Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 21 października 2008 r.
II PZ 32/08
Wynikający z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądo-
wych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) sposób uiszczania
opłat od pism wnoszonych przez współuczestników formalnych ma zastosowa-
nie tylko do tej strony procesowej, po której występuje tego rodzaju współ-
uczestnictwo.
Przewodniczący SSN Małgorzata Gersdorf, Sędziowie: SN Zbigniew Myszka,
SA Halina Kiryło (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 paź-
dziernika 2008 r. sprawy z powództwa Tomasza D., Jerzego M., Wiesława W., Grze-
gorza W., Jerzego K. przeciwko Leonowi D., Stanisławowi R. prowadzącym działal-
ność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą C.B. Przedsiębiorstwo Bu-
dowlane s.c. w W. o wynagrodzenie, ekwiwalent za odzież roboczą, odszkodowanie,
na skutek zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 9 czerwca 2008 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu postano-
wieniem z dnia 9 czerwca 2008 r. odrzucił apelację strony pozwanej od wyroku Sądu
Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieście-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z
5 listopada 2007 r. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż zaskarżonym wyro-
kiem Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieście - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych zasądził od pozwanych Leona D. i Stanisława R., prowadzących działalność
gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą C.B. Przedsiębiorstwo Budowlane
s.c. w W. tytułem wynagrodzenia za pracę na rzecz powodów: - Tomasza D. kwotę
6.167,67 zł - Jerzego K. kwotę 4.286,12 zł - Jerzego M. kwotę 4.936,92 zł - Grzego-
2
rza W. kwotę 3.481,57 zł - Wiesława W. kwotę 4.286,12 zł, przy czym każdą z tych
kwot z ustawowymi odsetkami oraz oddalił powództwo w pozostałej części i umorzył
postępowanie w zakresie cofniętych pozwów.
Apelację od wyroku w stosunku do wszystkich powodów wywiodła działająca
za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika strona pozwana. Pełnomocnik po-
zwanych uiścił dwie opłaty sądowe w kwotach po 30 zł, zaś pozwany Leon D. nadał
przelewem pocztowym kolejną opłatę w tej samej wysokości. Przytaczając treść art.
35 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.
Nr 167, poz. 1398 ze zm.) Sąd Okręgowy zauważył, że w sprawach z zakresu prawa
pracy, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 50.000 zł, od apelacji po-
biera się opłatę podstawową w wysokości 30 zł. Jeśli jednak kilku powodów, których
łączy jedynie współuczestnictwo formalne, wnosi jeden pozew przeciwko temu sa-
memu pozwanemu, każdy z nich uiszcza należną od jego roszczenia opłatę. W tego
rodzaju sporach również pozwany wnosząc apelację od wyroku uwzględniającego
powództwo powinien uiścić opłatę będącą sumą opłat należnych od każdego
uwzględnianego roszczenia. W niniejszym przypadku opłata od apelacji wynosi za-
tem 150 zł. Skoro zaś strona pozwana reprezentowana przez profesjonalnego peł-
nomocnika uiściła opłatę niższą od wymaganej, apelacja podlega odrzuceniu bez
wzywania do uiszczenia pozostałej części opłaty, stosownie do art. 1302
§ 3 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik pozwanych zarzucił
Sądowi Okręgowemu niesłuszne przyjęcie, iż w wypadku, gdy pozwany wniesie
apelację od wyroku uwzględniającego powództwo, należna opłata stanowi sumę
opłat stałych przysługujących od każdego uwzględnionego roszczenia, a nadto
błędne zastosowanie art. 370 k.p.c. w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c. i w konsekwencji
odrzucenie apelacji strony, mimo że wniósł ją także osobiście Leon D. Na tej podsta-
wie skarżący domagał się uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi drugiej instancji. W motywach zażalenia podkreślono, że art. 4
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - regulu-
jący kwestie uiszczania opłaty od pisma wnoszonego przez kilka osób - wyraźnie
uzależnia wysokość opłaty od liczby osób wnoszących pismo (o ile nie istnieje po ich
stronie współuczestnictwo materialne). W przedmiotowym przypadku opłata powinna
być uzależniona od liczby pozwanych, którzy wnieśli środek zaskarżenia. Nie można
zatem zgodzić się ze stanowiskiem Sądu drugiej instancji, że w niniejszej sprawie
opłatę sądową - w wysokości 150 zł - wyznacza liczba powodów, których roszczenia
3
zostały zasądzone wyrokiem Sądu pierwszej instancji. Nadto Sąd Okręgowy niepra-
widłowo zastosował rygor określony w art. 1302
§ 3 k.p.c., albowiem przepis ten nie
ma zastosowania w sytuacji, gdy apelację wnosi osobiście strona reprezentowana
przez profesjonalnego pełnomocnika, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie.
Brak było więc podstaw do odrzucenia apelacji strony pozwanej ze względu na nie-
uiszczenie opłaty sądowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wynikająca z art. 370 k.p.c. oraz art.
