Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 19 listopada 2008 r., III CZP 105/08
Sędzia SN Barbara Myszka (przewodniczący)
Sędzia SN Jan Górowski
Sędzia SA Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi wierzyciela Janusza E. na postanowienie
komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szczecinie z dnia 18 sierpnia 2007
r. w sprawie (...) przy uczestnictwie Zenona B. i małżonki dłużnika Danuty B. po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 19 listopada 2008 r.
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie
postanowieniem z dnia 10 czerwca 2008 r.:
"Czy w razie skutecznego zajęcia nieruchomości stanowiącej według wpisu w
księdze wieczystej majątek odrębny małżonka dłużnika, przeciwko któremu nadana
została klauzula wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. komornik może umorzyć
egzekucję z tej nieruchomości ze względu na to, że zgodnie z treścią tytułu
wykonawczego odpowiedzialność małżonka dłużnika ograniczona jest do majątku
wspólnego czy też po zajęciu dopuszczalność egzekucji z tej nieruchomości może
być rozstrzygnięta tylko w drodze powództwa małżonka dłużnika o zwolnienie od
egzekucji (art. 841 k.p.c.)?"
podjął uchwałę:
Małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu – na podstawie art. 787 § 1
k.p.c. w brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 19 grudnia 1975
r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 45, poz. 234) –
została nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem jego
odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, nie
przysługuje powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art.
841 § 1 k.p.c.).
Uzasadnienie
(...) W sprawie, w której przedstawiono zagadnienie prawne do
rozstrzygnięcia, na skutek polecenia Sądu Rejonowego w Szczecinie, zawartego w
wydanym na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. postanowieniu z dnia 30 lipca 2007 r.,
komornik sądowy postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2007 r. umorzył egzekucję z
nieruchomości. Na skutek skargi wierzyciela postanowieniem z dnia 19 listopada
2007 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie uchylił postanowienie komornika o umorzeniu
egzekucji.
Ustalił, że na wniosek wierzyciela komornik wszczął egzekucję z
nieruchomości lokalowej nr 9 położonej w S. przy ul. C. nr 8a, dla której Wydział
Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą nr
(...). Nieruchomość ta została zajęta, a ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji
ujawniono w księdze wieczystej, prowadzonej dla tej nieruchomości, w dniu 13
marca 2007 r. na wniosek z dnia 21 grudnia 2005 r. Postanowieniem z dnia 26 maja
2007 r. Sąd Rejonowy utrzymał w mocy wpis ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji z
nieruchomości. Wierzyciel do wniosku załączył tytuł wykonawczy wystawiony
przeciwko Zenonowi B. oraz małżonce dłużnika Danucie B. z ograniczeniem jej
odpowiedzialności do majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową. Lokal
mieszkalny nr 9 przy ul. C. nr 8a Dorota B. nabyła na podstawie umowy z dnia 13
sierpnia 2004 r. zawartej w formie aktu notarialnego. W umowie tej Danuta B.
oświadczyła, że pozostaje w związku małżeńskim i w małżeństwie obowiązuje
ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej na mocy umowy z dnia 19 listopada
1992 r. zawartej przed notariuszem Zofią D.
Sąd Rejonowy ocenił, że egzekucję z nieruchomości lokalowej należy
kontynuować. W sprawie ma zastosowanie art. 47 § 2 k.r.o. w brzmieniu
obowiązującym do dnia 20 stycznia 2005 r., przed zmianą tego przepisu
wprowadzoną ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodziny
i opiekuńczy oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1691). Skoro
przy rozpoznawaniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przyjęto, że umowa
znosząca wspólność ustawową jest bezskuteczna w stosunku do tego wierzyciela,
to w postępowaniu egzekucyjnym małżonek dłużnika nie może skutecznie
powoływać się na tę umowę i żądać umorzenia egzekucji, wskazując, że zajęta
nieruchomość stanowi majątek odrębny (osobisty). Małżonek dłużnika może podjąć
skuteczną obronę przeciwko prowadzonej egzekucji z nieruchomości jedynie w
drodze powództwa przeciwegzekucyjnego.
