Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 63/08
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lipca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. F.
przeciwko J.(…) sp. j. w Ż.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 lipca 2008 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w W. X
Wydział Gospodarczy postanowieniem z dnia 5 maja 2008 r., sygn. akt X Ga (…),
"Czy apelacja wniesiona przez przedsiębiorcę w sprawie gospodarczej, która nie została
opłacona przy wniesieniu tego pisma do sądu, powinna podlegać odrzuceniu na
podstawie art. 130
2
§ 4 k.p.c. w zw. z art. 130 § 3 k.p.c. także po wejściu w życie wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt P 39/06 (Dz. U. z 2007
r. Nr 247, poz. 1845)?"
odmawia podjęcia uchwały.
Uzasadnienie
Powódka A. F., w pozwie skierowanym w dniu 10 sierpnia 2006 r. przeciwko
J.(…) sp. j. w Ż., wnosiła o zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nieruchomości
położonej w Ż. przy ul. K.
2
Sąd Rejonowy - Sąd Gospodarczy w P. postanowieniem z dnia 7 września 2006
r. zwolnił powódkę od kosztów sądowych w całości, a następnie wyrokiem z dnia 24
września 2007 r. oddalił powództwo.
Powódka wniosła w przepisanym terminie apelację, z tym że przy jej wniesieniu
nie uiściła opłaty podstawowej przewidzianej w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005
r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. – dalej:
„u.k.s.c.”), w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r o
zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21,
poz. 123 – dalej: „ustawa nowelizująca”), mającym zastosowanie w niniejszej sprawie ze
względu na regulację zawartą w art. 2 ustawy nowelizującej. W wykonaniu zarządzenia
przewodniczącego z dnia 26 października 2007 r. została wezwana do uiszczenia
należnej opłaty podstawowej w kwocie 30 zł i opłatę tę uiściła w dniu 2 listopada 2007 r.
Po doręczeniu apelacji stronie przeciwnej Sąd Rejonowy przedstawił akta sprawy
Sądowi Okręgowemu w W.
W toku postępowania wstępnego, przy dokonywaniu kontroli zachowania
wymagań formalnych, Sąd Okręgowy powziął wątpliwości co do dopuszczalności
zastosowania w niniejszej sprawie art. 1302
§ 4 w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c.
Stwierdził, że powódka miała status przedsiębiorcy i nie uiściła przy wniesieniu apelacji
opłaty podstawowej, którą – zgodnie z art. 14 ust. 2 u.k.s.c. w związku z art. 2 ustawy
nowelizującej – obowiązana była wnieść bez uprzedniego wezwania, ponieważ jest to
opłata w wysokości stałej w rozumieniu art. 1302
§ 3 k.p.c. Skoro powódka uchybiła
temu obowiązkowi, to wniesiona apelacja powinna ulegać odrzuceniu przez Sąd
pierwszej instancji, bez wzywania do uiszczenia należnej opłaty. Sądowi Okręgowemu
nasunęły się jednak wątpliwości z tego powodu, że wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r., P 39/06, art. 1302
§ 4 zdanie pierwsze k.p.c.
w związku z art. 494 § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach
gospodarczych przewidują, że sąd odrzuca nieopłacone zarzuty od nakazu zapłaty,
wniesione przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę
prawnego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, zostały uznane za
niezgodne z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji (Dz. U. z 2007 r. Nr 247,
poz. 1845). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczy wprawdzie art. 1302
§ 4 zdanie
pierwsze k.p.c. tylko w zakresie odnoszącym się do zarzutów od nakazu zapłaty, można
jednak przyjąć – stwierdził Sąd Okręgowy – że konstytucyjność art. 1302
§ 3 k.p.c.
została już dostatecznie podważona, co powinno prowadzić do niestosowania tego
3
przepisu także w odniesieniu do apelacji. Uznając, że w sprawie wyłoniło się
zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Sąd Okręgowy przedstawił je
Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wątpliwości Sądu Okręgowego ujęte w pytaniu: „Czy apelacja wniesiona przez
przedsiębiorcę w sprawie gospodarczej, która nie została opłacona przy wniesieniu tego
pisma do sądu, powinna podlegać odrzuceniu na podstawie art. 1302
§ 4 w zw. z art.
130 § 3 k.p.c. także po wejściu w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20
grudnia 2007 r., sygn. akt P 39/06 (Dz. U. Nr 247, poz. 1845)?” sprowadzają się w
istocie do oceny zgodności z Konstytucją art. 1302
§ 4 w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. w
zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewidują, że sąd
odrzuca nieopłacone środki odwoławcze, wniesione przez przedsiębiorcę
niereprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania
do uiszczenia należnej opłaty. Nie ulega bowiem wątpliwości, że powołanie w treści
pytania art. 130 § 3 k.p.c. stanowi oczywistą omyłkę.
Zgodnie z art. 188 w związku z art. 7 Konstytucji, orzekanie o konstytucyjności
obowiązującego ustawodawstwa należy do wyłącznej kompetencji Trybunału
Konstytucyjnego. Stanowisko takie konsekwentnie prezentuje w swoim orzecznictwie
Trybunał Konstytucyjny (zob. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001
r., P 4/99, OTK 2001, nr 1, poz. 5 oraz z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, OTK 2001, nr
8, poz. 256), dominuje ono także w nauce prawa i coraz silniej zarysowuje się w
orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14
czerwca 2000 r., V CKN 1119/00, OSNC 2002, nr 4, poz. 49, i z dnia 18 września 2002
r., III CKN 326/01, niepubl. oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2003 r., V
CKN 1811/00, niepubl., z dnia 6 listopada 2003 r., II CK 184/02, niepubl. i z dnia 16
kwietnia 2004 r., I CK 291/03, OSNC 2005 nr 4, poz. 71). Podzielając to stanowisko
trzeba stwierdzić, że rozstrzygnięcie wątpliwości, którym dał wyraz Sąd Okręgowy
w przedstawionym zagadnieniu prawnym, sprowadzające się w istocie do oceny
konstytucyjności obowiązującego przepisu kodeksu postępowania cywilnego, nie
pozostaje w gestii Sądu Najwyższego.
Poza tym trzeba zauważyć, że wyrokiem z dnia 26 czerwca 2008 r. Trybunał
Konstytucyjny, w sprawie SK 20/07, orzekł, iż art. 1302
§ 4 zdanie pierwsze w związku z
art. 1302
§ 3 k.p.c. w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych
przewidują, że sąd odrzuca nieopłacone środki odwoławcze lub środki zaskarżenia,
4
wniesione przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę
prawnego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, są niezgodne z
art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji, Wyrok, o którym mowa, wszedł w życie z dniem 10
lipca 2008 r. (zob. art. 190 ust. 3 Konstytucji; Dz.U. z 2008 r. Nr 122, poz. 796) i w
sposób jednoznaczny usunął wątpliwości Sądu Okręgowego co do konstytucyjności art.
1302
§ 4 w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. Problem ujęty w pytaniu utracił zatem swoją
doniosłość.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 61 § 1 ustawy z dnia
23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2025 ze zm.) odmówił
podjęcia uchwały.

III CZP 63/08

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia