Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 lutego 2009 r.
II PK 169/08
Określona w art. 82 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łącz-
ności (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 117, poz. 564 ze zm.) przesłanka „po
przepracowaniu dziesięciu lat w Państwowej Jednostce organizacyjnej Polska
Poczta, Telegraf i Telefon” jest spełniona, jeżeli dana osoba była pracownikiem
świadczącym pracę w jednostce wchodzącej w skład struktury organizacyjnej
PPTT, bez względu na to kto był jej pracodawcą (zakładem pracy).
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lutego
2009 r. sprawy z powództwa Wiesławy S. przeciwko Telekomunikacji Polskiej SA w
Warszawie, Skarbowi Państwa- Ministrowi Skarbu Państwa w Warszawie o odszko-
dowanie, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w War-
szawie z dnia 19 grudnia 2007 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Warszawie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 25 września 2006 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Warszawie oddalił powództwo Wiesławy S. przeciwko Teleko-
munikacji Polskiej SA w Warszawie i Skarbowi Państwa-Ministrowi Skarbu Państwa o
odszkodowanie za niezrealizowanie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji oraz po-
stanowił odstąpić od obciążenia powódki kosztami zastępstwa procesowego.
Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 1 września 1972 r. powódka rozpoczęła pracę
w przedszkolu zakładowym „Ł.” w O. na stanowisku nauczycielki. Na mocy decyzji
Inspektora Szkolnego w O. w dniu 1 maja 1975 r. została nauczycielem dyplomowa-
2
nym, a w dniu 26 września 1989 r. uzyskała drugi stopień w zakresie wychowania
przedszkolnego. Z dniem 30 kwietnia 1992 r. przedszkole „Ł.” przekształciło się w
Przedszkole Miejskie [...] w O., a w dniu 31 sierpnia 1996 r. uległo likwidacji. Nadzór
pedagogiczny nad nauczycielami przedszkola sprawował Wydział Oświaty Urzędu
Miejskiego, a wynagrodzenie za pracę wypłacał dyrektor Okręgu Poczty i Telekomu-
nikacji. Wynagrodzenie było początkowo kształtowane na podstawie ustawy z dnia
27 kwietnia 1972 r. - Karta praw i obowiązków nauczyciela (Dz.U. Nr 16, poz. 114 ze
zm.), a następnie na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.; obecnie: jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674
ze zm.) i rozporządzeń wykonawczych. Po przekształceniu Przedszkola „Ł.” w Przed-
szkole Miejskie [...] w O. powódka w dalszym ciągu pracowała w tym samym przed-
szkolu aż do jego likwidacji w 1996 r. W sierpniu 1996 r. powódka otrzymała świadec-
two pracy, z którego wynika, że była zatrudniona w Przedszkolu Miejskim [...] w O.
jako nauczycielka od dnia 1 września 1972 r. do dnia 31 sierpnia 1996 r., przy czym
dodatkowa adnotacja na tym świadectwie informowała, że do dnia 30 kwietnia 1992
r. zakład pracy istniał pod nazwą Przedszkole Zakładowe „Ł.”. Powódka nie złożyła
wniosku o sprostowanie świadectwa pracy. W „książeczkowym” dowodzie osobistym
powódki figuruje pieczątka Dyrekcji Okręgu Poczty i Telekomunikacji w O. i adnotacja
o zatrudnieniu: „przyjęta do pracy w dniu 1 września 1972 r.”. W związku z zatrudnie-
niem w przedszkolu przyzakładowym powódka dysponowała różnymi przywilejami:
miała zniżkę na abonament radiowo-telewizyjny oraz ulgowy abonament telefoniczny,
jak również przysługiwały jej ulgowe przejazdy kolejowe. W związku ze statusem pla-
cówki jako przedszkola przyzakładowego umowy o pracę z pracownikami były zawie-
rane przez dwa podmioty w zależności od charakteru świadczonej pracy. Z obsługą
przedszkola, czyli z woźnymi, sprzątaczkami i kucharkami, umowy o pracę zawierało
Przedszkole. Z jego kierownictwem oraz wychowawczyniami umowy zawierał nato-
miast Urząd Miasta w O. Oprócz przedszkola przyzakładowego Poczta Polska pro-
wadziła wyodrębniony żłobek dla dzieci swoich pracowników, a z pracownikami
żłobka umowy o pracę zawierała Dyrekcja Okręgu Poczty i Telekomunikacji w O.
