Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 31 PAŹDZIERNIKA 2008 R.
II KK 64/08
Błędne oznaczenie w wyroku daty popełnienia czynu zabronionego
stanowi oczywistą omyłkę pisarską, o ile jest niewątpliwe, że było następ-
stwem nieuwagi, a nie błędu w ustaleniach faktycznych; omyłka taka po-
winna być korygowana w trybie określonym w art. 105 k.p.k.
Przewodniczący: sędzia SN T. Artymiuk.
Sędziowie: SN R. Malarski (sprawozdawca),
SA (del. do SN) H. Komisarski.
Prokurator Prokuratury Krajowej: M. Wilkosz-Śliwa.
Sąd Najwyższy w sprawie Jacka K., skazanego z art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 12 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 31
października 2008 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na korzyść skazanego od wyroku Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 28 sierp-
nia 2007 r.
o d d a l i ł kasację (...).
Z u z a s a d n i e n i a :
Prokurator oskarżył Jacka K. o to, że „od 14 czerwca do 8 lipca 2004
roku”, działając czynem ciągłym, w celu użycia za autentyczne, podrobił
cztery dokumenty, to jest o popełnienie przestępstwa określonego w art.
270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Oskarżyciel publiczny jednocześnie wystą-
2
pił, na podstawie art. 335 § 1 k.p.k., o wydanie wyroku skazującego i orze-
czenie uzgodnionej z oskarżonym kary grzywny w wysokości 100 stawek
dziennych, po 10 zł każda, oraz obciążenie oskarżonego kosztami postę-
powania. Sąd Rejonowy w Ł., na posiedzeniu w dniu 28 sierpnia 2007 r.,
uwzględnił prokuratorski wniosek, podając jednak w wyroku błędnie, że
przestępstwo miało miejsce w okresie „od 14 czerwca do 8 lipca 2007 ro-
ku”. Strony nie zaskarżyły wyroku i uprawomocnił się on w dniu 5 września
2007 r.
Kasację w trybie art. 521 k.p.k. na korzyść skazanego wniósł Proku-
rator Generalny. Zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku
naruszenie prawa procesowego – art. 14 § 1 k.p.k. i art. 413 § 1 pkt 4 i § 2
pkt 1 k.p.k. – polegające na błędnym przytoczeniu opisu czynu, którego
popełnienie oskarżyciel zarzucił Jackowi K., i w konsekwencji uznaniu go
za winnego i skazaniu za czyn, który nie został mu zarzucony w akcie
oskarżenia. W efekcie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługiwała na uwzględnienie.
W pierwszym rzędzie – abstrahując od kwestii kierunku kasacji, który
mógł wywołać kontrowersje (choćby ze względu na potrzebę określenia na
nowo początku okresu zatarcia skazania) – należało ustosunkować się do
poglądu skarżącego, wynikającego z uzasadnienia skargi kasacyjnej, że
mylne oznaczenie w wyroku czasu popełnienia przestępstwa nie może zo-
stać uznane za oczywistą omyłkę pisarską w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.k.
Stanowisko takie wypadało ocenić jako nazbyt rygorystyczne i zdecydowa-
nie uproszczone. Nie negując utrwalonych od dawna w judykaturze zapa-
trywań, że wymieniony przepis pozwala jedynie na prostowanie takich omy-
łek, które nie dotyczą materialnej treści orzeczenia i są przy tym oczywiste
(zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 1970 r., III KZ
3
76/70, OSNKW 1970, z. 11, poz. 149), i tym samym wyklucza możliwość
prostowania w trybie w nim określonym elementów dotyczących meryto-
rycznej treści wyroku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1975
r., IV KR 15/75, OSNKW 1975, z. 7, poz. 91), trzeba dobitnie powiedzieć,
że taki punkt widzenia nie oznacza, iż ewidentny błąd pisarski, który wkradł
się do dyspozytywnej części wyroku poświęconej rozstrzygnięciu o winie i
karze, nie może zostać potraktowany jako oczywista omyłka, o której mowa
w art. 105 § 1 k.p.k. Istotne jest nie miejsce w wyroku, w którym zaistniała
owa omyłka, ale to czy ma ona charakter wyłącznie pisarski, czy jest efek-
tem pośpiechu lub nieuwagi oraz czy pozostaje widoczna „na pierwszy rzut
oka”.
