Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Solecka

Protokolant: Klaudia Treter

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2013 r. w Legnicy

sprawy z wniosku T. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania T. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 9 października 2012 roku

znak (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  nie obciąża wnioskodawcy kosztami postępowania.

Sygn. akt VU 1969/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09 października 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. dokonał rozliczenia emerytury przyznanej T. Ł. w związku z osiągniętym przychodem w roku 2011 ( w okresie od 01 stycznia do 30 września ). Organ rentowy ustalił, że łączny przychód w tym okresie wyniósł 54.102,66zł i przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego okresu, tj. 39.632zł łącznie o kwotę 14.470,66zł. Osiągnięty przychód uzasadniał zawieszenie łącznej kwoty świadczenia za w/wym. okres na kwotę 37.096,68zł. W w/wym. okresie świadczenie podlegało zmniejszeniu na łączną kwotę 4.504,08zł. Po dokonaniu rozliczenia za w/wym. okres Zakład ustalił, że wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie w kwocie 32.592,60zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji T. Ł. wnosił o jej uchylenie w całości jako niezgodnej z zasadami współżycia społecznego i ochroną praw nabytych oraz w związku z wydaniem decyzji w sposób niejasny, wprowadzający w błąd i tym samym niezgodny z przepisami prawa. W uzasadnieniu zapytywał skąd normalnie żyjący obywatel po ponad roku od czasu otrzymywania emerytury, którą spożytkował na polepszenie codziennego bytowania ma wziąć 32.500zł na zwrot, którego w żaden sposób się nie spodziewał i oszczędności nie dokonywał, zwłaszcza, że od roku tego świadczenia jest pozbawiony. Zarzucił, że w dniu 12.11.2010r. ZUS wydał decyzję o przyznaniu emerytury znając wysokość jego zarobków w tym czasie i jego decyzję, że nie zamierza z dotychczasowej pracy rezygnować ani zmieniać stosunku pracy. Podał, że użyte w decyzji określenia „maksymalnego zmniejszenia” oraz „osiągania przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia” niedwuznacznie sugerowały zastosowanie maksymalnej stawki potrąceń. Wobec braku informacji o możliwości zmiany wysokości tego potrącenia lub obowiązku przeliczania tego przekroczenia przez emeryta miał prawo uważać, że obliczone potrącenie jest prawidłowe i maksymalne, zwłaszcza, że przez cały okres pobierania emerytury wysokość wynagrodzenia ze stosunku pracy nie ulegała zwiększeniu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Nadto wskazał, że wysłał do ubezpieczonego zawiadomienie o miesięcznym rozliczeniu emerytury z dnia 07.08.2012r. ( k. 109 akt emerytalnych ). W zawiadomieniu tym zawarto pouczenie, że jeżeli w terminie do dnia 12.09.2012r. wnioskodawca dokona dobrowolnej wpłaty na FUS kwoty 8.762,29zł, to wydana zostanie decyzja rozliczająca świadczenie, w której nienależnie pobrane świadczenia będą ustalone na kwotę 3.645,76zł. Wnioskodawca nie dokonał jednak dobrowolnej wpłaty na FUS.

Na rozprawie w dniu 14 marca 2013r. pełnomocnik organu rentowego wnosiła o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

T. Ł. w dniu 16 lipca 2010r. złożył wniosek o emeryturę. Do wniosku załączył oświadczenie, że osiąga przychód z tytułu pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy oraz wskazał, że jego zamiarem jest osiąganie przychodu w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia. Zobowiązał się także powiadomić Oddział ZUS o zamiarze osiągania przychodu w innej wysokości niż wskazana.

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2010r. O/ZUS w L. przyznał T. Ł. od 01 lipca 2010r. emeryturę. Świadczenie zostało zmniejszone o kwotę maksymalnego zmniejszenia z powodu osiągania przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia, tj. o kwotę 488,67zł.