W dniu 23 lipca 1997 r. zawarto umowę pomiędzy Skarbem Państwa-Mini-
strem Skarbu Państwa, a Telekomunikacją Polską SA w celu przeprowadzenia nieod-
płatnego udostępnienia uprawnionym pracownikom akcji tej spółki należących do
Skarbu Państwa, na podstawie której pozwana, wykonując czynności techniczne w
imieniu Ministra Skarbu Państwa, miała ustalić liczbę osób uprawnionych do nieod-
3
płatnego nabycia akcji. W tym postępowaniu powódka złożyła oświadczenie o zamia-
rze nabycia akcji. Nie uwzględniono jej jednak na liście uprawnionych, a jej reklama-
cja nie została uznana. Pozwana w piśmie z dnia 29 kwietnia 1999 r. powiadomiła
powódkę, że nie spełnia wymagań określonych w art. 82 ust. 1-3 ustawy z dnia 23
listopada 1990 r. o łączności (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 117, poz. 564 ze
zm.), gdyż w dniu przekształcenia Państwowej Jednostki Organizacyjnej Polska
Poczta, Telegraf i Telefon (PPTT) - czyli w dniu 4 grudnia 1991 r. - nie była pracowni-
kiem PPTT ani nie przepracowała w niej co najmniej 10 lat. Nieodpłatnie akcje spółki
otrzymali natomiast pracownicy żłobka oraz pracownicy przedszkola niebędący nau-
czycielami, wychowawczyniami i kadrą kierowniczą.
Sąd pierwszej instancji uznał, że w świetle art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierp-
nia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (obecnie:
ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz.
1397 ze zm.), art. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o łączności
(Dz.U. Nr 150, poz. 984) oraz art. 82 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności,
w brzmieniu obowiązującym od 29 grudnia 1998 r., ustalonym ustawą nowelizującą z
dnia 26 listopada 1998 r., przesłanką uzyskania prawa do nieodpłatnego nabycia ak-
cji Telekomunikacji Polskiej SA było pozostawanie w zatrudnieniu z tą spółką lub z
jednostką organizacyjną PPTT. Sąd Okręgowy uznał, że w istocie problem prawny w
rozpoznawanej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy pracodawcą powódki była
Państwowa Jednostka Organizacyjna PPTT, czy też inny podmiot. Zdaniem Sądu
Okręgowego, „mimo że de facto powódka w okresie od dnia 1 września 1980 r. do
1992 r. była zatrudniona w Przedszkolu „Ł.” pracodawcą powódki był Urząd Miejski”.
Taki wniosek wynika z „samego charakteru zatrudnienia powódki - jako nauczycielki -
na podstawie mianowania”. PPTT mogła zawierać umowy o pracę z personelem
technicznym zatrudnionym w przedszkolu, ale w przypadku nauczycieli „możliwości
te były ograniczone”, gdyż podlegali oni kuratorium oświaty. Dodatkowe świadczenia
socjalne, do których była uprawniona powódka, miały jedynie charakter „ustaleń ze
związkami zawodowymi”. Skoro z wychowawczyniami i nauczycielkami Przedszkola
Przyzakładowego „Ł.” umowy o pracę były zawierane przez Urząd Miasta w O., to
pracodawcą powódki nie była Państwowa Jednostka Organizacyjna PPTT w O.
