A.(...)” na rzecz strony powodowej nie wywołała
skutku rozporządzającego. W tym wypadku nie były istotne ustalenia faktyczne
dotyczące zawarcia umowy przelewu, co było bezsporne, ale ocena prawna
skuteczności przelewu. Była ona już przedmiotem oceny w postępowaniu sądowym
zakończonym prawomocnym wyrokiem. Wyrok ten wiązał również Sąd rozpoznający
rozstrzygana obecnie sprawę z uwagi na treść art. 365 § 1 k.p.c. Ten przepis nie został
także naruszony.
Bezzasadne były również zarzuty naruszenia prawa materialnego. Sąd
Apelacyjny podkreślił zasadnie, że pozwani odpowiadający na gruncie prawa
wekslowego nie podważali istnienia ich odpowiedzialności wekslowej i istnienia
wierzytelności z tytułu zakupionej paszy w wysokości uwzględnionej przez stronę
powodową przy wypełnianiu weksla. Zarzuty pozwanych dotyczyły braku istnienia długu
wynikającego z poręczenia wekslowego na skutek zdarzeń zaistniałych już po
wypełnieniu weksla. W skardze kasacyjnej zostały one ograniczone do kwestii
przedawnienia roszczenia oraz wygaśnięcia zobowiązania na skutek zapłaty długu i
zaciągnięcia przez wystawcę weksla zobowiązania do dokonania przelewu
wierzytelności.
Twierdzenie o spłacie długu pozwani opierali o wynik postępowania
egzekucyjnego prowadzonego na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 26
stycznia 2004 r., wydanego w sprawie VII GC (…) i treści oświadczenia złożonego przez
prezesa spółki „C.(...)” prowadzącej to postępowanie z umocowania udzielonego przez
stronę powodową. Sąd Apelacyjny ocenił zasadnie, że zarówno to postępowanie, jak i
wskazane wyżej oświadczenie odnosiły się do części zobowiązania wekslowego, które
nie było dochodzone w rozpoznawanej sprawie i zaspokojenie długu stwierdzonego
wyrokiem Sądu Okręgowego w B. z dnia 26 stycznia 2004 r. i nie mogło uzasadniać
oddalenia powództwa.
Bezzasadne było również twierdzenie o wygaśnięciu zobowiązania wekslowego
dochodzonego pozwem w wyniku zobowiązania wystawcy weksla do dokonania
przelewu wierzytelności, która miała mu przysługiwać wobec Spółdzielni Producentów
Drobiu „E.(...)”. Jak już wyżej podkreślono istnieje prawomocny wyrok rozstrzygający, że
strona powodowa nie nabyła tej wierzytelności w drodze przelewu, co miało stanowić
5
formę zapłaty dochodzonej obecnie przez stronę powodową części zobowiązania
wekslowego przez jego wystawcę. Brak jest zaś podstaw by przyjąć, że zobowiązanie w
tej części wygasło w wyniku samego zobowiązania się wystawcy weksla do dokonania
przelewu wierzytelności przysługującej mu wobec spółdzielni „E.(...)”.
Sąd Apelacyjny oceniając zasadność zarzutu przedawnienia podniesionego przez
pozwanych stwierdził, że według przepisów prawa wekslowego nie uległo ono
przedawnieniu, przy uwzględnieniu daty wypełnienia weksla i daty wytoczenia
powództwa. Nie wyraził natomiast poglądu, że dla biegu przedawnienia nie miało
znaczenia przedawnienie roszczenia zabezpieczonego wekslem przed datą wypełnienia
weksla, co sugerują skarżący. Już z tego względu zarzut naruszenia art. 10 i 32 Prawa
wekslowego w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c., art. 353 § 1 k.c. i art. 118 k.c. w wyniku
niewłaściwego ich zastosowania jest nieuzasadniony. Jednocześnie skarżący twierdząc,
że roszczenie zabezpieczone wekslem uległo przedawnieniu przed datą wypełnienia
weksla nie odnieśli się w żaden sposób do zaistniałych w międzyczasie zdarzeń
powodujących przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o zapłatę należności za
pasze dostarczane przez stronę powodową. Bezspornym jest zaś, że cała ta
wierzytelność została uwzględniona na liście wierzytelności ustalonej w postępowaniu
układowym oraz była dochodzona w 2003 r. na drodze sądowej i w związku z tym
postępowaniem poręczyciele zawarli ze stroną powodową porozumienie dotyczące
sposobu spłaty zadłużenia, a wcześniej została zawarta umowa przelewu
wierzytelności, co stanowiło formę uznania długu.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona uzasadnionych
podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. O kosztach postępowania
kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 391 § 1 i 39821
k.p.c.