Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 stycznia 2009 r.
II PK 125/08
1. Sprawa o zwrot nienależnie pobranych przez członka zarządu fundacji
nagród, których podstawą były wewnętrzne regulaminy, a nie postanowienia
umowy o pracę, jest sprawą o roszczenie związane ze stosunkiem pracy, a nie
sprawą o roszczenie ze stosunku pracy (art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c.).
2. Zwrot takich nienależnie pobranych nagród następuje na podstawie
stosowanych wprost przepisów Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbo-
gaceniu (art. 405 i następne k.c.) i brak jest podstaw do stosowania art. 291 k.p.
do oceny przedawnienia takich roszczeń.
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski, Jerzy Kuźniar (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 stycznia
2009 r. sprawy z powództwa Fundacji P.-N.P. z siedzibą w W. przeciwko Janowi P. o
zwrot nienależnego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 grudnia 2007 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Powód - Fundacja P.-N.P. w W. - pozwem z dnia 21 maja 2003 r. wniósł o za-
sądzenie od Jana P. kwoty 105.002,28 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 6.990
zł od dnia 3 lipca 1998 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6.720 zł od dnia 9 października
1998 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6.597,50 zł od dnia 9 grudnia 1998 r. do dnia za-
płaty, od kwoty 12.803,54 zł od dnia 1 kwietnia 1999 r. do dnia zapłaty, od kwoty
8.779,74 zł od dnia 13 lipca 1999 r. do dnia zapłaty, od kwoty 13.169,61 zł od dnia 27
października 1999 r. do dnia zapłaty, od kwoty 10.272,30 zł od dnia 16 grudnia 1999
r. do dnia zapłaty, od kwoty 8.196,06 zł od dnia 13 kwietnia 2000 r. do dnia zapłaty,
od kwoty 9.835,48 zł od dnia 10 lipca 2000 r. do dnia zapłaty, od kwoty 9.835,48 zł
2
od dnia 11 października 2000 r. do dnia zapłaty i od kwoty 11.802,57 zł od dnia 8
grudnia 2000 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranych nagród kwar-
talnych w okresie od czerwca 1998 r. do grudnia 2000 r.
Następnie pismem procesowym z dnia 21 lipca 2006 r. powód rozszerzył po-
wództwo, wnosząc dodatkowo o zasądzenie od pozwanego kwoty 24.696,83 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu w tym zakresie do dnia zapłaty,
tytułem zwrotu nienależnie pobranych nagród na podstawie uchwały zarządu [...] z
dnia 12 grudnia 2001 r. oraz uchwały zarządu [...]z dnia 5 grudnia 2002 r.
Strona powodowa wniosła ponadto o zasądzenie kosztów procesu.
Pozwany Jan P. wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie
kosztów procesu.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie wyrokiem z dnia 9 marca 2007 r. za-
sądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 129.699,11 zł z ustawowymi odsetka-
mi: 1. od kwoty 6.990 zł od dnia 3 lipca 1998 r. do dnia zapłaty, 2. od kwoty 6.720 zł
od dnia 9 października 1998 r. do dnia zapłaty, 3. od kwoty 6.597,50 zł od dnia 9
grudnia 1998 r. do dnia zapłaty, 4. od kwoty 12.803,54 zł od dnia 1 kwietnia 1999 r.
do dnia zapłaty, 5. od kwoty 8.779,74 zł od dnia 13 lipca 1999 r. do dnia zapłaty, 6.
od kwoty 13.169,61 zł od dnia 27 października 1999 r. do dnia zapłaty, 7. od kwoty
10.272,30 zł od dnia 16 grudnia 1999 r. do dnia zapłaty, 8. od kwoty 8.196,06 zł od
dnia 13 kwietnia 2000 r. do dnia zapłaty, 9. od kwoty 9.835,48 zł od dnia 10 lipca
2000 r. do dnia zapłaty, 10. od kwoty 9.835,48 zł od dnia 11 października 2000 r. do
dnia zapłaty, 11. od kwoty 11.802,57 zł od dnia 8 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty, 12.
od kwoty 24.696,83 zł od dnia 21 lipca 2006 r. do dnia zapłaty, oraz kwotę 2.700 zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan faktyczny. W dniu 26 stycznia
1998 r. Jan P. został powołany przez Ministra Skarbu Państwa do pełnienia funkcji
wiceprzewodniczącego Zarządu Fundacji P.-N.P. Fundacja reprezentowana przez
przewodniczącego Zarządu, zawarła z pozwanym w dniu 26 stycznia 1998 r. umowę
o pracę na czas nieokreślony. Szczegółowy zakres obowiązków pracowniczych po-
zwanego oraz organizację, tryb i zakres działania Zarządu, w skład którego wchodził
pozwany określał „Regulamin Pracy Zarządu Fundacji" przyjęty uchwałą Zarządu [...]
z dnia 9 marca 1998 r., a następnie zatwierdzony przez Radę Fundacji uchwałą [...] z
dnia 24 marca 1998 r. Stosownie do § 11 ust. 2 „Regulaminu” do obowiązków po-
zwanego należało zastępowanie przewodniczącego Zarządu oraz nadzór i kierowa-
3
nie sprawami wydzielonymi dla Komisji Weryfikacyjnej, działu finansowo - księgowe-
go oraz specjalisty do spraw lokat. Poza pozwanym w skład Zarządu wchodził prze-
wodniczący zarządu, drugi wiceprzewodniczący zarządu oraz sekretarz. Wynagro-
dzenie pozwanego jako członka Zarządu, zgodnie z § 8 „Regulaminu” określał „Re-
gulamin wynagrodzeń” nadawany przez Fundatora. Minister Skarbu Państwa, dzia-
łając jako Fundator, zatwierdził „Regulamin systemu wynagrodzeń Zarządu Fundacji
P.-N.P.", obowiązujący od dnia 1 czerwca 1998 r. W Regulaminie tym określono wy-
sokość wynagrodzenia wiceprzewodniczącego Zarządu Fundacji jako pięciokrotność
średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatni mie-
siąc poprzedniego kwartału, publikowanego przez Prezesa Głównego Urzędu Staty-
stycznego. Kompetencje w zakresie ustalania zasad wynagradzania oraz wielkości
środków na wynagrodzenia dla pozostałych pracowników zatrudnionych w Fundacji,
§ 19 ust. 14 Statutu Fundacji przyznawał zarządowi. Zgodnie z powyższym Zarząd
uchwałą [...] z dnia 1 kwietnia 1998 r. przyjął „Regulamin przyznawania nagród pra-
cownikom Fundacji P-N.P.”. Zgodnie z tym Regulaminem uprawnionymi do nagród
byli: pracownicy, kierownicy działów oraz członkowie Zarządu, którzy szczególnie
przyczynili się do realizacji zadań statutowych i funkcjonowania całej Fundacji.
Uchwałą Zarządu [...] z dnia 24 czerwca 1998 r. dodano do „Regulaminu przy-
znawania nagród (...)" postanowienie, że nagrody dla członków Zarządu są przyzna-
wane w formie uchwały zarządu. Zarząd podjął następujące uchwały w przedmiocie
przyznania nagród swoim członkom: uchwałę [...] z dnia 24 czerwca 1998 r. (za II
kwartał 1998 r.), uchwałę [...] z dnia 2 października 1998 r. (za III kwartał 1998 r.),
uchwałę [...] z dnia 2 grudnia 1998 r. (za 1998 r.), uchwałę [...] z dnia 31 marca 1999
r. (za I kwartał 1999 r.), uchwałę [...] z dnia 9 lipca 1999 r. (za II kwartał 1999 r.),
uchwałę [...] z dnia 11 października 1999 r. (za III kwartał 1999 r.), uchwałę [...] z dnia
6 grudnia 1999 r. (za 1999 r.), uchwałę [...] z dnia 6 kwietnia 2000 r. (za I kwartał
2000 r.), uchwałę [...] z dnia 3 lipca 2000 r. (za II kwartał 2000 r.), uchwałę [...] z dnia
6 października 2000 r. (za III kwartał 2000 r.), uchwałę [...] z dnia 24 listopada 2000 r.
(za 2000 r.).