373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. kontrola dopuszczalności apelacji, dokonywana
przez sądy pierwszej i drugiej instancji, obejmuje kwestię zgodności środka odwo-
ławczego z wszystkimi wymaganiami formalnymi, w tym również wymaganiami fi-
skalnymi, dotyczącymi uiszczenia należnej opłaty. W rozpoznawanej sprawie powo-
dowie, których z uwagi na dochodzenie jednorodzajowych roszczeń opartych na
jednakowej podstawie faktycznej i prawnej łączy współuczestnictwo formalne w ro-
zumieniu art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c., po ostatecznym sprecyzowaniu swoich pretensji w
zakresie wynagrodzenia za pracę wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od strony po-
zwanej następujących kwot: - powód Jerzy K.: 1.242,25 euro - powód Jerzy M.:
1.700 euro - powód Tomasz D.: 6.373 zł - powód Grzegorz W.: 1.700 euro - powód
Wiesław Woś: 1.700 euro. Mając na względzie obowiązujące kursy walut, ustalona w
myśl art. 19 § 1 k.p.c. oraz art. 21 k.p.c. wartość przedmiotu sporu nie przekraczała
kwoty 50.000 zł. Zgodnie zaś z przepisem art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005
r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w sprawach z zakresu prawa pracy
pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia,
skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa
kwotę 50.000 zł, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych
opłatę stosunkową. Zdanie drugie powyższego przepisu w sposób jednoznaczny
wskazuje, że rodzaj opłaty (stosunkowej lub podstawowej) od wskazanych w nim
środków zaskarżenia uzależniony jest od wartości przedmiotu sporu (por. postano-
wienie Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2006 r., II PZ 34/06, OSNP 2007 nr
19-20, poz. 282).
4
Istota rozważanego problemu sprowadza się do pytania o sposób uiszczania
opłaty sądowej od wymienionych w art. 35 ust.1 ustawy środków zaskarżenia w sytu-
acji, gdy w sprawie występuje wspomniane współuczestnictwo formalne po stronie
powodowej i wynikające z art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. współuczestnictwo materialne po
stronie pozwanej. Zagadnienie to ma swój normatywny wyraz w przepisach art. 4
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z brzmieniem ustępu 1
wskazanego artykułu pismo wnoszone przez kilka osób podlega jednej opłacie. Je-
żeli jednak przedmiotem sprawy są roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju,
oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo formalne),
każdy współuczestnik uiszcza opłatę oddzielnie, stosownie do swojego roszczenia
lub zobowiązania. Przepis ten przyjmuje jako zasadę, że opłatę pobiera się od pisma
procesowego, a nie od liczby osób je wnoszących. Jeśli zatem po stronie powodowej
lub pozwanej występuje współuczestnictwo materialne (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.),
współuczestnictwo jednolite (art. 73 § 2 k.p.c.) lub współuczestnictwo konieczne (art.
72 § 2 k.p.c.), opłata zależy nie od liczby współuczestników, ale od ilości składanych
przez nich pism procesowych podlegających opłacie. W sytuacji, gdy - jak ma to
miejsce w niniejszym przypadku - po stronie pozwanej zachodzi współuczestnictwo
materialne, wynikające z solidarności zobowiązań dłużników, a wnoszony jest jeden
środek odwoławczy od wyroku pierwszej instancji, uiszcza się jedną opłatę, nato-
miast w razie złożenia kilku apelacji opłata przysługuje od każdej z nich. We wszyst-
kich jednak przypadkach opłatę tę oblicza się od całej wartości przedmiotu zaskarże-
nia, niezależnie od tego, ile osób, które łączy współuczestnictwo materialne lub for-
malne, występuje po stronie przeciwnej.
Opisany w zdaniu drugim ustępu pierwszy art. 4 ustawy wyjątek od powyż-
szych reguł realizowania wymagań fiskalnych odnośnie do wnoszonych pism dotyczy
sytuacji, gdy po danej stronie procesowej zachodzi współuczestnictwo formalne i ma
zastosowanie tylko do tej strony. W stanie faktycznym objętym hipotezą omawianej
normy prawnej każdy współuczestnik uiszcza opłatę oddzielnie i w wysokości ade-
kwatnej do wartości jego roszczenia lub zobowiązania. Dla strony połączonej węzłem
współuczestnictwa formalnego jest bowiem tyle wartości przedmiotu sporu (zaskar-
żenia), ilu jest współuczestników składających jedno pismo (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 26 maja 1998 r., III CZP 69/98, Wokanda 1998 nr 9, poz. 7). W
realiach rozpoznawanej sprawy oznacza to, że skoro po stronie powodowej wystę-
puje współuczestnictwo formalne, to w razie złożenia przez powodów wspólnej lub
5
oddzielnych apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji, każdy z nich musiałby
uiścić opłatę w wysokości proporcjonalnej do wartości zaskarżonej przez siebie czę-
ści orzeczenia. Istnienie współuczestnictwa formalnego po jednej ze stron proceso-
wych nie determinuje jednak sposobu opłacania pism wnoszonych przez drugą
stronę. Zatem jeżeli po stronie pozwanej zachodzi współuczestnictwo materialne,
wysokość opłat należnych od składanych przez pozwanych środków odwoławczych
ustalana jest od wartości całego przedmiotu zaskarżenia, bez względu na ilość pod-
miotów występujących po stronie powodowej i rodzaj łączącego je współuczestnic-
twa, a w razie współuczestnictwa formalnego - także niezależnie od wartości rosz-
czenia zasądzonego na rzecz każdego z powodów.
Sumując powyższe rozważania należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie, bę-
dącej sprawą z zakresu prawa pracy o wartości przedmiotu sporu nieprzekraczającej
50.000 zł, skoro pozwani będący współuczestnikami materialnymi wnieśli dwie ape-
lacje od wyroku Sądu Rejonowego, powinni oni uiścić dwie opłaty podstawowe w
wysokości 30 zł każda. Takie też opłaty zostały faktycznie pobrane. Nie istniały za-
tem żadne podstawy do odrzucenia tegoż środka odwoławczego z mocy art. 1302
§ 3
k.p.c. w związku z art. 35 ust.1 i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych. W tej sytuacji Sąd Najwyższy zgodnie z art.
3941
§ 2 k.p.c. i art. 39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w
sentencji postanowienia.
========================================