Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 stycznia 2009 r.
III PK 52/08
Ukończenie nauki przez ucznia, dla którego w arkuszu organizacyjnym
szkoły przewidziane były godziny na naukę z uczniem objętym indywidualnym
nauczaniem, jest równoznaczne ze zmianą organizacyjną powodującą zmniej-
szenie liczby oddziałów w rozumieniu art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 sty-
cznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674
ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 stycznia
2009 r. sprawy z powództwa Anny P. przeciwko Publicznej Szkole Podstawowej w K.
o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, na skutek skargi kasa-
cyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Radomiu z dnia 18 czerwca 2008 r. [...]
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2008 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Radomiu oddalił apelację powódki Anny P. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Grójcu z dnia 18 lutego 2008 r. [...], którym oddalono jej
powództwo przeciwko Publicznej Szkole Podstawowej w K. o uznanie wypowiedze-
nia umowy o pracę za bezsskuteczne.
Rozstrzygnięcie zapadło po ustaleniu, że powódka, legitymująca się 30-letnim
stażem w zawodzie, posiadająca uprawnienie do nauczania matematyki oraz historii,
do chwili przejścia w stan nieczynny była zatrudniona w Szkole Podstawowej [...] w
K. w wymiarze pełnego etatu. Na etat ten składało się: 12 godzin matematyki oraz 1
godzina kółka matematycznego, 2 godziny nauczania indywidualnego oraz 3 godziny
2
zajęć w świetlicy, co łącznie stanowiło 18 godzin. W okresie od 1 sierpnia 2006 r. do
31 lipca 2007 r. Anna P. przebywała na urlopie dla poratowania zdrowia. W roku
szkolnym 2007/2008 szkołę ukończyła uczennica z nauczaniem indywidualnym (2
godziny tygodniowo), a nadto powódka nie posiadał uprawnień do prowadzenia zajęć
w świetlicy. Z tego powodu w marcu 2007 r. dyrektor Szkoły zaproponował powódce
zatrudnienie w następnym roku szkolnym w niepełnym wymiarze godzin pracy
(13/18), na co powódka nie wyraziła zgody. Wobec tego władze Szkoły wystąpiły do
Wójta Gminy S.B. z zapytaniem o możliwość uzupełnienia etatu lub dofinansowania
5 godzin brakujących powódce do pensum. Wójt Gminy nie wyraził jednak zgody na
dofinansowanie oraz stwierdził, że nie ma możliwości uzupełnienia etatu powódki w
innej szkole podległej Gminie. W dniu 17 maja 2007 r. wypowiedziano powódce
umowę o pracę i pouczono ją o możliwości przejścia w stan nieczynny. W dniu 25
maja 2007 r. powódka wniosła powództwo o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę
za bezskuteczne, a w dniu 17 czerwca 2007 r. złożyła do pracodawcy wniosek o
przeniesienie jej w stan nieczynny. Zgodnie z wnioskiem została przeniesiona w stan
nieczynny, którego okres upływał z końcem lutego 2008 r.
Sąd Okręgowy wywiódł, iż zastosowanie w okolicznościach niniejszej sprawy
w stosunku do powódki art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nau-
czyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) było uzasadnione. W
ocenie Sądu skoro powódka nie wyraziła zgody na ograniczenie zatrudnienia, to w
myśl art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela uprawniało to dyrektora szkoły do zastosowania
art. 20 ust. 1 tej Karty. Sąd podkreślił, że z projektu organizacyjnego Szkoły na rok
szkolny 2007/2008 wynika, iż w roku tym było 12 godzin matematyki i 1 godzina
kółka matematycznego. Godzin historii, do której nauczania powódka miała także
uprawnienia było 4. Te godziny powierzono jednak innemu nauczycielowi J.D. zgod-
nie z jej uprawnieniami. J.D. miała w związku z tym łącznie 18 godzin w wymiarze
obowiązkowym i jedną godzinę ponadwymiarową z tytułu godzin pracy w świetlicy.