Na wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 listopada 2001 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie, postanowieniem z dnia 21 listopada 2002 r. [...], uchylił
wszystkie wyżej wymienione uchwały Zarządu. W związku z uchyleniem wspomnia-
nych uchwał, Fundacja zwróciła się do pozwanego pismem z dnia 4 lutego 2003 r. o
zwrot wypłaconych na ich podstawie nagród w łącznej wysokości 105.002,28 zł. Pi-
4
smem z dnia 10 marca 2003 r. powód ponowił swoje wezwanie do zapłaty. Pozwany
odmówił pismem z dnia 2 kwietnia 2003 r. i wystąpił do Sądu Okręgowego w War-
szawie ze skargą o wznowienie postępowania w sprawie [...].
Prawomocnym postanowieniem z dnia 8 marca 2005 r., Sąd Apelacyjny w
Warszawie [...] oddalił skargę pozwanego o wznowienie postępowania. W uzasad-
nieniu postanowienia Sąd Apelacyjny podniósł, iż kwestie związane z ważnością
uchwał, na podstawie których rozstrzygnięto o prawie do wynagrodzenia członków
Zarządu, mają bezpośrednio przełożenie na sferę prawną członków Zarządu, w tym
Jana P. Sąd Apelacyjny, wskazał, iż uchylenie uchwał powoduje, że świadczenie
uzyskane na ich podstawie stało się nienależne, a tym samym powstanie obowiązek
jego zwrotu. Sąd Apelacyjny powołując się na art. 10 ustawy o fundacjach oraz § 18
ust. 1 Statutu Fundacji stwierdził, iż Zarząd mógł kreować stosunki prawne w zakre-
sie działania Fundacji, nawiązywać stosunki pracy i decydować o ich treści - w tym
nagród, ale powyższe uprawnienia nie obejmowały stosunków łączących Fundację
reprezentowaną przez Zarząd z członkami tego Zarządu. W takim przypadku nie
można bowiem wykluczyć konfliktu interesów, a w rezultacie naruszenia interesu
osoby prawnej. Brak w ustawie o fundacjach regulacji, sytuującej zakaz czynności
prawnych „sam ze sobą" nie może stanowić o działaniu zamierzonym ustawodawcy,
umożliwiającym dokonywanie tychże czynności w ramach fundacji. W omawianej
sytuacji istnieje potrzeba sięgnięcia do art. 108 k.c., stosownie do którego pełnomoc-
nik nie może być drugą stroną czynności, której dokonywa w imieniu mocodawcy lub,
gdy reprezentuje obie strony, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa
albo wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Sąd Apelacyjny
(wydział cywilny) stwierdził, że na dokonanie przedmiotowych czynności nie zezwalał
ponadto § 19 ust. 4 Statutu Fundacji. Natomiast § 11 Statutu nakazywał ograniczenie
wydatków i utrzymanie kosztów administracyjnych na jak najniższym poziomie. Sąd
Apelacyjny podniósł, także, że zatwierdzenie uchwał przez Radę i organ nadzoru nie
może zostać uznane za dorozumiane potwierdzenie woli Fundatora, co do przyzna-
nia nagród z uwagi na okoliczność, iż art. 103 k.c., przewidujący możliwość sanowa-
nia nieważnej czynności prawnej, nie ma zastosowania w przypadku wadliwych
czynności organu osoby prawnej. Sąd Apelacyjny uznał, że czynności prawne naru-
szające powyższe uregulowania są nieważne, a uchwały winny zostać uchylone.
Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w Fundacji P.-N.P. kontrolę, mającą na celu
zbadanie wykorzystania przez Fundację publicznych środków finansowych w okresie
5
od 1998 r. do pierwszej połowy 2001 r., tj. w okresie, gdy pozwany był członkiem jej
Zarządu. W wystąpieniu pokontrolnym, NIK negatywnie oceniła niewydzielenie konta
kosztów administracyjnych związanych z wypłatą świadczeń, oceniając działania
Fundacji w tym zakresie jako nierzetelne. Negatywnie również oceniła objęcie „Re-
gulaminem przyznawania nagród pracownikom Fundacji P.-N.P." członków Zarządu
Fundacji wskazując, iż było to niezgodne z „Regulaminem Pracy Zarządu", w którym
określono, że wynagrodzenie dla członków Zarządu określa „regulamin wynagro-
dzeń" nadawany przez Fundatora (§ 8). We wnioskach NIK zaleciła m.in. podjęcie
działań zmierzających do zwrócenia przez członków Zarządu nienależnie pobranych
świadczeń w postaci nagród. Zarząd Fundacji uchwałami [...] z dnia 12 grudnia 2001
r. oraz [...]. z dnia 5 grudnia 2002 r. przyznał członkom Zarządu nagrody roczne. Jan
P. z tego tytułu otrzymał łączną kwotę 24.696,83 zł. Uchwałą [...] z dnia 20 maja
2003 r. Zarząd uchylił powyższe uchwały i w dniu 30 lipca 2003 r. wezwał pozwane-
go do zwrotu otrzymanej z tego tytułu kwoty. Jan P. nie zwrócił Fundacji dochodzo-
nych w niniejszym postępowaniu należności.
Na podstawie powyższego stanu faktycznego, Sąd Okręgowy stwierdził, że
niniejsza sprawa jest sprawą z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1
k.p.c. Dlatego też właściwym do jej rozstrzygnięcia jest sąd pracy. Powyższe nie
oznacza jednak, że Sąd obowiązany jest ograniczyć ramy rozpoznania niniejszej
sprawy jedynie do przepisów prawa pracy. Pomiędzy pracownikiem a pracodawcą
zachodzić mogą bowiem także stosunki o charakterze cywilnoprawnym, do których
będą miały zastosowanie na podstawie art. 300 k.p. przepisy Kodeksu cywilnego. Ma
to miejsce w przypadku, gdy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem dochodzi, tak jak
w niniejszej sprawie, do zdarzeń nieuregulowanych w przepisach prawa pracy. Sąd
Okręgowy podniósł, że podstawę wynagradzania pozwanego stanowił wprost „Re-
gulamin Pracy Zarządu". Zgodnie z treścią jego § 8 ustalanie zasad wynagradzania
członków zarządu stanowiło wyłączną prerogatywę Fundatora. „Regulamin", wbrew
twierdzeniu pozwanego, był przedmiotem zatwierdzenia przez Radę Fundacji zgod-
nie z dyspozycją § 15 Statutu Fundacji i miał moc obowiązującą w świetle przepisów
prawa pracy. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał zarzut pozwanego nieważności tego
„Regulaminu" za chybiony. Wobec powyższego zatwierdzony przez Zarząd uchwałą
[...] z dnia 1 kwietnia 1998 r. „Regulamin przyznawania nagród pracownikom", zmie-
niony uchwałą [...] z dnia 24 czerwca 1998 r. wykraczał poza udzielone Zarządowi
kompetencje, w zakresie w jakim objął członków Zarządu prawem do otrzymywania
6
nagród. Zarząd był bowiem uprawniony, zgodnie z § 19 ust. 4 oraz § 4 pkt 6 „Regu-
laminu Pracy Zarządu" wyłącznie do ustalania zasad wynagradzania osób zatrudnio-
nych w Fundacji. Okoliczność pozostawania pozwanego i pozostałych członków
Zarządu w stosunku pracy z powodem w żadnej mierze nie oznaczała objęcia po-
zwanego zasadami wynagradzania uchwalonymi przez Zarząd. Zasady wynagra-
dzania Zarządu były uregulowane odmiennie w § 8 „Regulaminu Pracy Zarządu", a
ich kształtowanie zastrzeżone wyłącznie dla Fundatora. Takie unormowanie służyć
miało uniknięciu oczywistego konfliktu interesów, tj. aby te same osoby, w tym po-
zwany, nie występowały jednocześnie jako organ powoda i jako osoby fizyczne,
będące beneficjantami świadczeń przyznanych na podstawie własnych uchwał. Je-
dynym uprawnionym do ustalania składników i wysokości wynagrodzenia pozwanego
jako członka Zarządu był zgodnie z § 8 „Regulaminu Pracy Zarządu” Fundator.