W konkretnym wypadku nikt przeciętnie wyrobiony społecznie nie
mógłby mieć cienia wątpliwości, że podana w zaskarżonym wyroku data
popełnienia przestępstwa, a więc rok „2007” zamiast roku „2004”, była
skutkiem omyłki pisarskiej wywołanej brakiem dostatecznej uwagi czy roz-
targnieniem i że omyłka ta miała charakter oczywisty. Zestawienie opisów
czynu z aktu oskarżenia i wyroku nie pozwoliło nawet na snucie przypusz-
czenia, że u podstaw wskazania wadliwej daty czynu legło mylne mniema-
nie sędziego na temat czasu popełnienia przestępstwa. Hipoteza taka razi-
ła wręcz niedorzecznością.
Kolejny problem prawny wiązał się z pytaniem, czy dopuszczalne jest
usuwanie z orzeczeń oczywistych omyłek pisarskich za pomocą nadzwy-
czajnego środka zaskarżenia w postaci kasacji? Pozytywna odpowiedź
musiałaby zakładać, że oczywistą omyłkę pisarską należałoby postrzegać
w płaszczyźnie rażącego naruszenia prawa, które mogło mieć istotny
wpływ na treść orzeczenia, lub też jednego z bezwzględnych powodów
odwoławczych, np. art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. w razie zniekształcenia nazwi-
ska członka składu sądzącego. Jasno trzeba stwierdzić, że prostowanie
oczywistej omyłki pisarskiej i kasacja to dwie całkowicie odrębne instytucje
4
prawne o zgoła radykalnie odmiennych celach i zadaniach. Obrazowo
rzecz ujmując: obie konstrukcje należą do oddzielnych i niezachodzących
na siebie zbiorów. Warto tylko przypomnieć, że sprostowanie oczywistej
omyłki pisarskiej, rachunkowej i w obliczeniu terminów odnosi się do każ-
dego orzeczenia lub zarządzenia albo do ich uzasadnień i może nastąpić w
każdym czasie zarówno z urzędu, jak i na wniosek, natomiast kasacja, jako
nadzwyczajny środek zaskarżenia, służy do kwestionowania przez strony
prawomocnych wyroków sądów odwoławczych (podmioty z art. 521 k.p.k.
mają tu szersze uprawnienia) i wnosi się ją – uogólniając zagadnienie –
wyłącznie z uwagi na poważne uchybienia tkwiące w samym postępowaniu
sądu, który wydał prawomocne rozstrzygnięcie. Tak, jak niedopuszczalne
jest usuwanie z obiegu prawnego rozstrzygnięć zapadłych z rażącym naru-
szeniem prawa lub obarczonych uchybieniami z art. 439 § 1 k.p.k. za po-
mocą rozwiązania prawnego przewidzianego w art. 105 k.p.k., tak i niewła-
ściwe jest uruchamianie trybu kasacyjnego w celu prostowania oczywistych
omyłek pisarskich, rachunkowych, czy w obliczaniu terminów.
Sumując: błędne oznaczenie w wyroku daty popełnienia czynu za-
bronionego stanowi oczywistą omyłkę pisarską, o ile na pierwszy rzut oka
można stwierdzić, że było następstwem pośpiechu czy nieuwagi; omyłka
taka powinna być korygowana w trybie określonym w art. 105 k.p.k., a nie
za pomocą kasacji.
W tych warunkach, skoro ujawnione przez skarżącego potknięcie są-
du miało charakter oczywistej omyłki pisarskiej, Sądowi Najwyższemu nie
pozostawało nic innego, jak tylko oddalić kasację (art. 537 § 1 k.p.k.) i ob-
ciążyć wydatkami związanymi z jej rozpoznaniem Skarb Państwa (art. 638
k.p.k.). (...)