Zażalenie na to postanowienie wniosła małżonka dłużnika, zarzucając błędną
interpretację art. 825 pkt 3 k.p.c. przez przyjęcie, że organ egzekucyjny nie może
orzekać o umorzeniu egzekucji, jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych
powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
Przy rozpoznawaniu zażalenia Sąd Okręgowy w Szczecinie powziął poważne
wątpliwości, ujęte w przedstawionym Sądowi Najwyższemu pytaniu prawnym. (...)
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pytaniu prawnym sądu drugiej instancji, mającym postać alternatywny,
zawarta jest logiczna sprzeczność, gdyż pierwsza jego część dotyczy rodzaju
rozstrzygnięcia komornika – w postaci umorzenia postępowania egzekucyjnego –
druga zaś rodzaju akcji sądowej (powództwa przeciwegzekucyjnego), jaką może
podjąć małżonek dłużnika w razie zajęcia nieruchomości stanowiącej, według wpisu
w księdze wieczystej, majątek odrębny (obecnie osobisty) małżonka dłużnika.
Prawidłowo zadane pytanie w formie alternatywy powinno dotyczyć albo rodzaju
środków obrony, które może podjąć małżonek dłużnika, albo rodzaju rozstrzygnięć,
które w takim wypadku może podjąć organ egzekucyjny albo sąd. Należy przy tym
zwrócić uwagę, że w przedstawionym zagadnieniu Sąd Okręgowy nie wskazał
podstawy prawnej, na podstawie której komornik może umorzyć postępowanie
egzekucyjne.
Mając na względzie te zastrzeżenia, Sąd Najwyższy przyjął, że istota
przedstawionego zagadnienia prawnego dotyczy środków obrony małżonka
dłużnika w sytuacji, w której egzekucja została skierowana – według zarzutu tego
małżonka – do jego majątku osobistego (poprzednio odrębnego) w postaci
nieruchomości na podstawie tytułu egzekucyjnego zapatrzonego w klauzulę
wykonalności wydaną przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego
odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.
W uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1968 r., III CZP
89/67 (OSNCP 1969, nr 1, poz. 2) zwrócono uwagę na obowiązywanie zasady
jednotorowości postępowania do dochodzenia (obrony) przysługujących stronom
praw. Zważywszy na tę zasadę, uznanie, że w razie zajęcia przez komornika w
egzekucji przedmiotu należącego do jego majątku osobistego małżonkowi dłużnika
przysługuje prawo wytoczenia powództwa ekscydencyjnego na podstawie art. 841 §
1 k.p.c., eliminowałoby możliwość skutecznego korzystania z innych środków
obrony praw małżonka dłużnika przewidzianych w przepisach egzekucyjnych; i
odwrotnie, uznanie, że małżonek dłużnika nie może wnieść w takim wypadku
powództwa ekscydencyjnego oznacza, iż aktualizują się środki obrony przewidziane
w przepisach regulujących postępowanie egzekucyjne (wniosek o umorzenie
egzekucji i skarga na czynności komornika), zmierzające do umorzenia
postępowania przez organ egzekucyjny na podstawie art. 825 pkt 3 k.p.c.
