I CSK 319/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-09-2013
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 319/08
POSTANOWIENIE
Dnia 11 marca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku B.S.
przy uczestnictwie A.S., M.S. i H.G.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 marca 2009 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania A.S.
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 6 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy w W. w sprawie o
stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym T.S. oddalił apelację uczestniczki A.S. od
postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 9 lipca 2007 r., który odmówił
zatwierdzenia oświadczeń o uchyleniu się przez A.S. i M.S. od skutków prawnych
oświadczeń o odrzuceniu spadku po ojcu T.S., a także stwierdził, że spadek po
T.S. z mocy ustawy nabyła żona B.S., siostra H.G. i matka J.S.
Sąd Okręgowy uznał, że zarówno A.S., jak i M.S. nie uchylili się skutecznie
od swoich oświadczeń woli w przedmiocie odrzucenia spadku, gdyż wbrew art.
1019 § 1 k.c. wraz z uchyleniem się nie złożyli jednocześnie oświadczeń o tym, czy
spadek przyjmują, czy też go odrzucają. W odniesieniu do uczestniczki
postępowania A.S. brak w aktach sprawy dowodu złożenia takiego oświadczenia.
W odniesieniu zaś do uczestnika postępowania M.S. oświadczenie zawarte w
piśmie procesowym nie spełnia wymagania co do formy przewidzianej w art. 1018 §
3, gdyż nie zostało złożone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
Od postanowienia Sądu drugiej instancji skargę kasacyjną wniosła
uczestniczka A.S. Opierając ją wyłącznie na pierwszej podstawie kasacyjnej,
zarzuciła naruszenie art. 1019 § 1 k.c. przez jego błędną interpretację oraz
niewłaściwe zastosowanie art. 1018 § 3 k.c. polegające na przyjęciu przez Sąd
drugiej instancji, że „ze względu na niedochowanie formy brak w aktach sprawy
ważnego oświadczenia uczestniczki o przyjęciu spadku wprost” i wniosła o zmianę
zaskarżonego postanowienia wraz ze zmianą postanowienia Sądu Rejonowego w
sposób bliżej określony w skardze i przekazanie sprawy albo o uchylenie tych
postanowień z przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
W skardze kasacyjnej zarzucono wyłącznie naruszenie prawa materialnego,
w szczególności art. 1019 § 1 w zw. z art. 1018 § 3 k.c. Należy podzielić pogląd
3
skarżącej, że uchylenie się od oświadczenia o odrzuceniu spadku powinno być
złożone łącznie z oświadczeniem, czy i jak spadek zostaje przyjęty lub odrzucony
(art. 1019 § 1 pkt 2 k.c.). W ocenie jednak skarżącej, do tego drugiego
oświadczenia nie ma zastosowania art. 1018 § 3 k.c., który wymaga złożenia
oświadczenia o przyjęciu spadku w formie ustnej lub pisemnej z podpisem
urzędowo poświadczonym, lecz ogólne przepisy o wadach oświadczeń woli.
Z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy kwestia ta ma jednakże drugorzędne
znaczenie. Zgodnie bowiem z art. 39813
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy jest związany
ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
W stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy ustalił natomiast, że uczestniczka A.S.
nie przedstawiła łącznie z uchyleniem się od oświadczenia woli odrębnego
oświadczenia o tym, czy przyjmuje lub odrzuca spadek. W konsekwencji w aktach
sprawy dokumentu takiego nie ma. Powołana przez nią podstawa kasacyjna nie
prowadzi do wykazania ewentualnych uchybień przy konstruowaniu stanu
faktycznego. Samych tych ustaleń w postępowaniu kasacyjnym bezpośrednio nie
wolno podważać.
Należy więc uznać, że skoro uczestniczka nie wykazała, że złożyła
omawiane oświadczenie woli, to dokonywanie oceny wzajemnej relacji art. 1019 § 1
k.c. do art. 1018 k.c. jest zbyteczne. Co najwyżej można wskazać, że pismo
procesowe pełnomocnika uczestniczki adw. W.F., na które powołuje się skarżąca,
zawiera jedynie wniosek o „przyjęcie oświadczenia uczestniczki postępowania A.S.,
że spadek po zmarłym spadkodawcy przyjmuje wprost”, mimo że dołączony do
pisma akt notarialny nie zawiera takiego oświadczenia, ograniczając się jedynie do
oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych. Nie ma też podstawy do
przyjęcia, że oświadczenie to złożył w imieniu uczestniczki pełnomocnik procesowy,
skoro w piśmie procesowym brak wzmianki na temat szczególnego umocowania go
do dokonania tej czynności prawa materialnego. Z wniosku tego wynika jedynie, że
pełnomocnik przedstawia oświadczenie uczestniczki do wiadomości sądu, przy
czym w aktach sprawy stosownego dokumentu brak. Skarżąca nie podjęła zresztą
próby wykazania, że działający za nią pełnomocnik procesowy był umocowany do
złożenia w jej imieniu wymaganego oświadczenia woli.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 w zw.
z art. 13 § 2 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 11 marca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku B.S.
przy uczestnictwie A.S., M.S. i H.G.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 marca 2009 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania A.S.