Od wyroku Sądu Okręgowego powódka wniosła apelację, w której podniosła,
że Przyzakładowe Przedszkole „Ł.” wchodziło w skład „przedsiębiorstwa państwo-
wego Poczta Polska Telegraf i Telefon”, było zorganizowane w 1947 r. i podlegało
4
Ministerstwu Łączności do 1992 r. Apelująca dodała, że przedszkole było jednostką
organizacyjną, na rzecz której zatrudnieni w nim pracownicy świadczyli pracę oraz
uzyskiwali dodatkowe świadczenia, będące składnikami wynagrodzenia, tak jak inni
pracownicy resortu łączności. Jednostki podległe Ministrowi Oświaty jedynie wykony-
wały funkcje pomocnicze, sprowadzające się do załatwiania spraw osobowych pra-
cowników pedagogicznych i nie pełniły roli pracodawców, bo o zatrudnieniu nauczy-
ciela i tak ostatecznie decydował podmiot zatrudniający. Akt mianowania powódki
stanowił wyłącznie dowód potwierdzający posiadane przez nią kwalifikacje pedago-
giczne.
Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2007 r. [...] Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił
apelację powódki oraz postanowił nie obciążać jej obowiązkiem zwrotu kosztów po-
stępowania apelacyjnego na rzecz pozwanych. Zdaniem Sądu odwoławczego, w
okresie od 1 września 1972 r. do 30 kwietnia 1992 r. pracodawcą powódki był Urząd
Miejski w O.-Wydział Oświaty i Wychowania, skoro z dniem 1 maja 1975 r. Inspektor
szkolny powołał powódkę na stanowisko nauczyciela dyplomowanego. W tej sytuacji
nie ma znaczenia, czy samo przedszkole było jednostką organizacyjną PPTT, czy też
podlegało Ministrowi Oświaty, bowiem podstawowym kryterium prawa do nieodpłat-
nego nabycia akcji „było pozostawanie powódki w stosunku pracy z PPTT”, a tego
powódka nie udowodniła. To „akt powołania” był podstawą nawiązania stosunku
pracy między powódką, a Inspektorem Szkolnym w O. w celu świadczenia pracy w
przedszkolu przyzakładowym. Dyrektor przedszkola jedynie dysponował scedowa-
nymi na jego rzecz uprawnieniami do ustalania konkretnych warunków zatrudnienia
na zasadach określonych w Karcie Nauczyciela. W ocenie Sądu Apelacyjnego, przy-
wileje wynikające z wewnętrznych przepisów PPTT w zakresie świadczeń socjalnych
miały charakter dodatkowych uprawnień przyznawanych uznaniowo, ale „nie stano-
wiły o treści stosunku pracy” i z tej przyczyny nie mogą mieć znaczenia dla właści-
wego określenia, kto był pracodawcą powódki w spornym okresie. Na zmianę treści
rozstrzygnięcia w sprawie nie może mieć wpływu uchwała nr 63 Rady Ministrów z
dnia 16 lutego 1962 r. (M.P. Nr 27, poz. 110) ani okólnik nr 6 Ministra Oświaty z dnia
7 kwietnia 1966 r. (Dz.Urz. Min. Ośw. Nr 5, poz. 50). Pierwszy z tych aktów dotyczy
rozwoju, utrzymania i zasad finansowania przedszkoli przyzakładowych, zaś drugi
reguluje tryb załatwiania spraw osobowych pracowników pedagogicznych przed-
szkoli przyzakładowych, pozostających w gestii organów oświatowych. Sąd drugiej
instancji wskazał, że pracownicy pedagogiczni i ich sprawy kadrowe nadal pozostały
5
w gestii organów administracji oświatowej, w odróżnieniu od pracowników niepeda-
gogicznych i fizycznych, których wydatki osobowe (płace) - na podstawie ówcze-
snych przepisów - były pokrywane z budżetów powiatowych, a sprawy osobowe
realizowały zakłady pracy.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego powódka wniosła skargę kasacyjną, w której
zarzuciła naruszenie: 1) art. 82 ustawy o łączności w brzmieniu nadanym ustawą no-
