Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 27/08
POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Maria Grzelka
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa B.(...) GmbH z siedzibą w I. (Austria)
przeciwko S. K. - prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą PPHU "E.(...)" w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 maja 2008 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 25 lipca 2007 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 12 października 2006 r. Sąd Okręgowy - Sąd Gospodarczy w Ł.
utrzymał w mocy nakaz zapłaty tego Sądu z dnia 23 maja 2006 r., którym orzeczono, że
pozwany ma zapłacić powodowej spółce kwotę 71 264,70 EURO wraz z odsetkami i
kosztami postępowania. Pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika będącego
radcą prawnym, wniósł od tego wyroku apelację, w której wartość przedmiotu
zaskarżenia oznaczył kwotą 281 032,34 zł, i równocześnie uiścił opłatę sądową w
kwocie 30 zł. Postanowieniem z dnia 17 listopada 2006 r. Sąd Okręgowy odrzucił
wniesioną apelację z powodu nieuiszczenia należnej opłaty stosunkowej w kwocie
14052 zł. Powołał się przy tym na art. 1302
§ 3 k.p.c. i stwierdził, że pozwany nie zgłosił
w apelacji wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.
2
Pozwany złożył wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty
stosunkowej i równocześnie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Na wezwanie
Sądu Okręgowego dołączył do wniosku o przywrócenie terminu apelację od wyroku z
dnia 12 października 2006 r. W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu
pełnomocnik pozwanego twierdził, że wnosząc apelację, na skutek omyłki przy
pakowaniu korespondencji, nie dołączył do niej wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych.
Postanowieniem z dnia 22 października 2006 r. Sąd Okręgowy zwolnił
pozwanego od kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym, a kolejnym
postanowieniem z dnia 30 stycznia 2007 r. przywrócił pozwanemu termin do wniesienia
opłaty od apelacji, następnie zaliczył na poczet opłaty podstawowej od apelacji opłatę w
kwocie 30 zł, podlegającą zwrotowi z powodu odrzucenia apelacji w dniu 17 listopada
2006 r., i przedstawił akta sprawy wraz z apelacją Sądowi Apelacyjnemu.
Postanowieniem z dnia 25 lipca 2007 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację i oddalił
wniosek pełnomocnika z urzędu o przyznanie mu wynagrodzenia z tytułu udzielonej
pozwanemu pomocy prawnej, przeprowadzając następującą argumentację.
Złożony przez pozwanego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia opłaty
od apelacji nie mógł odnieść zamierzonego skutku, ponieważ po wydaniu postanowienia
o zwolnieniu pozwanego od kosztów sądowych stał się bezprzedmiotowy. W tej sytuacji
pełnomocnik pozwanego, po uprawomocnieniu się postanowienia z dnia 17 listopada
2006 r. o odrzuceniu apelacji, powinien zmienić wniosek i domagać się przywrócenia
terminu do wniesienia apelacji. Do modyfikacji wniosku jednak nie doszło, a Sąd nie miał
obowiązku pouczania strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika
procesowego. Postanowienie Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do
uiszczenia opłaty od apelacji może być interpretowane jedynie w sposób wynikający z
jego treści. W tej sytuacji konieczne stało się odrzucenie apelacji z dnia 8 grudnia
2006 r. jako wniesionej po upływie przepisanego terminu (art. 370 w związku z art. 373
k.p.c.). Wniosek pełnomocnika pozwanego o przyznanie kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu podlegał oddaleniu ze względu na niedopełnienie obowiązku
starannego działania.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pozwany zarzucił Sądowi Apelacyjnemu
naruszenie art. 373 w związku z art. 370 k.p.c. przez odrzucenie apelacji i związaną z
tym rozstrzygnięciem odmowę przyznania pełnomocnikowi kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej. Podniósł, że stanowisko Sądu Apelacyjnego o konieczności