Istotną okolicznością jest to, że klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi
dłużnika nadano postanowieniem na podstawie art. 787 § 1 k.p.c. w brzmieniu
wynikającym z art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy –
Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 45, poz. 234), tj. przed zmianą dokonaną
ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zgodnie z przepisami przejściowymi
zawartymi w tej ustawie, przepisy dotychczasowe stosuje się do wyłączenia lub
ograniczenia odpowiedzialności majątkiem wspólnym za zobowiązanie jednego
małżonka powstałe przed wejściem ustawy w życie (art. 5 ust. 5 pkt 2), a jeżeli
roszczenie powstało przed wejściem w życie ustawy, egzekucję prowadzi się
według przepisów dotychczasowych (art. 5 ust. 6). W konsekwencji rozstrzygnięcie
przedstawionego zagadnienia uwzględnia stan prawny wynikający z brzmienia
przepisów regulujących postępowanie egzekucyjne oraz postępowanie klauzulowe
przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów, zawartych w ustawie z dnia
17 czerwca 2004 r.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, podobnie jak w piśmiennictwie,
prezentowane są dwa przeciwne poglądy dotyczące możliwości wytaczania przez
małżonka dłużnika powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 841 § 1
k.p.c., w razie skierowania egzekucji do majątku stanowiącego jego majątek
osobisty (odrębny). Według jednego, małżonek dłużnika ma w takim wypadku
status osoby trzeciej, zatem w razie skierowania egzekucji do majątku osobistego
może on wnieść powództwo o zwolnienie zajętej rzeczy spod egzekucji (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1968 r., II PZ 1/68, OSPiKA
1968, nr 11, poz. 241, z dnia 11 czerwca 1969 r., II CZ 61/69, OSNCP 1970, nr 4,
poz. 65, z dnia 7 stycznia 1969 r., II CZ 208/68, OSNCP 1969, nr 9, poz. 164, z dnia
2 grudnia 1970 r., II CZ 122/70, OSNCP 1971, nr 6, poz. 112 i z dnia 3 lipca 1970 r.,
I PZ 31/70, nie publ.). Za tym stanowiskiem przemawia to, że określenie, czy
konkretny przedmiot należy do majątku wspólnego, jest zagadnieniem
materialnoprawnym, które powinno być rozstrzygane w drodze powództwa
ekscydencyjnego.
Według drugiego stanowiska, małżonek dłużnika, przeciwko któremu została
nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku
wspólnego, nie może bronić się powództwem opartym na podstawie art. 841 § 1
k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN
498/00, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2003 r., IV CK
327/02, "Monitor Prawniczy" 2004, nr 3, s. 106). Ponadto w uchwale z dnia z dnia
17 października 1995 r., III CZP 143/95 (OSNC 1996, nr 2, poz. 24) Sąd Najwyższy
uznał, że nie jest osobą trzecią w rozumieniu przepisu art. 841 § 1 k.p.c. osoba,
przeciwko której – jako dłużnikowi – skierowano egzekucję.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie przychyla się do drugiego stanowiska,
uznając, że małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności
na podstawie art. 787 § 1 k.p.c. w brzmieniu wynikającym z art. 2 pkt 10 ustawy z
dnia 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr
45, poz. 234) nie przysługuje prawo wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego
na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. w razie skierowania egzekucji do składników jego
majątku osobistego (odrębnego), z chwilą bowiem nadania przeciwko małżonkowi
dłużnika klauzuli wykonalności staje się on – według treści tytułu wykonawczego
(art. 776 k.p.c.) – dłużnikiem egzekwowanym i uzyskuje status strony postępowania
egzekucyjnego.
Należy podzielić argumentację, że osobą trzecią, w rozumieniu art. 841 § 1
k.p.c., jest inna osoba niż wymieniona w treści tytułu wykonawczego. Taka
wykładnia znajduje dodatkowe potwierdzenie w treści art. 8911
k.p.c., dotyczącego
egzekucji z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka na podstawie tytułu
wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku
małżeńskim. W takim wypadku – jak stanowi § 2 tego przepisu – nie jest wyłączona
możliwość obrony małżonka dłużnika w drodze powództwa o zwolnienie od
egzekucji. Artykuł 8911
§ 1 k.p.c. wyraźnie jednak określa, że chodzi o sytuację, w
której tytuł wykonawczy jest wystawiony tylko przeciwko dłużnikowi, a nie także
przeciwko jego małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku
objętego wspólnością majątkową. Małżonek dłużnika, przeciwko któremu nadano
klauzulę wykonalności, może korzystać z tych samych środków co dłużnik
egzekwowany, tj. skargi na czynności komornika, wniosku o umorzenie
postępowania egzekucyjnego (art. 825 k.p.c.) oraz powództwa opozycyjnego (art.