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 6 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy w W. w sprawie o
stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym T.S. oddalił apelację uczestniczki A.S. od
postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 9 lipca 2007 r., który odmówił
zatwierdzenia oświadczeń o uchyleniu się przez A.S. i M.S. od skutków prawnych
oświadczeń o odrzuceniu spadku po ojcu T.S., a także stwierdził, że spadek po
T.S. z mocy ustawy nabyła żona B.S., siostra H.G. i matka J.S.
Sąd Okręgowy uznał, że zarówno A.S., jak i M.S. nie uchylili się skutecznie
od swoich oświadczeń woli w przedmiocie odrzucenia spadku, gdyż wbrew art.
1019 § 1 k.c. wraz z uchyleniem się nie złożyli jednocześnie oświadczeń o tym, czy
spadek przyjmują, czy też go odrzucają. W odniesieniu do uczestniczki
postępowania A.S. brak w aktach sprawy dowodu złożenia takiego oświadczenia.
W odniesieniu zaś do uczestnika postępowania M.S. oświadczenie zawarte w
piśmie procesowym nie spełnia wymagania co do formy przewidzianej w art. 1018 §
3, gdyż nie zostało złożone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
Od postanowienia Sądu drugiej instancji skargę kasacyjną wniosła
uczestniczka A.S. Opierając ją wyłącznie na pierwszej podstawie kasacyjnej,
zarzuciła naruszenie art. 1019 § 1 k.c. przez jego błędną interpretację oraz
niewłaściwe zastosowanie art. 1018 § 3 k.c. polegające na przyjęciu przez Sąd
drugiej instancji, że „ze względu na niedochowanie formy brak w aktach sprawy
ważnego oświadczenia uczestniczki o przyjęciu spadku wprost” i wniosła o zmianę
zaskarżonego postanowienia wraz ze zmianą postanowienia Sądu Rejonowego w
sposób bliżej określony w skardze i przekazanie sprawy albo o uchylenie tych
postanowień z przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
W skardze kasacyjnej zarzucono wyłącznie naruszenie prawa materialnego,
w szczególności art. 1019 § 1 w zw. z art. 1018 § 3 k.c. Należy podzielić pogląd
3
skarżącej, że uchylenie się od oświadczenia o odrzuceniu spadku powinno być
złożone łącznie z oświadczeniem, czy i jak spadek zostaje przyjęty lub odrzucony
(art. 1019 § 1 pkt 2 k.c.). W ocenie jednak skarżącej, do tego drugiego
oświadczenia nie ma zastosowania art. 1018 § 3 k.c., który wymaga złożenia
oświadczenia o przyjęciu spadku w formie ustnej lub pisemnej z podpisem
urzędowo poświadczonym, lecz ogólne przepisy o wadach oświadczeń woli.
Z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy kwestia ta ma jednakże drugorzędne
znaczenie. Zgodnie bowiem z art. 39813
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy jest związany
ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
W stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy ustalił natomiast, że uczestniczka A.S.
nie przedstawiła łącznie z uchyleniem się od oświadczenia woli odrębnego
oświadczenia o tym, czy przyjmuje lub odrzuca spadek. W konsekwencji w aktach
sprawy dokumentu takiego nie ma. Powołana przez nią podstawa kasacyjna nie
prowadzi do wykazania ewentualnych uchybień przy konstruowaniu stanu
faktycznego. Samych tych ustaleń w postępowaniu kasacyjnym bezpośrednio nie
wolno podważać.
Należy więc uznać, że skoro uczestniczka nie wykazała, że złożyła
omawiane oświadczenie woli, to dokonywanie oceny wzajemnej relacji art. 1019 § 1
k.c. do art. 1018 k.c. jest zbyteczne. Co najwyżej można wskazać, że pismo
procesowe pełnomocnika uczestniczki adw. W.F., na które powołuje się skarżąca,
zawiera jedynie wniosek o „przyjęcie oświadczenia uczestniczki postępowania A.S.,
że spadek po zmarłym spadkodawcy przyjmuje wprost”, mimo że dołączony do
pisma akt notarialny nie zawiera takiego oświadczenia, ograniczając się jedynie do
oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych. Nie ma też podstawy do
przyjęcia, że oświadczenie to złożył w imieniu uczestniczki pełnomocnik procesowy,
skoro w piśmie procesowym brak wzmianki na temat szczególnego umocowania go
do dokonania tej czynności prawa materialnego. Z wniosku tego wynika jedynie, że
pełnomocnik przedstawia oświadczenie uczestniczki do wiadomości sądu, przy
czym w aktach sprawy stosownego dokumentu brak. Skarżąca nie podjęła zresztą
próby wykazania, że działający za nią pełnomocnik procesowy był umocowany do
złożenia w jej imieniu wymaganego oświadczenia woli.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 w zw.
z art. 13 § 2 k.p.c.).