W zawiadomieniu o rocznym rozliczeniu emerytury z dnia 15 września 2011r. poinformowano wnioskodawcę, że w związku z przychodem osiągniętym w roku 2010 ustalono, że w okresie od 01 lipca do 31 grudnia 2010r. wnioskodawca osiągnął przychód, który przekroczył o 7.662,38zł wyższą kwotę graniczną przychodu, tj. kwotę 25.258,50zł ustaloną dla wyżej wymienionego okresu. Osiągnięty przychód uzasadniał zawieszenie emerytury na kwotę 24.148,86zł , a w/wym. okresie emerytura była zmniejszona na łączną kwotę 2.932,02zł. Organ rentowy wskazał, że z powyższego wynika, iż wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie w kwocie 21.216,84zł. Jednocześnie poinformowano go, że w przypadku dokonania wpłaty na FUS kwoty przekroczenia przychodu pomniejszonej o kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy, tj. kwoty 6.283,38zł, przychód osiągnięty przez wnioskodawcę nie będzie przekraczał wyższej kwoty granicznej przychodu, natomiast będzie przekraczał niższą kwotę graniczną przychodu. Osiąganie przychodu w tej wysokości uzasadnia zmniejszenie emerytury o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. łącznie o kwotę 2.932,02zł za wyżej wymieniony okres rozliczeniowy. Organ rentowy poinformował, że jeżeli wnioskodawca dokona wpłaty na FUS kwoty 6.283,38zł przychód przez niego osiągnięty w wyżej wymienionym okresie nie będzie powodował zawieszenia emerytury, tylko jej zmniejszenie o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. o 2.932,02zł. Po dokonaniu wpłaty kwoty przekroczenia przychodu 6.283,38zł Oddział ZUS wyda decyzję o rozliczeniu emerytury, w której uzna, że w wyżej wymienionym okresie emerytura podlega zmniejszeniu o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. 2.932,02zł oraz ustali, że świadczenie było wypłacone w prawidłowej wysokości. Nadto wskazał, że jeżeli w terminie do 26.10.2011r. nie zostanie dokonana wpłata na FUS, to Oddział ZUS wyda decyzję w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń.

Decyzją z dnia 30 września 2011r. organ rentowy wstrzymał od 01.10.2011r. wypłatę emerytury wskazując, że wypłata emerytury podlega zawieszeniu ze względu na kontynuowanie zatrudnienia.

Wnioskodawca dokonał wpłaty na FUS kwoty 6.283,38zł, a ZUS w decyzji z dnia 02 listopada 2011r. ustalił, że świadczenie było wypłacone w prawidłowej wysokości.

Organ rentowy w dniu 07 sierpnia 2012r. dokonał miesięcznego rozliczenia emerytury w związku z przychodem uzyskanym w poszczególnych miesiącach roku 2011r ( od 01 stycznia do 30 września ). Podał, że w tym okresie kwota osiągniętego przychodu wynosi 54.002,66zł, kwota, o jaką świadczenie powinno być zawieszone wynosi 37.096,68zł, kwota, o jaką świadczenie było zmniejszone - 4.504,08zł, a łączna kwota nienależnie pobranych świadczeń w roku 2011 wynosi 32.592,60zł ( w przypadku nie dokonania wpłaty na FUS ) oraz 3.645,76zł ( w przypadku dokonania wpłaty na FUS w kwocie 8.762,29zł ). Poinformowano, że jeżeli wnioskodawca dokona tej dobrowolnej wpłaty, to Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 3.645,76zł, a jeżeli nie dokona wpłaty na FUS w terminie do 12.09.2012r. – Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenia w kwocie 32.592,60zł.

Powyższe zawiadomienie zostało wnioskodawcy wysłane na adres: ul. (...), (...) L., tj. adres zameldowania wskazany w treści wniosku o emeryturę ( k. 1 ) oraz na wskazany w tymże wniosku adres do korespondencji: (...) W. ul. (...). Adres w W.( ul. (...)) został również wskazany w załączonym do wniosku emerytalnego oświadczeniu emeryta w przedmiocie osiąganych przychodów. Przesyłki – dwukrotnie awizowane – nie zostały odebrane przez adresata ani pod adresem zameldowania, ani pod wskazanym adresem do korespondencji.

Dobrowolna wpłata na FUS w kwocie 8.762,29zł nie została przez wnioskodawcę uiszczona.

Dowody: dokumenty w aktach ZUS: wniosek o emeryturę, k. 1, oświadczenie, k. 7, decyzja o przyznaniu emerytury, k. 61, zawiadomienia o rocznym rozliczeniu emerytury, k. 95, 106, decyzja o wstrzymaniu wypłaty emerytury, k. 96, decyzja o rozliczeniu świadczeń po wpłacie na FUS, k. 100,

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 104 ust. l ustawy z dnia 13 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. l pkt 4 i 6. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. l, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie
pozarolniczej działalności (ust. 2). Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (ust. 7). W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyższej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. Kwoty maksymalnych zmniejszeń, o których mowa w ust. 8, podlegają podwyższeniu, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji (ust. 9).