welizującą z dnia 26 listopada 1998 r., polegające na błędnej wykładni i nieupraw-
nionym przyjęciu, że powódka nie spełniała warunków do nieodpłatnego nabycia ak-
cji Telekomunikacji Polskiej SA, mimo że w okresie od 1 września 1972 r. do 30
kwietnia 1992 r. świadczyła pracę jako nauczycielka w Przyzakładowym Przedszkolu
„Ł.” w O. na rzecz ówczesnego Okręgu Poczty i Telekomunikacji w O.; 2) art. 7 ust. 1
i art. 11 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela w związku z art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 15 lipca
1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz.U. Nr 32, poz. 160 ze zm.) oraz
w związku z przepisami okólnika nr 6 z dnia 7 kwietnia 1966 r. K1-428/66 w sprawie
przekazania organom administracji szkolnej podległym Ministrowi Oświaty załatwia-
nia spraw osobowych pracowników pedagogicznych przyzakładowych przedszkoli i
świetlic dziecięcych (Dz.Urz. Min. Ośw. Nr 5, poz. 50) i - w konsekwencji - naruszenie
art. 76 k.p. wskutek wadliwego przyjęcia, że „mianowanie nauczyciela przez organ
administracji oświatowej powodowało w każdym przypadku nawiązanie stosunku
pracy pomiędzy mianowanym nauczycielem a organem państwowym dokonującym
mianowania”; 3) art. 382 i art. 328 § 2 k.p.c. polegające na tym, że Sąd Apelacyjny
nie dokonał niezbędnych, własnych ustaleń, a także nie odniósł się w sposób wyczer-
pujący do wszystkich zarzutów apelacji, przez co uzasadnienie wyroku jest niepełne.
W uzasadnieniu skargi powódka wywiodła w szczególności, że Przyzakładowe
Przedszkole „Ł.” zostało zorganizowane w 1947 r. przez Dyrekcję Okręgu Poczty i
Telekomunikacji i podlegało Ministerstwu Łączności aż do 1992 r. Było więc jednost-
ką organizacyjną Dyrekcji Okręgu Poczty i Telekomunikacji w O. i z tego powodu - w
ramach Dyrekcji - zakładem pracy, na rzecz którego „wszyscy zatrudnieni tam pra-
cownicy świadczyli pracę”. Zdaniem powódki, wnikliwa analiza ówcześnie obowiązu-
jących przepisów dowodzi, że wydziały oświaty miały spełniać wyłącznie zadania
pomocnicze wobec zakładów pracy i na rzecz ich pracowników. Wszystkie powierzo-
ne czynności mogły być wykonywane wyłącznie w porozumieniu z kierownikiem za-
kładu pracy prowadzącym przedszkole lub na jego wniosek. Skoro stosunek pracy
zakłada trwałą więź między jego stronami, a za pracodawcę można uznać tylko taką
6
osobę, która „dysponuje zakładem pracy”, korzysta ze świadczonej pracy, organizuje
pracę, zapewnia odpowiednie warunki jej wykonywania, ponosi ryzyko związane z
zatrudnianiem pracowników itp., to jest oczywiste, że takich cech w stosunku do po-
wódki nie miał Wydział Oświaty Urzędu Miejskiego w O. Skarżąca podniosła, że
skoro świadczyła pracę na rzecz zakładu pracy zlokalizowanego w strukturze Dyrek-
cji Okręgu Poczty i Telekomunikacji, to należy przyjąć, iż „przepracowała co najmniej
dziesięć lat w Poczcie Polskiej” w rozumieniu art. 82 ustawy o łączności, co upraw-
niało ją do nieodpłatnego nabycia akcji. Powódka podniosła, że wspólną, istotną ce-
chą prawa do nieodpłatnego nabycia akcji jest świadczenie pracy - obecnie lub w
przeszłości - na rzecz danego przedsiębiorstwa oraz spółki powstałej w wyniku jego
przekształcenia oraz że „poza wszelką wątpliwością” świadczyła pracę na rzecz jed-
nostki PPTT, w skład której „organizacyjnie i właścicielsko” wchodziło przedszkole
