III CSK 178/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 5 września 2008 r., III CSK 178/08
Wniosek o umieszczenie osoby chorej psychicznie w szpitalu
psychiatrycznym (art. 29 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o
ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) może być
złożony także przez prokuratora.
Sędzia SN Jacek Gudowski
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B.
przy uczestnictwie Władysława S. i Barbary S. o umieszczenie w szpitalu
psychiatrycznym, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5 września
2008 r., na skutek skargi kasacyjnej uczestnika Władysława S. od postanowienia
Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 27 marca 2008 r.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Uczestnik Władysław S. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Okręgowego w Tarnowie z dnia 27 marca 2008 r., podnosząc jako okoliczność
uzasadniającą przyjęcie jej do rozpoznania oczywistą zasadność skargi. Skarżący
kwestionował legitymację prokuratora do złożenia wniosku o umieszczenie go w
szpitalu psychiatrycznym na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia
1994 r. o ochronie zdrowie psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm. – dalej
„ustawa”). Podniósł, że sprawy o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym należą
do spaw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, a te – stosownie do art. 7
k.p.c. – prokurator może wszczynać tylko w wypadkach wskazanych w ustawie.
Skoro ustawa o ochronie zdrowia psychicznego nie przewiduje takiego uprawnienia
dla prokuratora, to nie ma on legitymacji do wszczęcia postępowania w tej sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postanowieniu z dnia 25 stycznia 2001 r., III CKN 1454/00 (OSNC 2001, nr
7-8, poz. 116) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sprawy unormowane przepisami ustawy
z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego są sprawami z zakresu
prawa osobowego, a nie – jak twierdzi skarżący – z zakresu prawa rodzinnego.
Podobne poglądy przedstawiano wcześniej w doktrynie, należy więc przyjąć, że nie
ma przeszkód do przyjęcia, iż prokurator może żądać wszczęcia postępowania w
takiej sprawie (art. 7 k.p.c.).
Poza tym w doktrynie podkreśla się, że wynikające z art. 7 zdanie drugie k.p.c.
ograniczenia możliwości wszczęcia przez prokuratora postępowania dotyczą tylko
spraw rozpoznawanych w procesie. Uprawnienie do wszczęcia przez prokuratora
postępowania nieprocesowego nie doznaje żadnych ograniczeń, mogą one jednak
wynikać z istoty niektórych spraw, np. spraw z zakresu prawa rodzinnego lub
spadkowego, w których uwzględnienie żądań zawartych we wniosku zależy od
złożenia oświadczenia woli przez zainteresowaną osobę (np. art. 585 § 1 k.p.c. w
związku z art. 117 § 1 k.r.o. lub art. 640 § 1 k.p.c. w związku z art. 1012 i nast. k.c.).
Skoro jednak – co już podniesiono – sprawa o umieszczenie w szpitalu
psychiatrycznym nie jest sprawą z zakresu prawa rodzinnego, a prawo nie wiąże z
jej wszczęciem przez prokuratora obowiązku złożenia oświadczenia woli przez
osobę bezpośrednio zainteresowaną, to prokurator mógł samodzielnie skutecznie
złożyć wniosek o wszczęcie tego postępowania. Za takim wnioskiem przemawiają
również argumenty odwołujące się do interesu publicznego (por. art. 29 ust. 3 w
związku z art. 8 ustawy), należy jednak zastrzec, że złożenie przez prokuratora
wniosku, o którym mowa, powinno w zasadzie nastąpić po stwierdzeniu, że nie ma
innych osób uprawnionych do jego zgłoszenia (art. 29 ust. 2 i 3 ustawy) albo że
osoby uprawnione od tego się uchylają, są nieporadne, upośledzone umysłowo lub
z innych przyczyn nie można uzyskać ich stanowiska w sprawie złożenia wniosku
(por. § 276 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2007 r. –
Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych
prokuratury, Dz.U. Nr 169, poz. 1189 ze zm.).
Z tych względów Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawie nie występuje
okoliczność podniesiona przez uczestnika jako uzasadniająca przyjęcie skargi do
rozpoznania, należało zatem orzec, jak w sentencji (art. 3989
§ 2 k.p.c.).
