Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 5/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 czerwca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie z powództwa K. M.
przeciwko Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu Spółce Akcyjnej o
przywrócenie do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 czerwca 2008 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 26 października 2007 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 900
(dziewięćset) złotych tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód domagał się od pozwanego Polskiego Górnictwa Naftowego i
Gazownictwa S.A. przywrócenia do pracy oraz zasądzenia wynagrodzenia za cały
czas pozostawania bez pracy.
Wyrokiem z dnia 26 października 2007 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda od
wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy z dnia 25 maja 2007 r. zasądzającego od
pozwanego Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. na rzecz powoda
kwotę 17.730 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2006 r. do dnia
zapłaty tytułem odszkodowania.
Sąd drugiej instancji podzielił podstawy faktyczną i prawną wyroku Sądu
pierwszej instancji. Sądy ustaliły, że z przyczyn za które odpowiada powód
pracodawca utracił do niego zaufanie, a w konsekwencji wypowiedział mu umowę
o pracę. Pozwany utracił zaufanie do powoda z powodu jego starań w celu
sfałszowania protokołu z zebrania Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” z dnia
19 maja 2005 r. ażeby wprowadzić tam zapisy o objęciu powoda ochroną
związkową, a następnie nakłaniania członków Komisji do składania fałszywych
oświadczeń o tym, że uchwała o ochronie związkowej została podjęta.
Potwierdzone zostały także pozostałe przyczyny wypowiedzenia powodowi
umowy o pracę. Sąd drugiej instancji, podobnie jak Sąd pierwszej instancji ustalił,
że powód opuścił bez usprawiedliwienia miejsce pracy w dniu 7 czerwca 2006 r.
oraz, że korzystał dla celów prywatnych poza zakładem pracy z urządzeń i maszyn
należących do pracodawcy.
Według Sądu drugiej instancji powyższe zachowania powoda dały
pracodawcy uzasadnioną podstawę do utraty do powoda zaufania, a w
konsekwencji wypowiedzenia mu umowy o pracę. Jednakże przy dokonywaniu
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę pracodawca sprzecznie z art. 167 § 1
k.p. odwołał powoda z urlopu wyłącznie w celu wręczenia mu wypowiedzenia
umowy o pracę. Z tego tylko względu, pomimo zasadności wypowiedzenia umowy
o pracę Sąd uznał za właściwe zastosowanie art. 45 § 2 k.p. i zaspokojenie
odpowiedniego odszkodowania. Rozważając zarzuty apelacji powoda
kwestionującej istnienie przesłanek nieuwzględnienia roszczenia o przywrócenie do
3
pracy Sąd drugiej instancji w uzasadnieniu swego wyroku przedstawił ustalone
okoliczności faktyczne, jako odpowiadające wynikom postępowania dowodowego.
Według Sądu drugiej instancji pozwany miał uzasadnione podstawy, aby
utracić zaufanie do powoda z przyczyn wskazanych w wypowiedzeniu; przyczyny
uzasadniające wypowiedzenie umowy o pracę były konkretne, rzeczywiste,
uprzednie i prawdziwe. Pracodawca po uzyskaniu informacji o działaniach powoda
stanowiących ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych
zdecydował się na rozwiązanie z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia na
podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. W tym celu zwrócił się do NSZZ „Solidarność” z
zawiadomieniem o tym zamiarze. Uchwałą z dnia 24 listopada 2006 r. związek
zawodowy stwierdził, że zarzuty stawiane powodowi nie powinny być podstawą do
rozwiązania z powodem umowy o pracę w zaproponowanym trybie. Związek
zawodowy wniósł o rozważenie możliwości przeniesienia wnioskodawcy na inną
jednostkę lub w ostateczności rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Pracodawca dokonał zawiadomienia o zamiarze dokonania rozwiązania umowy o
pracę i otrzymał w terminie zastrzeżenia organizacji związkowej. Konsultacja
odniosła skutek, bowiem po przedstawieniu przez związek zawodowy zastrzeżeń
pracodawca złagodził swoje stanowisko zgodnie z sugestiami zawartymi w piśmie
NSZZ „Solidarność”. Sąd drugiej instancji uznał za chybiony zarzut, że przed
podejmowaniem decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę pozwany powinien
ponownie poprzedzić ją konsultacją związkową tym razem w trybie art. 38 k.p.
Sąd drugiej instancji podkreślił, że do okoliczności przemawiających za
niemożnością lub niecelowością przywrócenia pracownika do pracy należy m. in.
poważny konflikt z przełożonym, zwłaszcza zawiniony przez pracownika. Z uwagi
na istniejącą sytuację konfliktową oraz mając na względzie, że pracodawca z
przyczyn uzasadnionych utracił zaufanie do pracownika pełniącego przecież
funkcję kierowniczą, niecelowym było przywracanie powoda do pracy.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód
żądając uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego. Skarga ma dwie podstawy.
W zakresie podstawy dotyczącej naruszenia przepisów prawa materialnego
4
skarga zarzuciła niewłaściwe zastosowanie art. 45 § 2 k.p. przez nieuwzględnienie
żądania pracownika przywrócenia do pracy, pomimo, że było ono możliwe i celowe.