przyzakładowe. Powódka dodała, że w sprawie o identycznym stanie faktycznym,
lecz dotyczącym innej nauczycielki tego samego przedszkola, Sąd Okręgowy w War-
szawie oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie zajęły stanowisko całkowicie odmienne niż
w zaskarżonym wyroku. Wskazując na powyższe, powódka wniosła o uchylenie za-
skarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego roz-
poznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa w
imieniu pozwanego Skarbu Państwa-Ministra Skarbu Państwa wniosła o odrzucenie
skargi kasacyjnej, a na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku, o wydanie postano-
wienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie o jej od-
dalenie w całości, a nadto o zasądzenie od powódki kosztów postępowania kasacyj-
nego. Pozwana Telekomunikacja Polska SA w odpowiedzi na skargę kasacyjną wnio-
sła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa pro-
cesowego.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Zgodnie z art. 82 ust. 2 i 3 ustawy o łączności w brzmieniu wprowadzonym
przez art. 1 ustawy zmieniającej z dnia 26 listopada 1998 r. (z dniem 29 grudnia 1998
r.), pracownikami uprawnionymi do nieodpłatnego nabycia akcji spółki Telekomunika-
cja Polska SA są: 1) osoby będące w dniu przekształcenia dokonanego na podstawie
art. 76 tej ustawy pracownikami PPTT; 2) osoby, które przepracowały co najmniej
7
dziesięć lat w PPTT lub w spółce Telekomunikacja Polska SA, a rozwiązanie stosun-
ku pracy nastąpiło wskutek przejścia na emeryturę lub rentę albo z przyczyn określo-
nych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach roz-
wiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
3) osoby, które po przepracowaniu dziesięciu lat w PPTT lub w spółce Telekomunika-
cja Polska SA zostały przejęte przez inne zakłady pracy w trybie art. 231
k.p.; 4) pra-
cownicy spółki Telekomunikacja Polska SA zatrudnieni w tej spółce po dniu prze-
kształcenia dokonanego na podstawie art. 76 ustawy o łączności, którzy pozostawali
z tą spółką w stosunku pracy w dniu 30 czerwca 1998 r. W przypadku powódki kon-
kretnie chodzi o wykładnię i stosowanie art. 82 ust. 2 pkt 2 ustawy o łączności, a
jeszcze ściślej o ocenę, czy powódka „po przepracowaniu dziesięciu lat w PPTT”
została przejęta przez inny zakład pracy w trybie art. 231
k.p. Nie budzi przy tym wąt-
pliwości, że z dniem 30 kwietnia 1992 r. przedszkole „Ł.” przekształciło się w Przed-
szkole Miejskie [...] w O., doszło więc do przejęcia powódki w trybie art. 231
k.p.
(przepis ten został dodany z dniem 1 maja 1989 r. ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. o
zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr 20, poz.
107). Do dnia tego przejęcia powódka pracowała w przedszkolu „Ł.” ponad 10 lat
(prawie 20 lat, gdyż została zatrudniona w dniu 1 września 1972 r.). Sądy obu instan-
cji uznały, że powódka nie spełnia przesłanek określonych w art. 82 ust. 2 pkt 2
ustawy o łączności, gdyż pojęcie „przepracowania dziesięciu lat w PPTT” zinterpreto-
wały jako pozostawanie w stosunku pracy z jednostką organizacyjną PPTT, czyli, że
taka jednostka organizacyjna musiała być zakładem pracy (pracodawcą) powódki, a
tak nie było, gdyż w dniu 1 maja 1975 r. została nauczycielem dyplomowanym, a
więc jej zakładem pracy (pracodawcą) był Urząd Miejski lub Inspektor Szkolny w O.