3
modyfikacji żądania wniosku jest nieuzasadnione, pełnomocnik miał bowiem podstawy,
by przyjmować, że złożony przez niego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia
opłaty stosunkowej został zakwalifikowany jako wniosek o przywrócenie terminu do
wniesienia apelacji. Modyfikacja wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia opłaty
stosunkowej na wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji wymagałaby
natomiast złożenia kolejnego wniosku o przywrócenie terminu, co stanowiłoby
nadmierną komplikację procesową nawet dla profesjonalnego pełnomocnika. W
konkluzji żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żalący obszernie zrelacjonował przebieg postępowania toczącego się przez
Sądami pierwszej i drugiej instancji po wniesieniu przez niego apelacji od wyroku z dnia
12 października 2006 r. oraz wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty
stosunkowej. Podniósł, iż po dniu 2 lutego 2007 r., w którym doręczono pełnomocnikowi
postanowienie Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do wniesienia opłaty od
apelacji, miał podstawy, by przyjmować, że jego wniosek o przywrócenie terminu do
wniesienia opłaty stosunkowej został zakwalifikowany jako wniosek o przywrócenie
terminu do wniesienia apelacji. Okoliczność ta – w ocenie żalącego – ma świadczyć o
wadliwości zaskarżonego postanowienia.
Odnosząc się do tych wywodów trzeba stwierdzić, że żalący pominął istotę
zagadnienia, które legło u podstaw zaskarżonego postanowienia.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że w granicach
kontroli zachowania warunków formalnych apelacji, którą sąd drugiej instancji
przeprowadza na podstawie art. 373 k.p.c., mieści się również sprawdzenie zasadności
przywrócenia uchybionego terminu do wniesienia apelacji (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 21 maja 1998 r., III CKN 471/97, OSP 1999, nr 4, poz. 83, i z dnia
25 sierpnia 1999 r., III CKN 695/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 51). Niezależnie więc od
tego czy Sąd pierwszej instancji zakwalifikował złożony przez pełnomocnika żalącego
wniosek o przywrócenie terminu jako wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia
opłaty od apelacji, czy też jako wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji,
postanowienie tego Sądu z dnia 30 stycznia 2007 r. podlegało – zgodnie z art. 373 k.p.c.
– kontroli Sądu Apelacyjnego. W tej sytuacji przytoczony argument o istnieniu podstaw
do przekonania pełnomocnika o odmiennym zakwalifikowaniu przez Sąd pierwszej
instancji złożonego wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od apelacji nie
może odnieść zamierzonego skutku.
4
Nie można też podzielać poglądu Sądu Apelacyjnego, że modyfikacja złożonego
wniosku mogłaby doprowadzić do skutecznego przywrócenia pozwanemu terminu do
wniesienia apelacji. Trzeba podkreślić, że apelacja od wyroku z dnia 12 października
2006 r. została przez pełnomocnika pozwanego wniesiona w przepisanym terminie, a
jedynie nie została w tym terminie uiszczona należna od niej opłata stosunkowa.
Pełnomocnik pozwanego złożył wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty,
jednak – wbrew wymaganiom art. 169 § 3 k.p.c. – opłaty tej nie uiścił. Złożył natomiast
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, twierdząc, że na skutek omyłki przy
pakowaniu korespondencji, wniosku tego nie dołączył do apelacji.
Przywrócenie terminu – jak wynika z art. 168 § 1 k.p.c. – jest możliwe tylko wtedy,
gdy strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy. Pełnomocnik
żalącego powinien zatem wykazać brak swojej winy w uchybieniu terminowi.
Wymaganiu temu nie czyni natomiast zadość samo powołanie się na omyłkę popełnioną
przy pakowaniu korespondencji. Z tej już tylko przyczyny wniosek o przywrócenie
terminu nie zasługiwał na uwzględnienie. Zaskarżone postanowienie zatem mimo
częściowo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił, jak w sentencji.