Żadne inne postanowienia statutu, regulaminów bądź umowy o pracę nie stanowiły
inaczej. Nagrody, bez względu na ich uznaniowy charakter, stanowią składnik wyna-
grodzenia pracownika. W konsekwencji, zdaniem Sądu Okręgowego wszystkie
uchwały Zarządu, przyznające pozwanemu nagrody kwartalne oraz roczne, były
podjęte z rażącym naruszeniem postanowień Statutu oraz „Regulaminu Pracy Za-
rządu". Z tych też względów Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 21 listopada
2002 r. [...] uchylił wszystkie uchwały Zarządu, na podstawie których nastąpiła wy-
płata przedmiotowych nagród pozwanemu w latach 1998-2000, w łącznej kwocie
105.002,28 zł. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy podkreślił, że orzeczenie to, jako prawo-
mocne, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. wiąże Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Wo-
bec powyższego świadczenia otrzymane przez pozwanego były od samego początku
nienależne i powinny podlegać zwrotowi już od momentu ich otrzymania, w oparciu o
art. 410 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. Wyżej wymienione orzeczenie Sądu Okrę-
gowego - Sądu Cywilnego jedynie potwierdziło ten stan rzeczy, ostatecznie przesą-
dzając o braku podstaw do wypłacenia pozwanemu świadczeń. Zgodnie z art. 13
ustawy o fundacjach, uprawniony organ może wystąpić do Sądu o uchylenie uchwały
pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem, albo z postanowieniami statutu fun-
dacji lub z przepisami prawa. Sąd Okręgowy- Sąd Pracy podkreślił zatem, że rażąca
sprzeczność uchwały wynika z jej bezpośredniej niezgodności z prawem, a nie z
orzeczenia sądowego, które jedynie uchyla taką uchwałę potwierdzając powstały
stan naruszenia. W związku z tym nie można zgodzić się z pozwanym, że uchylenie
przez Sąd Okręgowy powyższych uchwał odnosi skutek wyłącznie ex nunc, co ozna-
7
cza że nie ma to znaczenia prawnego dla świadczeń wcześniej wypłaconych na ich
podstawie. Zdaniem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy, skoro brak było od samego po-
czątku podstaw do wypłaty pozwanemu nagród, to orzeczenie Sądu Okręgowego
uchylające przedmiotowe uchwały nie zmieniło tego stanu, a jedynie go potwierdziło i
wiąże Sąd w niniejszej sprawie. Pozwany, który otrzymał świadczenie na podstawie
uchwał następnie uchylonych, obowiązany jest zatem do zwrotu przyjętego świad-
czenia w granicach aktualnego wzbogacenia (art. 409 k.c.). Pozwany co prawda
podniósł w odpowiedzi na pozew fakt wyzbycia się otrzymanych od powoda kwot,
jednakże nie wykazał, że uzyskane korzyści rzeczywiście zużył, w taki sposób, że nie
jest już wzbogacony, a tylko taki dowód mógł go zwolnić od zwrotu otrzymanego
świadczenia. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanym zgodnie z art.
6 k.c. oraz 232 k.p.c.
Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu pozwanego, iż charakter konsumpcyjny
wynagrodzenia, którego częścią były przedmiotowe nagrody, stanowi wystarczający
dowód w świetle art. 409 k.c. Pozwany sprawował funkcję wiceprzewodniczącego
Zarządu Fundacji w okresie od 26 stycznia 1998 r. do 15 kwietnia 2003 r. W tym
okresie został uchwalony „Regulamin Pracy Zarządu", przyjęty uchwałą [...] z dnia 9
marca 1998 r. Nie ulega zatem wątpliwości, iż pozwany, jako wiceprzewodniczący
Zarządu Fundacji miał pełną wiedzę oraz świadomość co do jego postanowień, w
tym w szczególności, który podmiot jest uprawniony do ustalania wynagrodzeń dla
członków Zarządu. Przyznanie uchwałami Zarządu [...] z dnia 1 kwietnia 1998 r. oraz
[...] z dnia 24 czerwca 1998 r. prawa do udzielania członkom Zarządu nagród stano-
wiło w ocenie Sądu Okręgowego świadome przekroczenie uprawnień Zarządu,
sprzeczne nie tylko z § 11 Statutu, nakazującym utrzymywanie kosztów administra-
cyjnych na możliwie najniższym poziomie, przy zachowaniu zasad racjonalnej go-
spodarki, lecz również z podstawowymi celami działalności Fundacji, jakimi jest
udzielanie bezpośredniej pomocy finansowej szczególnie poszkodowanym ofiarom
prześladowań nazistowskich. Nie bez znaczenia dla tej oceny pozostaje również ne-
gatywna ocena działalności pozwanego wynikająca z wystąpienia pokontrolnego
Najwyższej Izby Kontroli, wskazującego na nienależytą kontrolę działu finansowo-
księgowego, nad którym to pozwany sprawował bezpośredni nadzór.
Sąd Okręgowy podkreślił, że wniosek o uchylenie uchwał przyznających Za-
rządowi nagrody kwartalne za lata 1998-2000 został złożony przez Ministra Pracy i
Polityki Społecznej - organ sprawujący nadzór nad Fundacją w dniu 16 listopada
8
2001 r. Zatem pozwany, sprawujący wówczas funkcję wiceprzewodniczącego Zarzą-
du, co najmniej zdawał sobie sprawę z istniejących wątpliwości co do zasadności
wypłacanych sobie nagród, a mimo to w dalszym ciągu je przyjmował, m.in. na pod-
stawie uchwały [...] z dnia 12 grudnia 2001 r. O braku dobrej wiary pozwanego prze-
sądza także zdaniem Sądu Okręgowego okoliczność, że pomimo orzeczenia Sądu
Okręgowego z dnia 21 listopada 2002 r. (o uchyleniu uchwał) pozwany przyjął na-
stępnie nagrodę roczną za 2002 r. w oparciu o wydaną już po tym orzeczeniu
uchwałę [...] z dnia 5 grudnia 2002 r. Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu prawnego
pozwanego o nieskuteczności uchylenia przez Zarząd uchwał. Zdaniem Sądu pierw-
szej instancji Zarząd jest uprawniony do uchylenia swojej uchwały. Z art. 13 ustawy o
fundacjach nie można bowiem wyprowadzić ograniczenia prawa Zarządu do uchyle-
nia własnych uchwał. Sąd Okręgowy nie uwzględnił również stanowiska pozwanego
w zakresie w jakim powoływał się na fakt sporządzenia w 1998 r. dwóch opinii praw-
nych, w których stwierdzono brak przeciwwskazań do wypłaty nagród członkom Za-
rządu. Zdaniem Sądu powyższe nie dowodzi, że pozwany pobierając nagrody działał
w dobrej wierze. Obie opinie: z dnia 23 czerwca 1998 r. oraz z dnia 26 czerwca 1998
r. pomijają zresztą całkowicie obowiązujący w dacie ich sporządzania „Regulamin
Pracy Zarządu", który jednoznacznie określał zasady ustalania wynagradzania za-
rządu. Ponadto od osób sprawujących funkcje zarządzające osobami prawnymi, ob-
racającymi znacznymi publicznymi środkami pieniężnymi wymagany jest bez wątpie-
nia szczególnie wysoki poziom profesjonalizmu oraz wyższa od przeciętnej znajo-
mość przepisów prawa.
Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, że pozwany, pomimo wejścia w życie
ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi pod-
miotami prawnymi, obejmującej zgodnie z jej art. 1 pkt 10 swoim działaniem także
powodową Fundację, pobrał również w 2001 r. oraz 2002 r. nagrody roczne na pod-
stawie uchwał Zarządu, zdając sobie sprawę z ich wadliwości oraz pomijając nowe
regulacje ustawowe w tym zakresie. Obowiązujący od 1 stycznia 2001 r. art. 7 wyżej
wymienionej ustawy stwierdzał, że członkom organów zarządzających jednostek or-
ganizacyjnych, a w szczególności członkom Zarządu nie przysługuje prowizja od zy-
sku, nagroda z zakładowego funduszu nagród oraz roszczenie z tytułu udziału w zy-
sku lub nadwyżce bilansowej. Ustawa stanowiła, iż osobom takim może zostać przy-
znana jedynie nagroda roczna w zależności od osiągniętych wyników finansowych
lub stopnia realizacji innych zadań (art. 5 ust. 3 oraz art. 10 ust. 1 ustawy). Kompe-
9
tencje do przyznawania takich nagród rocznych powierzone zostały zgodnie z § 7 pkt
4 rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie
szczegółowych zasad i trybu przyznawania nagrody rocznej osobom kierującym nie-
którymi podmiotami prawnymi oraz wzoru wniosku o przyznanie nagrody rocznej -
właściwemu organowi statutowemu, a takim zgodnie z obowiązującym § 8 „Regula-
minu Pracy Zarządu" był wyłącznie Fundator. Nie zasługuje również, w ocenie Sądu
Okręgowego, na uwzględnienie powoływanie się przez pozwanego na okoliczność,
że coroczne sprawozdania Zarządu były przedkładane i zatwierdzane przez Radę
Fundacji oraz właściwego Ministra i podlegały badaniu przez biegłego rewidenta, któ-
rzy do czasu uchylenia uchwał Zarządu o przyznaniu członkom Zarządu nagród, nie
podnosili jakichkolwiek zastrzeżeń w tym zakresie. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy wska-
zał za Sądem Apelacyjnym orzekającym w sprawie [...], że zatwierdzenie przez Radę
Fundacji, jak i organ nadzorujący sprawozdań finansowych składanych przez Zarząd,
nie może być poczytane za konkludentne potwierdzenie woli Fundatora przyznania na-
gród członkom Zarządu. Sąd Okręgowy podkreślił ponadto, że sprawozdania Zarządu
za poszczególne lata, w których dokonano wypłat nagród dla członków Zarządu nie były
wystarczająco transparentne. Zawierały one bowiem jedynie zbiorcze dane na temat
wszystkich wynagrodzeń oraz wypłaconych nagród w Fundacji, bez wyszczególnienia
wysokości kwot nagród wypłaconych Zarządowi. W takiej sytuacji uzyskanie informacji
o wypłatach dla członków Zarządu, zarówno przez Radę Fundacji, jak też organ nadzo-
rujący było praktycznie niemożliwe.
Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutu pozwanego odnośnie braku legity-
macji Ministra Skarbu Państwa do sprawowania funkcji fundatora Fundacji. Zmiany orga-
nizacyjne w administracji rządowej, w tym likwidacja urzędu Szefa Urzędu Rady Mini-
strów, który w imieniu Skarbu Państwa składał oświadczenie o utworzeniu Fundacji,
pozostaje bez znaczenia dla oceny podmiotowości prawnej fundatora. Uprawnienie
Szefa Urzędu Rady Ministrów do złożenia w imieniu Skarbu Państwa oświadczenia o
utworzeniu Fundacji, zdaniem Sądu, także nie budzą wątpliwości, zaś wywody pozwa-
nego w tym zakresie są nietrafne. Obecnie w imieniu Skarbu Państwa zadania fundatora
realizuje Minister Skarbu Państwa, jako powierzone mu na podstawie art. 5 ust. 1 w
związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania
uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. Sąd Okręgowy nie podzielił również
podniesionego przez pozwanego zarzutu, aby „Regulamin wynagradzania" jako akt
wewnętrzny nie stanowił źródła prawa pracy, a zatem nie mógł rodzić negatywnych
10
konsekwencji dla pozwanego. Niezależnie od charakteru prawnego tego aktu, należy
bowiem jednoznacznie podkreślić, że każde naruszenie przez Zarząd zarówno prze-
pisów prawa pracy, jak również innych wewnętrznych regulacji organizacyjnych, po-
woduje naruszenie porządku prawnego obowiązującego u pracodawcy. W niniejszym
procesie bezprzedmiotowe jest rozważanie charakteru prawnego obowiązującego u
powoda Regulaminu wynagradzania, gdyż nie jest to istotą sporu.
Pozwany nie kwestionował w toku procesu podstawy na jakiej nastąpiła wy-
płata na jego rzecz przedmiotowych świadczeń, ani też faktycznego ich otrzymania w
wysokości wskazanej przez powoda. Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu przedaw-
nienia podnoszonego przez pozwanego. Sąd Okręgowy podkreślił, że gdy w prawie
pracy brak jest unormowań stanowiących podstawę prawną roszczeń w sprawie po-
między pracownikiem a pracodawcą wówczas, zgodnie z treścią art. 300 k.p., bezpo-
średnie zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego. Nie ulega wątpliwości, że
dochodzone roszczenie pozostaje w związku ze stosunkiem pracy, jaki łączył powo-
da i pozwanego. Pobrane przez pozwanego nagrody nie wynikały bowiem ani ze
Statutu Fundacji, ani też z „Regulaminu Pracy Zarządu", ani też z łączącej strony
umowy o pracę. Podstawę ich wypłaty stanowiły uchylone uchwały wydane przez
Zarząd z przekroczeniem uprawnień. Przedmiotowe nagrody nie stanowiły zatem
elementu należnego ze stosunku pracy łączącego pozwanego z powodem, lecz
świadczenie nienależne. Nie bez znaczenia przy tym pozostaje również okoliczność,
że pozwany występował w podwójnej roli, jako członek organu przyznającego z na-
ruszeniem prawa świadczenie nieprzewidziane stosunkiem pracy, oraz jako pracow-
nik je otrzymujący. Roszczenie Fundacji o zwrot wypłaconych nagród oparte na art.
410 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p., jest roszczeniem jedynie związanym ze sto-
sunkiem pracy, a więc takim, którego podstawa prawna wynika nie z bezpośredniej
realizacji praw i obowiązków kreowanych stosunkiem pracy, lecz z innych powiązań
prawnych pomiędzy pracownikiem, a zakładem pracy. W konsekwencji zatem prze-
pisy art. 291 § 1 i 2 k.p. nie mają zastosowania. Przepis art. 291 § 1 k.p. dotyczy je-
dynie roszczeń ze stosunku pracy, a § 2 wyłącznie roszczeń pracodawcy z tytułu
wyrządzonej przez pracownika szkody z tytułu niewykonania lub nienależytego wy-
konania obowiązków pracowniczych. Roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie,
jako świadczenie nienależne, nie mieści się w żadnej z powyższych kwalifikacji. A
zatem, jak słusznie wskazał powód, roszczenia te podlegają 10-letniemu terminowi
przedawnienia, liczonemu od dnia kiedy roszczenie stało się wymagalne. Roszczenie
11
z tytułu nienależnego świadczenia jest wymagalne już w momencie jego spełnienia,
a zatem wymagalność następowała z chwilą każdorazowej wypłaty nagrody. Termin
10-letniego przedawnienia winien być liczony oddzielnie od każdej jednostkowej na-
grody wypłaconej pozwanemu. Biorąc powyższe pod uwagę, należało zdaniem Sądu
Okręgowego, uznać że przedawnienie nie nastąpiło wobec żadnej z dochodzonych
kwot. Bez znaczenia jest powoływanie się przez pozwanego na świadomość Funda-
cji co do nieprawidłowości wypłacanych Zarządowi nagród już w dniu 14 marca 2001
r. (pismo Ministra Skarbu Państwa) i twierdzenie, że w tej dacie rozpoczął bieg ter-
min przedawnienia. Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, że zarzut przedawnienia rosz-
czenia podniesiony przez pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na
jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 8 k.p. Po-
zwany miał bowiem pełną świadomość niezgodności swojego postępowania z obo-
wiązującym Statutem oraz „Regulaminem Pracy Zarządu". Jako członek Zarządu
Fundacji uczestniczący w podejmowaniu uchwał przyznających „samym sobie" na-
grody, stan ten utrzymywał i akceptował przez okres pełnienia swojej funkcji. Sąd
Okręgowy podkreślił, że w okresie pełnienia przez pozwanego funkcji członka Zarzą-
du Fundacji, w sytuacji gdy większość pozostałych członków Zarządu brała udział w
podejmowaniu uchwał o przyznaniu „sobie" nagród, brak było realnych możliwości
wcześniejszego wystąpienia o ich zwrot. Zarząd w tym składzie, jako organ repre-
zentujący Fundację na zewnątrz, w tym uprawniony do wniesienia stosownego po-
wództwa, nie był z oczywistych względów zainteresowany w zainicjowaniu działań
godzących w jego członków. Zwracając uwagę na treść § 11 Statutu, Sąd Okręgowy
stwierdził, że organy Fundacji obowiązywała zasada utrzymywania kosztów admini-
stracyjnych na jak najniższym poziomie, przy zachowaniu zasad racjonalnej gospo-
darki. Wypłacone członkom Zarządu nagrody zwiększały koszty administracyjne
Fundacji, co nie pozostawało bez wpływu na świadczenia osób objętych jej działa-
niem. Z powyższych względów, uznając, iż pobrane przez Jana P. nagrody w łącznej
kwocie 129.699,11 zł stanowią świadczenie nienależne, na podstawie art. 410 § 2
k.c. w związku z art. 300 k.p., Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.
Apelację od powyższego wyroku wniósł Jan P., zaskarżając wyrok w całości.