840 k.p.c.).
Zgodnie z art. 803 k.p.c., tytuł wykonawczy stanowi podstawę prowadzenia
egzekucji całego objętego nim roszczenia i ze wszystkich części majątku dłużnika,
chyba że z treści tytułu wynika co innego. Ta regulacja harmonizuje z art. 783 § 1
zdanie pierwsze k.p.c., według którego klauzula wykonalności powinna zawierać
stwierdzenie, że tytuł uprawnia do egzekucji, a w razie potrzeby oznaczać jej
zakres. Klauzula wykonalności nadana na podstawie art. 787 k.p.c. określa
ograniczony zakres majątku małżonka dłużnika, z którego możliwa jest egzekucja.
Prowadzenie egzekucji z majątku dłużnika innego niż wynika z treści klauzuli
wykonalności jest naruszeniem art. 803 k.p.c. W uzasadnieniu uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 7 lutego 1968 r., III CZP 89/67 (OSNCP 1969, nr 1, poz. 2)
zwrócono uwagę, że powództwo ekscydencyjne przewidziane w art. 841 § 1 k.p.c.
miało odzwierciedlenie w art. 574 § 1 d.k.p.c.; wyliczenie zawarte w tym przepisie
wskazywało, że chodzi wyłącznie o wypadki, w których dopuszczalne czynności
egzekucyjne naruszyły prawo materialne. Stanowisko to Sąd Najwyższy uznał za
aktualne także na tle art. 841 § 1 k.p.c., a podzielając je należy przyjąć, że osoba
trzecia to osoba, której naruszenie praw do przedmiotu zajętego w egzekucji jest
niezależne od formalnej poprawności czynności egzekucyjnych. Nie obejmuje więc
osoby, której naruszenie praw do przedmiotu, do którego skierowano egzekucję,
jest jedynie konsekwencją naruszenia norm regulujących postępowanie
egzekucyjne, w takim bowiem wypadku – ze względu na zasadę jednotorowości
środków ochrony (obrony) – pierwszeństwo należy dać środkom obrony przed
wadliwie prowadzoną egzekucją. Taka sytuacja zachodzi w stosunku do małżonka
dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności w razie skierowania
egzekucji do przedmiotu wchodzącego w skład jego majątku osobistego
(odrębnego). Naruszenie praw tego małżonka dłużnika posiadanych do
przedmiotów wchodzących do jego majątku osobistego (odrębnego) jest
konsekwencją naruszenia norm procesowych określających zakres egzekucji, tj. art.
803 w związku z art. 776 i art. 783 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.
Podobna sytuacja do wynikającej z art. 787 § 1 k.p.c. jest przedmiotem
regulacji zawartej w art. 837 k.p.c., który dotyczy możliwości powoływania się na
ograniczenie odpowiedzialności dłużnika tylko wówczas, gdy ograniczenie to
zostało zastrzeżone w tytule wykonawczym. Mimo że przepis ten nie określa
sposobu realizacji tego uprawnienia, nie budzi jednak wątpliwości, że w takim
wypadku dłużnik nie jest uprawniony do wytoczenia powództwa na podstawie art.
841 § 1 k.p.c., lecz do wniesienia skargi na czynności komornika albo złożenia
wniosku o umorzenie egzekucji, dłużnik bowiem nie może być uznany za osobę
trzecią w rozumieniu art. 841 § 1 k.p.c.
Małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności z
ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością
majątkową, nie przysługuje prawo wniesienia powództwa na podstawie art. 841 § 1
k.p.c. bez względu na to, do jakiego składnika majątkowego wierzyciel skierował
egzekucję. Prawo do wniesienia takiego powództwa nie powstaje w szczególności
wówczas, gdy egzekucję skierowano do nieruchomości stanowiącej, według wpisu
w księdze wieczystej, wyłączną własność małżonka dłużnika, art. 841 § 1 k.p.c.
bowiem nie zawiera żadnych dodatkowych lub odrębnych przesłanek wniesienia
tego powództwa ze względu na to, że egzekucję skierowano do nieruchomości.
Również przepisy regulujące postępowanie egzekucyjne z nieruchomości nie
zawierają w tym zakresie odrębnych regulacji. W art. 953 § 1 pkt 6 k.p.c. –
określającym elementy obwieszczenia o licytacji nieruchomości – użyto pojęcia
"praw osób trzecich" oraz złożenia przez te osoby przed rozpoczęciem przetargu
dowodu wniesienia powództwa o zwolnieniu nieruchomości od egzekucji. Nie ma
podstaw do tego, aby przyjmować definicję pojęcia "osoby trzeciej" z art. 953 § 1
pkt 6 k.p.c. inną niż w przypadku art. 841 § 1 k.p.c. Bez znaczenia dla możliwości
wniesienia przez małżonka dłużnika powództwa przewidzianego w art. 841 § 1
k.p.c. jest także to, że w postępowaniu egzekucyjnym skierowanym do
nieruchomości doszło do zajęcia tej nieruchomości wskutek uprawomocnienia się
wpisu ostrzeżenia sądu wieczystoksięgowego o wszczęciu postępowania
egzekucyjnego z nieruchomości. Skuteczne zajęcie nieruchomości należącej –
według wpisu w księdze wieczystej – do majątku osobistego (odrębnego) małżonka
dłużnika, nie nadaje małżonkowi dłużnika statusu osoby trzeciej w rozumieniu
wymienionego przepisu.
Zajęcie nieruchomości nie pozbawia małżonka dłużnika możliwości obrony
swych praw. Przesądzenie, że małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu – na
podstawie art. 787 § 1 k.p.c. w brzmieniu wynikającym z art. 2 pkt 10 ustawy z dnia
19 grudnia 1975 r. – nadano klauzulę wykonalności z ograniczeniem jego
odpowiedzialności do majątku wspólnego, nie przysługuje prawo wniesienia
powództwa na podstawie art. 841 § 1 k.p.c., oznacza, że przysługują mu środki
obrony przeciwko prowadzeniu egzekucji ze składników jego majątku osobistego
(odrębnego) przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego takie jak dłużnikowi.
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 czerwca 2006 r., III CZP 29/06
(OSNC 2007, nr 3, poz. 45) Sąd Najwyższy wyraźnie zwrócił uwagę na konieczność
rozróżnienia pomiędzy czynnością egzekucyjną polegającą na skierowaniu
egzekucji do określonego składnika majątkowego, co następuje przez jego zajęcie,
a możliwością prowadzenia egzekucji z tego składnika majątkowego. Uznanie, że
czynność egzekucyjna polegająca na zajęciu określonego składnika majątkowego
jest niewadliwa pod względem formalnym, nie musi oznaczać, iż do tego
przedmiotu egzekucja może się toczyć. Specyfika zajęcia nieruchomości polega
m.in. na tym, że we wstępnej fazie postępowania komornik nie bada stosunków
własnościowych; czynność zajęcia dokonana przez komornika jest zależna od
rozstrzygnięcia sądu wieczystoksięgowego. Okoliczność, czy zajęta nieruchomość
wchodzi do majątku wspólnego, nie jest jednak przedmiotem badania podczas
rozpoznawania przez sąd wieczystoksięgowy wniosku o wpis wzmianki o toczącej
się egzekucji z nieruchomości. Ograniczone są również skutki prawne wpisu w
księdze wieczystej ostrzeżenia o toczącej się egzekucji z nieruchomości. Wpis
ostrzeżenia o toczącej się egzekucji z nieruchomości jest jedynie instrumentem
służącym sprawnemu przebiegowi postępowania egzekucyjnego i nie przesądza,
czy egzekucja z nieruchomości może się toczyć. Wpis w księdze wieczystej
ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji ma to znaczenie, że z chwilą jego dokonania, w
stosunku do dłużnika, któremu nie doręczono wezwania określonego w art. 923
k.p.c., i w stosunku do osób trzecich, nieruchomość jest zajęta (art. 925 § 1 k.p.c.).