Powierzenie godzin historii powódce spowodowałoby zatrudnienie powódki i J.D. w
niepełnym wymiarze czasu pracy. Podobnie dwie osoby nie miałyby pensum, gdyby
dyrektor Szkoły oddała nauczanie języka polskiego w jednej klasie J.D. i lekcje histo-
rii powierzyła powódce. Pensum dyrektora wynosi 8 godzin. Tym samym, w ocenie
Sądu Okręgowego, podział godzin dokonany w projekcie organizacyjnym Szkoły na
rok 2007/2008 należy uznać za prawidłowy. Nadto Sąd Okręgowy zważył, że z art.
22 ust. 2 Karty Nauczyciela nie wynika, aby Szkoła miała ponosić ujemne konse-
3
kwencje braku zgody organu prowadzącego na dopełnienie etatu nauczyciela w innej
szkole na jego terenie, ani też by miała obowiązek poszukiwania godzin na dopełnie-
nie etatu w innych placówkach. W tych okolicznościach, w ocenie Sądu, przeniesie-
nie powódki w stan nieczynny należy uznać za uzasadnione.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie: art. 20 ust. 1 Karty Nau-
czyciela, poprzez niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, że zmniejszenie
liczby godzin wskutek ukończenia nauki przez ucznia z nauczaniem indywidualnym
stanowi zmianę organizacyjną uniemożliwiającą dalsze zatrudnianie nauczyciela w
pełnym wymiarze zajęć w szkole i stanowi przesłankę do rozwiązania stosunku pracy
lub przeniesienia w stan nieczynny; art. 22 ust. 2 tej Karty, poprzez niewłaściwą wy-
kładnię polegającą na uznaniu, że dopuszczalne jest ograniczenie pełnego wymiaru
zajęć nauczycielowi mianowanemu, mimo że istnieją zarówno warunki do zatrudnia-
nia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć, jak i warunki uzupełnienia tygo-
dniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych w innej szkole prowadzonej
przez ten sam organ oraz naruszenie art. 385 k.p.c. mające wpływ na wynik sprawy,
poprzez bezpodstawne oddalenie apelacji powódki jako bezzasadnej.
Wskazując na powyższe powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku
oraz uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i orzeczenie co do
istoty sprawy poprzez przywrócenie powódki do pracy na poprzednich warunkach,
gdyż doszło do wygaśnięcia stosunku pracy wobec upływu sześciomiesięcznego
okresu stanu nieczynnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest bezzasadna, a tym samym chybiony jest zarzut naru-
szenia przez Sąd Okręgowy art. 385 k.p.c. Rację ma skarżąca, iż przeniesienie nau-
czyciela w stan nieczynny w toku procesu wszczętego odwołaniem od wypowiedze-
nia złożonego na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta
Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) powoduje, że
przedmiotem rozpoznania staje się roszczenie o przywrócenie na poprzednie warun-
ki pracy i płacy związane z przeniesieniem w stan nieczynny (art. 4771
§ 1 k.p.c.) -
por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r., III PK 54/04 (OSNP 2005 nr
13, poz. 192). Wbrew jednak twierdzeniom skarżącej Sądy orzekały właśnie w zakre-
4
sie powyższego roszczenia, i to żądanie, wbrew jej twierdzeniom, stanowiło podsta-
wę zaskarżonego wyroku.
Niezasadne są także zarzuty naruszenia prawa materialnego. Po pierwsze,
skarga niesłusznie wywodzi, iż zmiany organizacyjne w rozumieniu art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela nie mogą polegać na zmniejszeniu liczby godzin w arkuszu orga-
nizacyjnym szkoły z uwagi na ukończenie nauczania przez ucznia, dla którego było
przewidziane nauczanie indywidualne. Na potrzebę wyodrębnienia organizacyjnego
indywidualnego nauczania ucznia wskazują przepisy wydanego na podstawie art.