Pozwany zarzucił naruszenie I. prawa materialnego, a mianowicie: (1) art. 300 k.p.
poprzez przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się w
sprawach nieuregulowanych Kodeksem pracy bezpośrednio; (2) art. 291 § 2 k.p. w
związku z art. 476 § 1 k.p.c., poprzez uznanie, iż roszczenie powoda jako nienależne
12
w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. przedawnia się na zasadach określonych w Kodeksie
cywilnym, (3) art. 9 k.p. poprzez uznanie, iż zarówno „Regulamin Pracy Zarządu" jak
i „Regulamin Wynagradzania Zarządu Fundacji P.-N.P." miały charakter źródła prawa
pracy; (4) „art. 5 ust. 1 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasa-
dach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa oraz art. 1a w/w
ustawy (Dz.U. Nr 106, poz. 493 ze zm.) w związku z art. 34 k.c. oraz art. 441
§ 1 k.c.
oraz art. 7 ustawy z dnia 12 listopada 1985 r. o zmianach oraz zakresie działania
niektórych naczelnych organów administracji państwowej (Dz.U. Nr 50, poz. 262 ze
zm.) w związku z ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. - Przepisy wprowadzające ustawy
reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz.U. Nr 106, poz.
497 ze zm.) likwidującą urząd Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów w sytuacji, gdy
uprawienia przysługujące Ministrowi - Szefowi URM do reprezentowania Skarbu
Państwa przeszły - z akcji i udziałów (art. 10 ust. 1 pkt 7 cyt. ustawy) - na Ministra
Skarbu Państwa i uznaniu w konsekwencji przez Sąd Apelacyjny, iż Minister Skarbu
Państwa jest w dalszym ciągu fundatorem Fundacji P.-N.P. wykonującym swoje
uprawnienia fundatora po zlikwidowanym urzędzie Ministrze - Szefie Urzędu Rady
Ministrów i tym samym był uprawniony do określenia zasad wynagradzania członków
Zarządu Fundacji, pomimo wykazania sprzeczności pomiędzy tymi aktami praw-
nymi." Zarzut ten powinien skutkować stwierdzeniem nieważności postępowania -
art. 379 pkt 2 k.p.c.; (5) art. 23 ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.), poprzez pominięcie dyspo-
zycji wyżej wymienionego przepisu stanowiącego, że Skarb Państwa nie może two-
rzyć fundacji, co prowadzi w konsekwencji do braku zdolności prawnej i sądowej
Fundacji P.-N.P. jako powoda w niniejszej sprawie; (6) art. 1 pkt 10 ustawy z 3 marca
2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 26, poz. 306 ze m.) w związku z art. 2a ustawy o finan-
sach publicznych polegające na przyjęciu, iż ma ona zastosowanie do pozwanego w
sytuacji, gdy środki jakimi dysponowała Fundacja w okresie, gdy pozwany wchodził
w skład jej Zarządu nie miały charakteru środków publicznych; (7) art. 108 k.c., po-
przez przyjęcie, że przepis ten stanowi podstawę orzekania w sytuacji, gdy pozwany
nie posiadał statusu pełnomocnika Fundacji P.-N.P. w rozumieniu art. 95 i 96 k.c., a
przyjęta przez Sąd Apelacyjny możliwość stosowania w drodze analogii art. 108 k.c.
nie ma podstaw na gruncie Kodeksu cywilnego ani ustawy o fundacjach; (8) art. 13
ustawy o fundacjach w związku z 410 § 2 k.c. polegające na przyjęciu, że uchwały
13
Zarządu Fundacji P.-N.P. będące przedmiotem orzeczenia Sądu Apelacyjnego w
Warszawie z dnia 8 marca 2005 r. miały charakter czynności prawnej bezwzględnie
nieważnej i nie uległy konwalidacji w drodze zatwierdzenia ich przez organy nadzoru
w postaci Rady Fundacji oraz Ministra Skarbu Państwa i Ministra Pracy i Polityki
Społecznej; II. naruszenie prawa procesowego poprzez jego błędne zastosowanie, tj.
art. 365 § 1 k.p.c., polegające na przyjęciu przez Sąd Okręgowy, iż moc wiążąca
prawomocnego orzeczenia odnosi się do całego orzeczenia a nie tylko do jego sen-
tencji; III. 1. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu przez Sąd
Okręgowy, iż pozwany miał od początku pełną świadomość braku podstaw prawnych
przedmiotowych nagród a tym samym ich nienależnego charakteru w rozumieniu art.
410 § 2 k.c. wbrew całości zgromadzonego w sprawie materiału; 2. błąd w ustale-
niach faktycznych polegający na przyjęciu, że środki wypłacane z tytułu wynagro-
dzeń pomniejszały pulę środków przeznaczonych na wypłaty dla beneficjantów Fun-
dacji, podczas gdy stanowiły one wyodrębnioną część środków administracyjnych i
ich wysokość nie wpływała na pulę środków przeznaczonych na ten cel wbrew cało-
ści zgromadzonego w sprawie materiału; IV. niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla
sprawy okoliczności, polegające na przyjęciu, iż pozwany nie jest już wzbogacony w
rozumieniu art. 409 k.c.
Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wy-
roku i oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Powód-Fundacja P.-N.P. wniosła o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 27 grudnia 2007 r. oddalił ape-
lację, stwierdzając że bezsporne jest, że Jan P. pozostawał z Fundacją P.-N.P. w
stosunku pracy, będąc „etatowym" członkiem Zarządu Fundacji z wynagrodzeniem w
wysokości pięciokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw za ostatni miesiąc poprzedniego kwartału publikowanego przez Pre-
zesa GUS. Uchwały podjęte przez Zarząd Fundacji w okresie od czerwca 1998 r. do
grudnia 2000 r. w przedmiocie przyznania członkom Zarządu Fundacji nagród kwar-
talnych i rocznych zawierały ogólnie stwierdzenie, że nagrody zostały przyznane.
Przewodniczący Zarządu Fundacji w wykonaniu tych uchwał określał następnie ich
wysokość, wskazując procent miesięcznego wynagrodzenia członka Zarządu. Po-
dobnie było w przypadku nagrody rocznej za 2001 r. i 2002 r.
14
Fundacja P.-N.P. wypłaciła Janowi P. w 1998 r. z tytułu wynagrodzenia za
pracę kwotę 65.974,80 zł oraz z tytułu nagród przyznanych uchwałami Zarządu
kwotę 26.667,50 zł, w 1999 r. 113.841 zł i 52.736,60 zł, w 2000 r.: 130.800 zł i
45.780 zł, w 2001 r.: 135.840 zł i 13.584 zł oraz w 2002 r.: 138.600 zł i 13.860 zł.
W świetle ustaleń faktycznych dokonanych w niniejszej sprawie, Sąd Apela-
cyjny stwierdził, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej kwalifikacji prawnej, przyj-
mując jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia przepisy o nienależnym
świadczeniu w rozumieniu art. 410 k.c. w związku z art. 300 k.p. Taką też podstawę
prawną od początku procesu wskazywała strona powodowa podnosząc, że wypłaco-
ne pozwanemu nagrody stanowiły nienależne świadczenie pieniężne zrealizowane
bez podstawy prawnej.
Za bezzasadny, Sąd Apelacyjny uznał zarzut apelacji naruszenia art. 300 k.p.
W ocenie Sądu drugiej instancji, Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że w niniejszej
sprawie podstawę prawną dochodzonego roszczenia stanowi przepis art. 300 k.p. w
związku z art. 410 § 2 k.c. a nie przepis art. 114 k.p., jak chciał pozwany. Przepis art.