Jest to wykładnia nieprawidłowa, pomijając nawet to, że ocena kto był zakładem
pracy (pracodawcą) powódki na przestrzeni lat 1972-1992 wymagałaby szczegóło-
wych ustaleń, w jakiej jednostce organizacyjnej (zakładzie pracy) było usytuowane
uprawnienie do nawiązywania stosunku pracy (art. 3 k.p.) z nauczycielem przed-
szkola w świetle obowiązujących wówczas przepisów oraz to, że zgodnie z wyrokiem
Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1988 r., II URN 102/88 (OSNCP 1991 nr 1, poz.
7), błędna była (w świetle obowiązujących wówczas przepisów) interpretacja zmie-
rzająca do traktowania wszystkich nauczycieli zatrudnionych w szkołach jako pra-
cowników kuratorium oświaty i wychowania.
8
Przepis art. 82 ust. 2 pkt 1 ustawy o łączności (posługujący się również poję-
ciem „przepracowania”) był przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego, który w
wyroku z dnia 28 maja 2002 r., P 10/01 (OTK 2002-A nr 3, poz. 35), nie dopatrzył się
jego niezgodności z art. 32 Konstytucji. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał wy-
wiódł, że warunkiem uzyskania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez byłych
pracowników prywatyzowanego przedsiębiorstwa jest zatrudnienie w danym przed-
siębiorstwie przez okres co najmniej dziesięciu lat. Dla celów ustalenia tego prawa
bierze się pod uwagę wyłącznie staż pracy w tym podmiocie prawnym, który został
przekształcony w prywatyzowaną spółkę kapitałową, a nie uwzględnia uprzedniego
stażu pracy w podmiocie, który został przejęty przez prywatyzowane przedsiębior-
stwo. Chodziło więc o sytuację zasadniczo odmienną niż w przypadku powódki, która
niewątpliwie została od początku zatrudniona w jednostce organizacyjnej PPTT i nie
domaga się zaliczenia jej stażu w podmiocie przejętym przez PPTT. Dla sytuacji po-
wódki ważny jest wywód zawarty w uzasadnieniu wyroku Trybunału, iż „analiza prze-
pisów dotyczących prawa do nieodpłatnego nabycia akcji prowadzi do wniosku, że
wspólną cechą istotną z punktu widzenia tego prawa jest fakt świadczenia pracy -
obecnie lub w przeszłości - na rzecz danego przedsiębiorstwa oraz spółki powstałej
w wyniku przekształcenia tego przedsiębiorstwa w spółkę”. Nie tyle więc chodzi o
pozostawanie w stosunku pracy z danym przedsiębiorstwem (jednostką organizacyj-
ną PPTT), co o świadczenie pracy na jego rzecz.
Potwierdza to wykładnia logiczno-językowa art. 82 ustawy o łączności. Wśród
czterech wskazanych w tym przepisie przypadków określenia „uprawnionych pracow-
ników” można wyróżnić dwie grupy. Pierwsza to osoby, które były „pracownikami
PPTT w dniu przekształcenia dokonanego na podstawie art. 76” (art. 82 ust. 2 in
principio tej ustawy) oraz osoby, które „pozostawały z tą spółką w stosunku pracy w
dniu 30 czerwca 1998 r.” (art. 82 ust. 3). Chodzi w tych przypadkach niewątpliwie o
ocenę, czy we wskazanych datach (nieodległych w czasie względem daty prywatyza-
cji) dana osoba pozostawała w stosunku pracy (była pracownikiem) jednostki organi-
zacyjnej PPTT lub spółki powstałej z jej przekształcenia. Druga grupa to osoby, które
„przepracowały co najmniej dziesięć lat w Poczcie Polskiej, Telegrafie i Telefonie, lub
w spółce Telekomunikacja Polska S.A.” (art. 82 ust. 2 pkt 1 ustawy o łączności) albo,
które „po przepracowaniu dziesięciu lat w PPTT lub w spółce Telekomunikacja Pol-
ska S.A. zostały przejęte przez inne zakłady pracy w trybie art. 231
k.p.” (art. 82 ust.