Wniosek o umieszczenie osoby chorej psychicznie w szpitalu
psychiatrycznym (art. 29 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o
ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) może być
złożony także przez prokuratora.
Sędzia SN Jacek Gudowski
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B.
przy uczestnictwie Władysława S. i Barbary S. o umieszczenie w szpitalu
psychiatrycznym, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5 września
2008 r., na skutek skargi kasacyjnej uczestnika Władysława S. od postanowienia
Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 27 marca 2008 r.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Uczestnik Władysław S. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Okręgowego w Tarnowie z dnia 27 marca 2008 r., podnosząc jako okoliczność
uzasadniającą przyjęcie jej do rozpoznania oczywistą zasadność skargi. Skarżący
kwestionował legitymację prokuratora do złożenia wniosku o umieszczenie go w
szpitalu psychiatrycznym na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia
1994 r. o ochronie zdrowie psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm. – dalej
„ustawa”). Podniósł, że sprawy o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym należą
do spaw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, a te – stosownie do art. 7
k.p.c. – prokurator może wszczynać tylko w wypadkach wskazanych w ustawie.
Skoro ustawa o ochronie zdrowia psychicznego nie przewiduje takiego uprawnienia
dla prokuratora, to nie ma on legitymacji do wszczęcia postępowania w tej sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postanowieniu z dnia 25 stycznia 2001 r., III CKN 1454/00 (OSNC 2001, nr
7-8, poz. 116) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sprawy unormowane przepisami ustawy
z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego są sprawami z zakresu
prawa osobowego, a nie – jak twierdzi skarżący – z zakresu prawa rodzinnego.
Podobne poglądy przedstawiano wcześniej w doktrynie, należy więc przyjąć, że nie
ma przeszkód do przyjęcia, iż prokurator może żądać wszczęcia postępowania w
takiej sprawie (art. 7 k.p.c.).
Poza tym w doktrynie podkreśla się, że wynikające z art. 7 zdanie drugie k.p.c.
ograniczenia możliwości wszczęcia przez prokuratora postępowania dotyczą tylko
spraw rozpoznawanych w procesie. Uprawnienie do wszczęcia przez prokuratora
postępowania nieprocesowego nie doznaje żadnych ograniczeń, mogą one jednak
wynikać z istoty niektórych spraw, np. spraw z zakresu prawa rodzinnego lub
spadkowego, w których uwzględnienie żądań zawartych we wniosku zależy od
złożenia oświadczenia woli przez zainteresowaną osobę (np. art. 585 § 1 k.p.c. w
związku z art. 117 § 1 k.r.o. lub art. 640 § 1 k.p.c. w związku z art. 1012 i nast. k.c.).
Skoro jednak – co już podniesiono – sprawa o umieszczenie w szpitalu
psychiatrycznym nie jest sprawą z zakresu prawa rodzinnego, a prawo nie wiąże z
jej wszczęciem przez prokuratora obowiązku złożenia oświadczenia woli przez
osobę bezpośrednio zainteresowaną, to prokurator mógł samodzielnie skutecznie
złożyć wniosek o wszczęcie tego postępowania. Za takim wnioskiem przemawiają
również argumenty odwołujące się do interesu publicznego (por. art. 29 ust. 3 w
związku z art. 8 ustawy), należy jednak zastrzec, że złożenie przez prokuratora
wniosku, o którym mowa, powinno w zasadzie nastąpić po stwierdzeniu, że nie ma
innych osób uprawnionych do jego zgłoszenia (art. 29 ust. 2 i 3 ustawy) albo że
osoby uprawnione od tego się uchylają, są nieporadne, upośledzone umysłowo lub
z innych przyczyn nie można uzyskać ich stanowiska w sprawie złożenia wniosku
(por. § 276 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2007 r. –
Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych
prokuratury, Dz.U. Nr 169, poz. 1189 ze zm.).
Z tych względów Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawie nie występuje
okoliczność podniesiona przez uczestnika jako uzasadniająca przyjęcie skargi do
rozpoznania, należało zatem orzec, jak w sentencji (art. 3989
§ 2 k.p.c.).