300 k.p. odsyła do uregulowań w Kodeksie cywilnym w sprawach nie unormowanych
przepisami prawa pracy. Ma to miejsce, gdy istniejące przepisy prawa pracy nie za-
wierają regulacji pozwalającej rozwiązać zagadnienie wynikające z danego stanu
faktycznego. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, w związku z bezpod-
stawnym wzbogaceniem, w tym ze szczególnym jego przypadkiem w postaci niena-
leżnego świadczenia. Należy podkreślić, że żaden przepis Kodeksu pracy nie nor-
muje podobnej instytucji. Stąd też konieczność sięgnięcia do norm Kodeksu cywilne-
go poprzez art. 300 k.p.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, całkowicie chybione jest twierdzenie pozwane-
go, że w niniejszej sprawie podstawą prawną roszczenia Fundacji powinien być
przepis art. 114 k.p., regulujący odpowiedzialność materialną pracownika za wyrzą-
dzoną pracodawcy szkodę wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obo-
wiązków pracowniczych. Przedmiotowa kwalifikacja prawna nie odpowiada w żaden
sposób stanowi faktycznemu niniejszej sprawy. Przedmiotem roszczenia Fundacji
jest bowiem żądanie zwrotu przez pozwanego wypłaconych mu nienależnie wyna-
grodzeń - nagród kwartalnych i rocznych. Sąd Apelacyjny zgodził się co do zasady z
poglądem Sądu Okręgowego, że uchwały Zarządu Fundacji przyznające pozwanemu
prawo do przedmiotowych nagród były nieważne ex tunc w rozumieniu art. 58 § 1
k.c. w związku z art. 300 k.p. Przy czym powyższe wynika z okoliczności w jakich
15
zostały podjęte. Przede wszystkim należy stwierdzić, że przedmiotowe uchwały zo-
stały podjęte przez Zarząd Fundacji w warunkach, do których per analogiam ma za-
stosowanie art. 108 k.c. Bezsporne jest bowiem, że uchwały Zarządu, tj. organu re-
prezentującego Fundację, przyznawały nagrody osobom, które jednocześnie wcho-
dziły w skład tego organu. Miały one zatem charakter tzw. „czynności z samym
sobą". Naruszenie zakazu czynności „z samym sobą" prowadzi do nieważności
czynności prawnej w rozumieniu art. 58 § 1 k.c.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 13 ustawy o fundacjach w
związku z art. 410 § 2 k.c. Bezsporne jest, że w trybie art. 13 zostały uchylone for-
malnie uchwały Zarządu przyznające nagrody członkom Zarządu. Powyższe nie wy-
klucza jednak uznania, że przedmiotowe uchwały były nieważne od początku w ro-
zumieniu art. 58 § 1 k.c. Bezzasadne są twierdzenia strony pozwanej, że nieważne
uchwały zostały konwalidowane poprzez „zatwierdzenie" ich przez Radę Fundacji,
Ministra Skarbu Państwa i Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sposób domyślny
poprzez przyjmowanie i niekwestionowanie rocznych sprawozdań z działalności
Fundacji. Po pierwsze: wyżej wymienione organy nadzoru nie znały okoliczności wy-
płat członkom Zarządu przedmiotowych nagród i ich wysokości - w sprawozdaniach
Fundacji nie podawano skonkretyzowanych i zindywidualizowanych danych w tym
zakresie. Po drugie nie jest dopuszczalne w świetle istniejącego porządku prawnego
konwalidowanie nieważnych z mocy prawa czynności prawnych. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego, w świetle powyższych okoliczności należy dodatkowo stwierdzić, że
Zarząd jako organ Fundacji podejmował uchwały o przyznaniu nagród poszczegól-
nym swoim członkom w warunkach naruszenia zasad współżycia społecznego. Bez-
sporne jest, że Zarząd wykorzystał lukę w obowiązujących przepisach prawa, tj. w
ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 46,
poz. 203) oraz w Statucie Fundacji P.-N.P. Przepisy powyższych aktów nie zawierały
w spornym okresie żadnych regulacji określających zasady wynagradzania członków
Zarządu Fundacji zatrudnionych jednocześnie na podstawie umowy o pracę. Należy
ponadto zauważyć, że wysokość wynagrodzenia przyznanego członkom Zarządu
powodowej Fundacji, w tym Janowi P. przez Fundatora - Ministra Skarbu Państwa -
była znaczna w porównaniu do wysokości wynagrodzeń wypłacanych w latach 1998-
2002, zwłaszcza w sektorze publicznym. Tym bardziej, że wypłaty te były wolne od
podatku dochodowego. Sąd Okręgowy słusznie ponadto zauważył, że wszelkie
16
kwoty wypłaconych członków Zarządu nagród powiększały koszty administracyjne
Fundacji, co było sprzeczne z zasadą zapisaną w § 11 Statutu.
Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, uchwały zarządu przyznające
członkom Zarządu nagrody były nieważne ex tunc zarówno w rozumieniu art. 58 § 1
k.c., jak i art. 58 § 2 k.c. W świetle powyższego, pobrane przez Jana P. nagrody sta-
nowiły bezspornie świadczenia nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. w związku z
art. 300 k.p. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że podstawą wypłat pozwanemu nagród
były nieważne uchwały podejmowane kolegialnie przez Zarząd. Nie ma zatem pod-
staw aby indywidualizować odpowiedzialność materialną pozwanego w świetle prze-
słanek przepisów art. 114 k.p., art. 122 k.p. i art. 124 k.p. Bez znaczenia dla zasad-
ności roszczenia powoda o zwrot nienależnych świadczeń jest istnienie winy po stro-
nie pozwanego. Istotne jest jedynie, że pozwany uzyskał kosztem majątku Fundacji
świadczenia o łącznej wartości 129.699,11 zł w sytuacji, gdy czynności prawne orga-
nu kolegialnego jakim był Zarząd zobowiązujące do świadczenia były nieważne i nie
stały się ważne po jego spełnieniu.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Apelacyjny za bezzasadny uznał zarzut
apelacji naruszenia art. 291 § 2 k.p. Bezsporne jest bowiem, ze powód dochodził w
niniejszej sprawie roszczeń na podstawie Kodeksu cywilnego. W ocenie Sądu drugiej
instancji, roszczenie powoda o zwrot nienależnych świadczeń podlega zatem zgod-
nie z ogólną zasadą przewidzianą dla tego rodzaju roszczenia 10-letniemu przedaw-
nieniu przewidzianemu w art. 118 k.c. w związku z art. 300 k.p. W stanie faktycznym
niniejszej sprawy i w świetle kwalifikacji prawnej roszczeń powoda nie mają więc za-
stosowania zarówno przepis art. 291 § 2 k.p., jak i art. 291 § 3 k.p., dotyczące rosz-
czeń odszkodowawczych pracodawcy z tytułu naprawienia szkody wyrządzonej
przez pracownika z winy nieumyślnej lub umyślnej. Nie ma również zastosowania art.
291 § 1 k.p., gdyż byłoby to sprzeczne z odrębnym charakterem i uregulowaniem
instytucji bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia). Ponadto Sąd
Apelacyjny zgodził się z poglądem Sądu Okręgowego, że przedmiotowe roszczenie
ma charakter roszczenia związanego ze stosunkiem pracy w rozumieniu art. 476 § 1
pkt 1 k.p.c. Sąd podkreślił, że roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, mające-
go taki charakter już w chwili spełnienia, staje się wymagalne od tej chwili. Reasu-
mując, obiektywnie uzasadnione, z uwagi na ochronę porządku prawnego, jest za-
tem oparcie przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia na
ogólnej zasadzie art. 118 k.c. poprzez art. 300 k.p.
17
Za całkowicie bezzasadny Sąd Apelacyjny uznał także zarzut apelacji naru-
szenia art. 409 k.c. Pozwany w żaden sposób nie udowodnił w toku postępowania w
pierwszej instancji, że nie jest już wzbogacony o kwoty wypłaconych nienależnych
świadczeń stanowiących przedmiot niniejszego postępowania, a ciężar dowodu w
tym zakresie spoczywał zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. na pozwanym. Samo
podnoszenie przez pozwanego, że nie jest już wzbogacony nie wystarczy, aby uznać
wygaśnięcie obowiązku zwrotu wzbogacenia. Pozwany powinien poprzez określone
dowody wykazać w jaki sposób wyzbył się przedmiotowych korzyści lub je zużył. Bio-
rąc pod uwagę fakt, że pozwany, oprócz przedmiotowych nagród, otrzymywał wyso-
kie miesięczne wynagrodzenie, należy stwierdzić, że nie jest co do zasady oczywi-
ste, że pozwany zużył nienależne świadczenia na zwykłe codzienne utrzymanie.
Należy w tym miejscu również zauważyć, że ewentualne wydatkowanie środków
uzyskanych tytułem nienależnego świadczenia na zakup innych dóbr majątkowych
nie jest „wyzbywaniem się" lub „zużyciem" korzyści, lecz ich zachowaniem w innej
formie.
Bezprzedmiotowy jest zarzut apelacji naruszenia art. 9 k.p. Sąd Okręgowy za-
sadnie stwierdził w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że w stanie faktycznym ni-
niejszej sprawy bez znaczenia dla rozstrzygnięcia istoty sprawy pozostaje charakter
„Regulaminu pracy Zarządu Fundacji P.-N.P." oraz „Regulaminu wynagradzania". Co
do zasady rację ma pozwany, że żaden z tych regulaminów nie stanowi źródła prawa
pracy w rozumieniu art. 9 k.p., gdyż nie znajdują one ustawowego oparcia dla ich
ustanowienia. Nie oznacza to jednak, że nie mogą one wywołać skutków prawnych w
sferze praw i obowiązków pracowników Fundacji, których dotyczą. Powyższe nie ma
jednak żadnego znaczenia dla oceny zasadności powództwa.
Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia powództwa pozostają również zarzuty na-
ruszenia art. 5 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o za-
sadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa oraz art. 1a tej
ustawy w zw. z art. 34 k.c. oraz art. 441
§ 1 k.c. oraz art. 7 ustawy z 12 listopada
1985 r. o zmianach w organizacji oraz zakresie działania niektórych naczelnych or-
ganów administracji państwowej (Dz.U. Nr 50, poz. 262 ze zm.). Absolutnie chybiony
jest oparty na powyższym zarzut nieważności postępowania na podstawie art. 379
pkt 2 k.p.c. Twierdzenie pozwanego, że powodowa Fundacja jest pozbawiona zdol-
ności prawnej i sądowej z uwagi na powołanie kolejnych składów organów Fundacji
(zapewne pozwanemu chodzi o Zarząd reprezentujący Fundację w procesie) przez
18
Ministra Skarbu Państwa jest całkowicie bezzasadne. Należy w tym miejscu stwier-
dzić, że Fundacja jest reprezentowana przez Zarząd ujawniony w Krajowym Reje-
strze Sądowym.
Bezprzedmiotowy i bezzasadny, jest także zarzut naruszenia art. 23 ustawy z
26 listopada 1998 r. o finansach publicznych. Przepis ten nie ma materialnego zna-
czenia dla oceny zdolności prawnej i sądowej Fundacji w niniejszej sprawie.
Bezprzedmiotowy dla istoty sprawy jest także zarzut naruszenia art. 1 pkt 10 ustawy
z dnia 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami
prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.) w związku z art. 3 ust. 1 pkt 2a ustawy
zmieniającej (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.) Można w tym miejscu jedynie
przyznać, że ustawa z 3 marca 2000 r. mogła ewentualnie dotyczyć pozwanego naj-
wcześniej od 1 września 2000 r. Ponadto należy zauważyć, że przed wejściem w
życie art. 3 ust. 1 pkt 2a ustawy o finansach publicznych, tj. do dnia 26 października
2002 r., obowiązywał przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 stanowiący, że środkami publicznymi
są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi. Należałoby
zatem ustalić, czy środki zagraniczne przyznane Fundacji nie podlegały zwrotowi w
rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicz-
nych (w brzmieniu obowiązującym w okresie objętym pozwem), aby w ogóle rozwa-
żyć czy przepisy tzw. „ustawy kominowej" dotyczyły pozwanego. Powyższe jest jed-
nak zbędne i bezprzedmiotowe z uwagi na przedmiot sprawy i podstawę rozstrzy-
gnięcia.
Sąd uznał, że niezrozumiały jest zarzut apelacji naruszenia art. 365 § 1 k.p.c.
polegający „na przyjęciu przez Sąd Okręgowy, iż moc wiążąca prawomocnego orze-
czenia odnosi się do całego orzeczenia, a nie tylko do jego sentencji". Otóż Sąd
Okręgowy stwierdził jedynie, że prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego z 21
listopada 2002 r. [...] zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. wiąże Sąd w niniejszej sprawie.
Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie stwierdził, że wiąże
go również treść uzasadnienia postanowienia wydanego w sprawie [...]. Jedynie z
merytorycznej oceny zasadności powództwa w niniejszej sprawie można wywnio-
skować, że Sąd Okręgowy-Sąd Pracy podzielił w pewnym zakresie argumentację
prawną Sądu Okręgowego - Wydziału Cywilnego wyrażoną w uzasadnieniu powyż-
szego postanowienia.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku pełnomocnik pozwanego zarzu-
cił: „1. Rażące naruszenia prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię, tj .
19
art. 9 k.p. poprzez uznanie przez Sądy orzekające w niniejszej sprawie, iż zarówno
Regulamin Pracy Zarządu jak i Regulamin Wynagradzania Zarządu FPNP miały cha-
rakter źródła prawa pracy podczas gdy jak wynika z analizy ich treści nie zostały one
wydane w oparciu o przepisy rangi ustawowej i tym samym nie mogą stanowić źródła
praw i obowiązków pozwanego a zatem nie miały mocy obowiązującej. 2. Rażące
naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i zastosowanie, tj.
art. 300 k.p. poprzez przyjęcie przez Sąd Okręgowy oraz Sąd Apelacyjny (...), iż
przepisy kodeksu cywilnego stosuje się w sprawach nieuregulowanych kodeksem
pracy bezpośrednio, podczas gdy przepisy te stosuje się jedynie odpowiednio i jeżeli
nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. 3. Rażące naruszenie prawa mate-
rialnego poprzez błędną jego wykładnię zastosowanie, tj. art. 291 § 2 k.p. w związku
z art. 476 k.p.c. § 1 pkt 1 przez uznanie przez Sądy orzekające w niniejszej sprawie,
iż roszczenie powoda jako świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c.
przedawnia się na zasadach określonych w k.c., podczas gdy zgodnie brzmieniem
art. 291 § 3 k.p., tylko jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia
roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego a rosz-
czenia o zwrot nienależnego świadczenia przedawniają się na zasadach określonych
w k.p. 4. Naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i zastoso-
wanie, tj. art. 13 ustawy o fundacjach poprzez uznanie przez Sady orzekające w ni-
niejszej sprawie, że utrata mocy wiążącej uchwały Zarządu Fundacji uchylonej przez
sąd trybie nadzoru nastąpiła już z chwila jej podjęcia. 5. Naruszenie prawa material-
nego poprzez niewłaściwe jego zastosowanie tj. art. 13 ustawy o fundacjach w
związku z § 11 ust. 1 Statutu Fundacji, a polegające na przyjęciu, że środki finanso-
we wypłacane z tytułu wynagrodzeń pomniejszały pulę środków przeznaczanych na
wypłaty dla beneficjantów Fundacji, podczas gdy stanowiły one wyodrębnioną część
środków administracyjnych i wysokość nie wpływała na pulę środków przeznaczo-
nych dla beneficjantów Fundacji. 6. Naruszenie prawa materialnego poprzez błędne
jego zastosowanie, tj. art. 409 k.c. poprzez uznanie przez Sądy orzekające (...) , iż
Jan P. nie jest już wzbogacony w rozumieniu ww. artykułu”.
Zdaniem pełnomocnika skarżącego, opisana w punktach 1-4 niezgodność z
prawem wynika także z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego oraz
konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich. Niezgodność z podstawowymi zasa-
dami porządku prawnego należy traktować zatem jako klauzulę generalną (klauzulę
porządku publicznego). Z kolei jeśli chodzi o konstytucyjne wolności i prawa człowie-
20
ka oraz obywatela, to decydujące znaczenie należy odnieść do przepisów rozdziału II
Konstytucji RP - por. art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1, choć nie można wykluczyć
uwzględnienia także innych przepisów ustawy zasadniczej oraz postanowień umów
międzynarodowych.
Jednocześnie pełnomocnik skarżącego nie wykluczył możliwości naruszenia w
sprawie będącej przedmiotem niniejszej skargi przez Sąd Apelacyjny art.6 Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4
listopada 1950 r. ze zm. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz.281 ze zm.).
Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orze-
czenia w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu Są-
dowi Apelacyjnemu, ewentualnie w przypadku zaistnienie przesłanek określonych w
art. 39816
k.p.c., o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie, co do istoty sprawy
przez uwzględnienie apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie jest zasadna. Podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty
naruszenia przepisów prawa materialnego opierają się na ogólniejszym poglądzie
skarżącego, że członkostwo w zarządzie fundacji jest równoważne z pozostawaniem
w stosunku pracy. Stanowisko takie nie jest trafne. Zarówno w orzecznictwie, jak i w
piśmiennictwie od dawna przyjmuje się, że należy wyraźnie odróżnić stosunek orga-
nizacyjny, łączący członka zarządu z określoną jednostką organizacyjną (fundacją,
spółką) od stosunku prawnego, na podstawie którego świadczy on swoje usługi. Po-
wołanie do zarządu, jak i odwołanie, powoduje tylko powstanie lub ustanie stosunku
organizacyjnego. O tym, czy daną jednostkę i członka zarządu łączy jakiś inny stosu-
nek prawny, decydują inne zdarzenia, jak zawarcie umowy o pracę, czy umowy cy-
wilnoprawnej. Wymaga zatem podkreślenia, że stosunek pracy jest odrębnym sto-
sunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie. Ocena, czy dana sprawa jest sprawą
ze stosunku pracy, czy też inną sprawą jest uzależniona od tego, z jakim stosunkiem
prawnym jest związane dochodzone roszczenie. Przy czym roszczenia wynikające z
tych stosunków prawnych mogą być dochodzone niezależnie od siebie.