Skutkiem zajęcia nieruchomości jest bezskuteczność rozporządzenia nią po jej
zajęciu (art. 930 § 1 k.p.c.). Innym skutkiem zajęcia jest wynikający z art. 927 k.p.c.
zakaz prowadzenia odrębnej egzekucji do już zajętej nieruchomości (por.
uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2003 r., III CZP 31/03,
OSP 2004, nr 7-8, poz. 94).
Badanie przez komornika dokumentu wykazującego prawo własności dłużnika
do zajętej nieruchomości odbywa się, zgodnie z art. 943 k.p.c., dopiero na etapie
złożenia przez wierzyciela wniosku o opis i oszacowanie. Według art. 943 § 1 i 2
k.p.c., wierzyciel przy wniosku o dokonanie opisu i oszacowania powinien złożyć
wyciąg, a w razie potrzeby odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie sądu
wystawione na podstawie zbioru dokumentów prowadzonego dla nieruchomości,
zawierające wskazanie jej właściciela, a jeżeli nieruchomość nie ma księgi
wieczystej, inny dokument stwierdzający własność dłużnika. Dokumentów tych, gdy
nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej, zgodnie z art. 943 § 3 k.p.c.,
może żądać od właściwych organów także komornik. Z regulacji tej wynika, że
obowiązek wykazania na tym etapie postępowania egzekucyjnego, iż egzekucja
może toczyć się do zajętej wcześniej nieruchomości, nie obciąża dłużnika, co jest
dodatkowym argumentem przemawiającym przeciwko możliwości wytaczania przez
małżonka dłużnika powództwa na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. W takim wypadku
ciężar dowodu, że w stosunku do zajętej nieruchomości nie powinna toczyć się
egzekucja, przechodziłby na małżonka dłużnika i to z surowymi rygorami,
dotyczącymi prekluzji procesowej, wynikającymi z art. 843 § 3 k.p.c. Badanie przez
organ egzekucyjny, czy zajęta nieruchomość stanowi własność dłużnika poprzedza
kolejną fazę postępowania, o której mowa w art. 945 k.p.c., tj. przystąpienie do
opisu i oszacowania. Gdy na podstawie tytułu wykonawczego wystawionemu
przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku
wspólnego skierowano egzekucję do nieruchomości stanowiącej – według wpisu w
księdze wieczystej – własność małżonka dłużnika, wierzyciel w ramach obowiązku
przewidzianego w art. 943 k.p.c., powinien wykazać, że zajęta nieruchomość
wchodzi w skład majątku wspólnego. Oceny dokonuje organ egzekucyjny
uwzględniając treść wpisu w księdze wieczystej albo na podstawie innych
dokumentów wymienionych w art. 943 k.p.c., przy uwzględnieniu ewentualnych
orzeczeń sądowych mających wpływ na ocenę skuteczności wobec wierzyciela
umowy majątkowej małżeńskiej zawartej pomiędzy dłużnikiem i jego małżonkiem.
Decyzja organu egzekucyjnego dotycząca kontynuowania lub umorzenia
postępowania egzekucyjnego w stosunku do nieruchomości zajętej w egzekucji
umożliwia uruchomienie sądowej kontroli stanowiska organu egzekucyjnego.
Stronami tego sporu są wszystkie zainteresowane rozstrzygnięciem osoby, tj.
dłużnik, małżonek dłużnika oraz wierzyciel.
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy, rozstrzygnął przedstawione
zagadnienie prawne, jak w uchwale (art. 390 § 1 k.p.c.).