W zakresie podstawy dotyczącej naruszenia przepisów prawa procesowego
zarzucono mające – według skarżącego - istotny wpływ na wynik sprawy
naruszenie: art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów
oraz naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez „naruszenie zasady wszechstronnej oceny
wiarygodności i mocy dowodów oraz przez brak ustosunkowania się w
uzasadnieniu wyroku do twierdzeń i argumentów przedstawionych przez powoda w
apelacji odnośnie niezasadności przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę”.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o odmowę
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie o oddalenie skargi jako
całkowicie bezzasadnej, a także o zasądzenie od powoda kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W art. 45 § 2 k.p. określona została szczególna kompetencja Sądu pracy
ustalającego konsekwencje wypowiedzenia umowy o pracę z naruszeniem
przepisów o wypowiedzeniu umów o pracę – Sąd pracy może zweryfikować
żądanie pracownika o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach i nie
uwzględnić tego żądania, a zamiast niego orzec o odszkodowaniu „jeżeli ustali, że
uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe”.
W zaskarżonym wyroku Sąd drugiej instancji przedstawił jego podstawy,
najpierw odnoszące się do konkretnego wydarzenia i faktów a następnie do ich
zsyntetyzowania w ocenę o niecelowości uwzględnienia żądania powoda o
przywrócenie do pracy; co odpowiada wymaganym w art. 45 § 2 k.p. przesłankom
kompetencji sądu pracy.
Skarga kasacyjna w swej podstawie materialnoprawnej naruszenia art. 45 §
2 k.p. przez jego niewłaściwe zastosowanie (subsumcję) przedstawia
argumentację, która nie mieści się w regule subsumcyjnej, najogólniej biorąc
polegającej na zgodności między ustalonym stanem faktycznym a zastosowaną do
niego abstrakcyjną normą prawną. Tymczasem z przedstawionego w skardze
5
wywodu argumentacyjnego wynika, że skarżący postawiony zarzut opiera nie na
wnioskowaniu z faktów w zaskarżonym wyroku ustalonych, ale na kwestionowaniu
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wyroku. Ograniczając tą analizę do
rzeczy najistotniejszych należy stwierdzić, że wniosek Sądu o niecelowości
uwzględnienia żądania powoda przywrócenia go do pracy wynika z ustalenia utraty
zaufania pracodawcy w stosunku do powoda z przyczyn przez niego zawinionych,
że usiłował on sprzecznie z prawdą przedstawić swe prawa do szczególnej ochrony
przysługującej niektórym działaczom związkowym, że bezprawnie opuścił miejsce
pracy i samowolnie korzystał dla celów prywatnych z urządzeń i maszyn
należących do pracodawcy i wreszcie, że sytuacje te doprowadziły do zawinionego
przez powoda konfliktu z pracodawcą. Natomiast skarżący nie kwestionuje
subsumcyjnej odpowiedniości ustaleń faktycznych wyroku do jego oceny prawnej,
poprzestając na niedopuszczalnym w tym zakresie zakwestionowaniu podstawy
faktycznej wyroku.
Do powyższych uwag dotyczących wadliwości podstawy skargi kasacyjnej w
konstrukcji jej zarzutów należy dodać, że skarżący, jak może się wydawać ze
sposobu ujęcia zarzutu naruszenia art. 45 § 2 k.p., nie bierze pod uwagę zasad
postępowania kasacyjnego, a w szczególności, że – stosownie do art. 39813
§ 2
k.p.c. - w postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych
faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi
stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Powyższe odnosi się także do drugiej podstawy skargi kasacyjnej, w ramach
której skarżący zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez niedopuszczalne w
postępowaniu kasacyjnym kwestionowanie dokonanej w zaskarżonym wyroku
oceny dowodów (por. art. 3983
§ 3 k.p.c.). Wreszcie niezrozumiałe jest w kontekście
zarzutu „naruszenia zasady wszechstronnej oceny wiarygodności i mocy dowodów”
wskazanie w skardze jako przepisu naruszonego – art. 328 § 2 k.p.c.
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera analizę wszystkich
wynikających z apelacji powoda kontrowersyjnych w sprawie aspektów stanu
faktycznego i oceny prawnej. Sąd drugiej instancji nie tylko stwierdził bezzasadność
apelacji, ale w obszernych wywodach przedstawił dlaczego uznał ustalenia
faktyczne i rozważania prawne zawarte w wyroku Sądu pierwszej instancji za
6
prawidłowe.
Gdyby nawet założyć, że tak przedstawione podstawy wyroku Sądu drugiej
instancji mogłyby być jeszcze bardziej sprecyzowane - to przecież z pewnością
wyrażają one wszystkie istotne przesłanki rozstrzygnięcia. Nie wiadomo zatem na
czym oparł skarżący swe przekonanie jakoby sugerowana przez niego
niedoskonałość uzasadnienia wyroku, a więc uzasadnienia będącego aktem
zaistniałym już po wydaniu orzeczenia, mogła mieć wymagany w art. 3983
pkt 2
k.p.c. istotny wpływ na wynik sprawy.
Z powyższych przyczyn wobec bezzasadności podstaw skargi kasacyjnej
Sąd Najwyższy orzekł w myśl art. 39814
k.p.c.