W ocenianej sprawie przedmiotem rozpoznania jest roszczenie powoda o za-
płatę nienależnie pobranych nagród kwartalnych i rocznych. Bez wątpienia podstawę
wynagradzania pozwanego jako członka zarządu Fundacji P.-N.P., stanowiły usta-
21
nowione wewnętrznie przez Fundację regulaminy, a nie postanowienia umowy o
pracę. W związku z powyższymi ustaleniami należy uznać, iż rozpoznawana sprawa
nie jest sprawą ze stosunku pracy, ale jedynie sprawą ze stosunkiem pracy związaną
w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c. Powyższe pozwala na stwierdzenie, że brak
podstaw do odwoływania się do art. 291 k.p., który (w § 1) przewiduje 3-letni okres
przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy dotyczący roszczeń odszkodowawczych
pracodawcy z tytułu naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika. Warto też
zauważyć, że w przypadku umyślnego wyrządzenia szkody przez pracownika do
przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu
cywilnego (§ 3). Niezależnie od tego jednak, sprawa ta pozostaje sprawą z zakresu
prawa pracy, której rozstrzygnięcie, zgodnie z art. 461 k.p.c., należy do właściwości
sądu pracy. Pozwala to na wyrażenie ogólniejszej uwagi, że zawarte art. 476 § 1 pkt
1 k.p.c. rozróżnienie spraw o roszczenia ze stosunku pracy i spraw z nim związanych
(objętych pojęciem sprawy z zakresu prawa pracy), ma głównie znaczenie proceso-
we (formalnoprawne), wskazując na właściwość sądu pracy.
Według ogólnej reguły, w sprawach nieuregulowanych w Kodeksie pracy, do
stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są
one sprzeczne z zasadami prawa pracy (art. 300 k.p.), co dotyczy samej istoty sto-
sunku pracy i jego zasad. Nie odnosi się to jednak do spraw, których Kodeks pracy w
ogóle nie reguluje, należą one bowiem do spraw innej, cywilnej, natury, do których
przepisy kodeksu cywilnego znajdują zastosowanie wprost, bez potrzeby odwoływa-
nia się do nich przez tzw. odesłanie.
Ocena prawna zwrotu nienależnie pobranych nagród, które nie wynikają ze
stosunku pracy, a są z nim jedynie powiązane, jako sprawy nie uregulowanej w Ko-
deksie pracy powinna nastąpić na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego łącznie z
przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i następne k.c.). Słusznie
zwraca uwagę Sąd Apelacyjny, że nie ma podstaw do indywidualizowania odpowie-
dzialności materialnej pozwanego w świetle przesłanek przepisów art. 114 k.p., art.
122 k.p. i art. 124 k.p. oraz, że bez znaczenia dla zasadności roszczenia powoda o
zwrot nienależnie pobranych świadczeń jest istnienie winy po stronie pozwanego.
Faktem jest, że pozwany otrzymał określone świadczenia na mocy nieważnych czyn-
ności prawnych Zarządu. Skoro takie zdarzenie miało miejsce otrzymał świadczenie
nienależne, w rozumieniu art. 410 k.c., który stanowi, iż świadczenie jest nienależne,
jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany wzglę-
22
dem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamie-
rzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązu-
jąca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Nie ma żadnych wątpliwości, że czynności prawne Zarządu były nieważne i nie stały
się ważne po jego spełnieniu. Przedmiotem rozpoznawanej sprawy, której rozstrzy-
gnięcie następuje w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, jest roszczenie podle-
gając ustalonemu w art. 118 k.c. 10-letniemu terminowi przedawnienia. Bez znacze-
nia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostają przy tym kwestie charakteru prawnego re-
gulaminów, w oparciu o które wydano uchwały o przyznaniu pozwanemu rzeczonych
nagród, skoro uchwały te zostały uchylone prawomocnym postanowieniem Sądu
Okręgowego z dnia 21 listopada 2002 r.
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w
granicach podstaw. W związku z okolicznością, iż skarga kasacyjna opiera się jedy-
nie na zarzutach dotyczących naruszenia prawa materialnego Sąd Najwyższy zwią-
zany jest ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia
(art. 39813
k.p.c.). Mając powyższe na uwadze, powoływanie się w skardze kasacyj-
nej na okoliczności wskazujące na brak istnienia świadomości, iż spełnione pozwa-
nemu świadczenie stanowi świadczenie nienależne, co mogłoby wyłączać zwrot wy-
płaconych nagród (art. 409 k.c.), jest spóźnione i nieskuteczne.
Przede wszystkim należy zauważyć, że Sąd Apelacyjny uznał, że w toku po-
stępowania w pierwszej instancji pozwany w żaden sposób nie udowodnił, że nie jest
już wzbogacony o kwoty wypłaconych nienależnych świadczeń, stanowiących
przedmiot postępowania, a ciężar dowodu spoczywał w tym względzie na pozwanym
( art. 6 k.c. i 232 k.p.c.). Innymi słowy w ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany nadal
pozostaje wzbogacony o kwoty nienależnie wypłaconych nagród. W związku z tym
twierdzenie pozwanego, iż pozostawał w przekonaniu, że przyjęte przez niego zasa-
dy postępowania akceptowane przez organy nadzorczo-kontrolne, nie naruszają sze-
roko rozumianych norm prawnych, a zatem nie mógł przewidzieć obowiązku zwrotu
dochodzonych świadczeń, nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Zgodnie z treścią art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości
wygasa tylko w przypadku, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki
sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywa-
jąc ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
23
Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje również zarzut pozwane-
go naruszenia art. 13 ustawy o fundacjach w związku z § 11 ust. 1 Statutu Fundacji,
polegające na przyjęciu, że środki finansowe wypłacane z tytułu wynagrodzeń po-
mniejszały pulę środków przeznaczanych na wypłaty dla beneficjantów Fundacji,
podczas gdy stanowiły one wyodrębnioną część środków administracyjnych i wyso-
kość nie wpływała na pulę środków przeznaczonych dla beneficjentów Fundacji. Za-
równo Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny na mocy przeprowadzonego postępowa-
nia dowodowego uznały, iż wszelkie kwoty wypłaconych członkom Zarządu nagród
powiększały koszty administracyjne Fundacji, co było sprzeczne z zasadą zapisaną
w § 11 Statutu Fundacji P.-N.P.
W związku z tym, iż skarga kasacyjna nie zawierała zarzutów dotyczących na-
ruszenia przez sądy orzekające przepisów postępowania, Sąd Najwyższy oparł się
na faktach ustalonych w postępowaniu w niższej instancji (art. 39813
k.p.c.).
Bezpodstawny jest również zarzut pozwanego sprowadzający się do stwier-
dzenia, iż Sądy orzekające naruszyły art. 13 ustawy o fundacjach poprzez uznanie,
że utrata mocy wiążącej uchwały Zarządu Fundacji uchylonej przez sąd trybie nadzo-
ru nastąpiła już z chwilą jej podjęcia. Generalną zasadą prawa cywilnego jest, iż nie-
ważność czynności prawnej (art. 58 k.c.) jest nieważnością bezwzględną, co ozna-
cza, że czynność prawna nie wywołała i nie może wywołać żadnych skutków praw-
nych objętych wolą stron. Nieważność ta powstaje z mocy samego prawa i datuje się
od chwili dokonania nieważnej czynności (ex tunc). Takie stanowisko sądów orze-
kających w sprawie jest jak najzupełniej właściwe.
Sąd Najwyższy nie ustosunkował się do zarzutu naruszenia art. 6 Konwencji o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie z dnia 4
listopada 1950 r., bowiem skarżący nie uzasadnił w skardze kasacyjnej na czym na-
ruszenie wskazanego wyżej przepisu miałoby polegać. Odmienne od żądań skarżą-
cego rozstrzygnięcie nie może być bowiem uznane za naruszenie prawa do rzetel-
nego procesu sądowego.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
========================================