Organ rentowy słusznie na podstawie zaświadczenia z dnia 25.07.2012 r. (k. 105 akt emerytalnych) o wysokości przychodu osiągniętego przez wnioskodawcę w okresie od dnia 01.01.2011 r. do 30.09.2011 r. z tytułu zatrudnienia w Ministerstwie (...) - ustalił, że w wymienionym okresie odwołujący uzyskiwał przychód, który przekraczał 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy. W oparciu o wymienione zaświadczenie organ rentowy dokonał miesięcznego rozliczenia emerytury wnioskodawcy. Przychód osiągnięty w każdym z miesięcy tego okresu uzasadniał zawieszenie emerytury w pełnej wysokości, tymczasem świadczenie było - zgodnie z oświadczeniem odwołującego z dnia 10.07.2010r. (k. 9 akt emerytalnych) załączonym do wniosku emerytalnego - jedynie zmniejszane o kwotę maksymalnego zmniejszenia. Organ rentowy prawidłowo zatem ustalił, że świadczenie powinno być zawieszone na kwotę 37.096,68zł, a było zmniejszone na kwotę 4.504,08zł, więc łączna kwota nienależnie pobranych świadczeń w roku 2011 wynosi 32.592,60zł. Podkreślić należy, że organ rentowy, podobnie jak w przypadku rozliczenia za rok 2010 poinformował wnioskodawcę, że jeżeli dokona dobrowolnej wpłaty w kwocie 8.762,29zł, to Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 3.645,76zł, a jeżeli nie dokona takiej wpłaty na FUS w terminie do 12.09.2012r. – Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenia w kwocie 32.592,60zł. Dokonanie takiej wpłaty spowodowałoby bowiem, że przychód osiągnięty przez wnioskodawcę nie uzasadniałby zawieszenia emerytury, a jedynie jej zmniejszenie o kwotę maksymalnego zmniejszenia.

Powyższe zawiadomienie zostało przez organ rentowy wysłane na obydwa wskazane przez wnioskodawcę we wniosku emerytalnym adresy: zameldowania i do korespondencji i pod żadnym z tych adresów – pomimo dwukrotnego awizowania – nie zostało podjęte. Skutkiem powyższego było przyjęcie przez organ rentowy, iż zawiadomienie zostało doręczone w trybie art. 44 Kodeksu postępowania administracyjnego i – wobec braku dobrowolnej wpłaty na FUS kwoty w wysokości i terminie wskazanym w zawiadomieniu - wydania zaskarżonej decyzji o zobowiązaniu do zwrotu nienależnego świadczenia na podstawie art. 138 ustawy emerytalnej. Przepis ten stanowi, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu ( ust. 1 ). Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania ( ust. 2 pkt 1 ). Kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji ( ust. 5 ).

Ustosunkowując się do zarzutów zawartych w odwołaniu należy podkreślić, że wnioskodawca w oświadczeniu z dnia 10.07.2010r. które zostało załączone do wniosku emerytalnego, podał, że jego zamiarem jest osiąganie przychodu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia (pkt 2, ppkt 2 oświadczenia), a nie jego zawieszenie ( mimo istnienia w formularzu wniosku takiego wariantu ( pkt 2 ppkt 3 )). W konsekwencji takiego oświadczenia w decyzji z dnia 12.11.2010r., na mocy której wnioskodawcy ustalono ostateczną wysokość emerytury, wskazano, że świadczenie zmniejsza się o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. o 488,67 zł, z powodu osiągania przychodu powyżej 70 % przeciętnego wynagrodzenia. Należy przy tym podkreślić, że podpisując oświadczenie z dnia 10.07.2010 r. odwołujący zobowiązał się także powiadomić Oddział ZUS o zamiarze osiągania przychodu w innej wysokości niż podana w oświadczeniu. Pomimo tego zobowiązania, a także pomimo pouczenia o zasadach zawieszania i zmniejszania świadczeń zawartego w decyzji zaliczkowej z dnia 16.08.2010 r. (k. 61-62 akt emerytalnych, pkt VI-VIH pouczenia), decyzji ostatecznej z dnia 12.11.2010 r., jak również w kolejnych decyzjach wydanych przez organ rentowy, odwołujący nie powiadomił organu rentowego o osiąganiu przychodu przekraczającego 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, czyli przychodu powodującego zawieszenie prawa do świadczenia, a nie tylko jego zmniejszenie. Ubezpieczony nie złożył także wniosku o zawieszenie prawa do emerytury. W tej sytuacji wnioskodawca ponosi pełną odpowiedzialność za pobranie nienależnego świadczenia i winien ponieść skutki przekroczenia - po rozliczeniu świadczenia - wyższej kwoty granicznej przychodu za okres od stycznia 2011r. do września 2011 r. Poza tym zwrócić należy uwagę, że wnioskodawca miał świadomość schematu postępowania w przypadku przekroczenia kwoty granicznej przychodu i stosowanej w tym przypadku przez organ rentowy procedury, gdyż została ona w ten sam sposób zastosowana wobec niego przy rozliczeniu za rok 2010. Wówczas wnioskodawca uiszczając wskazaną przez organ rentowy kwotę dobrowolnej wpłaty uniknął zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w pełnej wysokości.

Nadto, wbrew treści odwołania, kwota maksymalnego zmniejszenia była zmieniana przez organ rentowy - dostosowywano ją do kwot maksymalnych zmniejszeń ogłoszonych w drodze komunikatów przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. A mianowicie, za styczeń i luty 2011 r. zastosowano zmniejszenie w wysokości 488,67 zł, zaś za pozostały okres - zmniejszenie w wysokości 503,82 zł.

Bezpodstawne są zarzuty odnoszące się do naruszenia zasad współżycia społecznego. Do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 16.06.2011r., IIIUK 214/10). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów k.c. ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23.01.2013r., III AUa 984/12 ).

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.