2 pkt 2 tej ustawy). Chodzi przy tym o staż pracy w przeszłości (nieraz odległej), dla
9
którego ocena kto był pracodawcą (zakładem pracy) danej osoby wymagałaby ana-
lizy stanu faktycznego i prawnego wówczas obowiązującego. Jednakże przesłanką
uznania tego stażu nie jest pozostawanie w stosunku pracy (bycie pracownikiem) z
jednostką organizacyjną PPTT, lecz „przepracowanie” wskazanego okresu w takiej
jednostce. Nie jest więc ważne, czy jednostka organizacyjna PPTT była pracodawcą
(zakładem pracy) danej osoby, ale czy ta osoba była zatrudniona (pozostawała pra-
cownikiem) w podmiocie wchodzącym w skład struktury organizacyjnej PPTT.
W istotnych elementach taka wykładnia została już przedstawiona w orzecz-
nictwie na tle analogicznych sformułowań art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996
r. o komercjalizacji i prywatyzacji. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 czerwca 1998
r., I PKN 198/98 (OSNAPiUS 1999 nr 13, poz. 426; OSP 2000 nr 1, poz. 13 z glosą J.
Brola) stwierdził, że przedsiębiorstwem państwowym w rozumieniu art. 2 pkt 5
ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji jest przedsiębiorstwo jako jednostka okre-
ślona w przepisach o przedsiębiorstwach państwowych (w ujęciu przedmiotowym), a
nie jako pracodawca w rozumieniu art. 3 k.p. (czyli w ujęciu podmiotowym). I tak
przykładowo - zgodnie z przepisami o przedsiębiorstwach państwowych - do tych
przedsiębiorstw zaliczały się kombinaty przemysłowe i budowlane, co oznacza, iż
pracownik takiego kombinatu był pracownikiem przedsiębiorstwa państwowego,
mimo że z reguły był on jednocześnie zatrudniony w jakimś zakładzie kombinatu, z
którym pozostawał w stosunku pracy (ten zakład był zakładem pracy w znaczeniu
podmiotowym). Dlatego przez określenie „pracownicy przedsiębiorstwa państwowe-
go” należy rozumieć pracowników, którzy wykonują pracę na rzecz przedsiębiorstwa
państwowego jako swoistej całości organizacyjnej i prawnej, bez względu na to, czy z
punktu widzenia art. 3 k.p. to (całe) przedsiębiorstwo jest dla nich pracodawcą w ro-
zumieniu prawa pracy, czy też tymi pracodawcami są jego poszczególne wewnętrzne
jednostki organizacyjne.
Przenosząc odpowiednio tę argumentację na grunt art. 82 ust. 2 pkt 2 ustawy
o łączności, należy stwierdzić, że określona w nim przesłanka „po przepracowaniu
dziesięciu lat w PPTT” jest spełniona, jeżeli dana osoba była pracownikiem świad-
czącym pracę w jednostce wchodzącej w skład struktury organizacyjnej PPTT
(przedmiotowo), bez względu na to kto był jej zakładem pracy (podmiotowo praco-
dawcą). W przypadku powódki nie chodzi więc o to, kto był jej pracodawcą (zakła-
dem pracy) w latach 1972-1992 (dyrekcja poczty, kurator oświaty, urząd miejski, czy
co najbardziej prawdopodobne przedszkole), lecz o to, czy przedszkole przyzakła-
10
dowe „Ł.” wchodziło w tych latach w skład struktury organizacyjnej PPTT (faktycznie i
prawnie). Gdyby wątpliwości prawne budziło usytuowanie tego przedszkola w struk-
turze organizacyjnej PPTT (bo faktycznych, jak się wydaje nie budzi skoro było to
przedszkole „przyzakładowe”), to należałoby zbadać obowiązujący w tych latach stan
prawny, a w szczególności statut określający strukturę organizacyjną i zakres działa-
nia jednostek PPTT, wydany przez Ministra Łączności na podstawie art. 38 ust. 1
ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności (Dz.U. Nr 54, poz. 275 ze zm.).
Z powyższych przyczyn, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 i art. 108 § 2 k.p.c.
========================================