71b ust. 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego
obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego naucza-
nia dzieci i młodzieży (Dz.U. Nr 175, poz. 1086). Zgodnie § 2 tego aktu dyrektor
szkoły organizuje to nauczanie w sposób zapewniający wykonanie określonych w
orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania zaleceń dotyczących warunków
realizacji potrzeb edukacyjnych dziecka oraz form pomocy psychologiczno-pedago-
gicznej. Zajęcia indywidualnego nauczania są prowadzone z uczniem przez jednego
lub kilku nauczycieli szkoły, którym dyrektor powierzy prowadzenie tych zajęć, z tym,
że prowadzenie zajęć indywidualnego nauczania z uczniami klas I-III szkoły podsta-
wowej powierza się jednemu nauczycielowi (§ 3 ust. 2 tego rozporządzenia). W za-
leżności od potrzeb zajęcia te prowadzi się w miejscu pobytu ucznia, w domu rodzin-
nym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub placówce opiekuńczo-wycho-
wawczej. Mogą być one organizowane odpowiednio z oddziałem w szkole albo indy-
widualnie w odrębnym pomieszczeniu w szkole, w zakresie określonym w orzeczeniu
w odniesieniu do dziecka, którego stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do
szkoły (§ 3 ust. 4 i 5 tego rozporządzenia). Rozporządzenie określa także tygodniowy
wymiar godzin zajęć indywidualnego nauczenia (§ 8 tego rozporządzenia). Z cało-
kształtu przytoczonych unormowań wynika zatem, iż objęcie ucznia indywidualnym
nauczaniem w większości przypadków wyszczególnionych w powoływanym rozpo-
rządzeniu de facto oznacza konieczność zorganizowania przez dyrektora szkoły
swoistego indywidualnego oddziału do prowadzenia zajęć z uczniem, co jest uwi-
docznione w arkuszu organizacyjnym szkoły. W takich sytuacjach zatem, gdy uczeń
objęty indywidualnym nauczaniem kończy naukę w szkole, należy przyjąć, że równo-
5
znaczne jest to ze zmianą organizacyjną powodującą zmniejszenie liczby oddziałów
w szkole w rozumieniu art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela.
Po drugie, niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 22 ust. 2 Karty Nau-
czyciela. Okoliczność, iż w pozwanej Szkole nie ma możliwości zatrudnienia powódki
w pełnym wymiarze zajęć należy bowiem do sfery ustaleń faktycznych, którymi Sąd
Najwyższy jest w postępowaniu kasacyjnym związany (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Ozna-
cza to konieczność przyjęcia, iż dyrektor Szkoły wobec braku wyrażenia przez po-
wódkę zgody na ograniczenie zatrudnienia, mógł na podstawie art. 22 ust. 2 Karty
Nauczyciela zastosować art. 20 ust. 1 tej Karty.
Należy również podnieść, iż o naruszeniu prawa nie może także świadczyć,
podnoszona przez powódkę okoliczność, iż istniały warunki do uzupełnienia tygo-
dniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych w innej szkole prowadzonej
przez ten sam organ. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę
podziela bowiem pogląd wyrażony w wyroku tego Sądu z dnia 8 grudnia 2005 r., I PK
94/05 (OSNP 2006 nr 21-22, poz. 320), że do trybu rozwiązania stosunku pracy na
podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nie należy ani zasięgnięcie przez
dyrektora szkoły informacji co do możliwości uzupełniającego zatrudnienia nauczy-
ciela mianowanego, ani złożenie mu propozycji ograniczenia zatrudnienia (art. 22
ust. 1 tej ustawy). A zatem, skoro szkoła nie ma obowiązku poszukiwania godzin w
innych placówkach na dopełnienie etatu nauczyciela, to bez znaczenia dla rozstrzy-
gnięcia niniejszej sprawy ma podnoszona w skardze kasacyjnej okoliczność, iż ist-
niały warunki do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć powódki
w innej szkole prowadzonej przez tę samą Gminę.
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================