V CZ 15/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 142/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 15/09
POSTANOWIENIE
Dnia 8 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa A. P.
przeciwko Gminie W. i Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 kwietnia 2009 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 4 lutego 2009 r.,
oddala zażalenie i przyznaje adw. M. B.-M. prowadzącej
Kancelarię Adwokacką od Skarbu Państwa kwotę 3600 zł
tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu; nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 4.02.2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił zażalenie
powódki wniesione na postanowienie tego Sądu z dnia 17.12.2008 r., w którym
odrzucono skargę powódki o wznowienie postępowania. W uzasadnieniu
podniesiono, że zażalenie wniósł pełnomocnik powódki ustanowiony z urzędu, który
- z mocy art. 91 pkt 1 k.p.c. - był uprawniony do podejmowania czynności
procesowych w postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie postępowania.
Zażalenie nie zostało jednak opłacone, jak też nie złożono wniosku o zwolnienie
powódki od kosztów sądowych w postępowaniu o wznowienie. Zgodnie zaś
z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 5.06.2008 r. III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11,
poz. 112) zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie w postępowaniu
rozpoznawczym, nie rozciąga się na postępowanie wywołane wniesieniem skargi
o wznowienie postępowania.
Powódka we wniesionym zażaleniu domagała się uchylenia zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istotnie Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 5.06.2008 r.
III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122) sformułował tezę, że zwolnienie
strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w postępowaniu przed sądem
powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego. Uzasadniając to
stanowisko Sąd Najwyższy wskazał m.in. że przepisy ustawy o kosztach sądowych
pośrednio zakreślają ramy czasowe zwolnienia od kosztów, które można ustalić
także uwzględniając cel i charakter instytucji zwolnienia od kosztów. Z przepisów
tych wynika, że zwolnienie od kosztów przyznawane jest na potrzeby konkretnej
sprawy i ma charakter tymczasowy. Kwestia kosztów sądowych, których strona nie
miała obowiązku uiścić, zostaje ostatecznie załatwiona w orzeczeniu kończącym
sprawę w instancji przez ich rozliczenie. Orzeczenie merytoryczne kończące
postępowanie w sprawie koncentruje w sobie wyniki całego poprzedzającego je
postępowania, stanowiąc wypadkową wszystkich czynności procesowych.
Należy do nich zaliczyć także przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych, które
3
pochłonięte zostaje przez uprawomocnienie się orzeczenia rozstrzygającego istotę
sprawy. Wraz z uprawomocnieniem się orzeczenia kończącego postępowanie
w sprawie, co jest równoznaczne z jej zakończeniem, odpada cel przyznania
zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Innymi słowy,
rozstrzygnięcie o kosztach w wyroku powoduje bezprzedmiotowość udzielonego
zwolnienia, chyba że z przepisu szczególnego, mającego charakter wyjątkowy,
wynika, że zwolnienie to – ze względów, które ustawodawca uznaje za
uzasadnione – działa także w innych samodzielnych fazach postępowania. Takim
przepisem jest art. 771 k.p.c. który stanowi, że zwolnienie od kosztów sądowych
przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona
korzystała z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowania egzekucyjne.
Przepis ten, jako szczególny potwierdza regułę, iż zwolnienie od kosztów sądowych
udzielono stronie w postępowaniu rozpoznawczym jest skuteczne do chwili
uprawomocnienia się orzeczenia, a zawarte w art. 771 k.p.c. rozwiązanie
usprawiedliwione jest istotą i celem postępowania egzekucyjnego. Takiego
przepisu szczególnego brak w odniesieniu do postępowania, które jest wywołane
wniesieniem skargi o wznowienie postępowania. Sąd Apelacyjny trafnie przy tym
zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 91 pkt 1 k.p.c. pełnomocnictwo procesowe
obejmuje z mocy samego prawa umocowanie do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem. Jest to więc przepis
szczególny dotyczący pełnomocnictwa procesowego, natomiast brak jest takiego
przepisu w odniesieniu do zwolnienia od kosztów sądowych. W konsekwencji nie
ma podstaw prawnych do przyjęcia, iż zwolnienie od obowiązku ponoszenia
kosztów sądowych udzielonych w postępowaniu rozpoznawczym obejmowało
również wniesienie skargi o wznowienie postępowania oraz postępowanie
wywołane wniesieniem skargi.
Z tych względów, na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.,
orzeczono jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 8 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa A. P.
przeciwko Gminie W. i Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 kwietnia 2009 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 4 lutego 2009 r.,
oddala zażalenie i przyznaje adw. M. B.-M. prowadzącej
Kancelarię Adwokacką od Skarbu Państwa kwotę 3600 zł
tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu; nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 4.02.2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił zażalenie
powódki wniesione na postanowienie tego Sądu z dnia 17.12.2008 r., w którym
odrzucono skargę powódki o wznowienie postępowania. W uzasadnieniu
podniesiono, że zażalenie wniósł pełnomocnik powódki ustanowiony z urzędu, który
- z mocy art. 91 pkt 1 k.p.c. - był uprawniony do podejmowania czynności
procesowych w postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie postępowania.
Zażalenie nie zostało jednak opłacone, jak też nie złożono wniosku o zwolnienie
powódki od kosztów sądowych w postępowaniu o wznowienie. Zgodnie zaś
z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 5.06.2008 r. III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11,
poz. 112) zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie w postępowaniu
rozpoznawczym, nie rozciąga się na postępowanie wywołane wniesieniem skargi
o wznowienie postępowania.
Powódka we wniesionym zażaleniu domagała się uchylenia zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istotnie Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 5.06.2008 r.
III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122) sformułował tezę, że zwolnienie
strony od kosztów sądowych w sprawie, przyznane w postępowaniu przed sądem
powszechnym, nie obejmuje postępowania kasacyjnego. Uzasadniając to
stanowisko Sąd Najwyższy wskazał m.in. że przepisy ustawy o kosztach sądowych
pośrednio zakreślają ramy czasowe zwolnienia od kosztów, które można ustalić
także uwzględniając cel i charakter instytucji zwolnienia od kosztów. Z przepisów
tych wynika, że zwolnienie od kosztów przyznawane jest na potrzeby konkretnej
sprawy i ma charakter tymczasowy. Kwestia kosztów sądowych, których strona nie
miała obowiązku uiścić, zostaje ostatecznie załatwiona w orzeczeniu kończącym
sprawę w instancji przez ich rozliczenie. Orzeczenie merytoryczne kończące
postępowanie w sprawie koncentruje w sobie wyniki całego poprzedzającego je
postępowania, stanowiąc wypadkową wszystkich czynności procesowych.
Należy do nich zaliczyć także przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych, które
3
pochłonięte zostaje przez uprawomocnienie się orzeczenia rozstrzygającego istotę
sprawy. Wraz z uprawomocnieniem się orzeczenia kończącego postępowanie
w sprawie, co jest równoznaczne z jej zakończeniem, odpada cel przyznania
zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Innymi słowy,
rozstrzygnięcie o kosztach w wyroku powoduje bezprzedmiotowość udzielonego
zwolnienia, chyba że z przepisu szczególnego, mającego charakter wyjątkowy,
wynika, że zwolnienie to – ze względów, które ustawodawca uznaje za
uzasadnione – działa także w innych samodzielnych fazach postępowania. Takim
przepisem jest art. 771 k.p.c. który stanowi, że zwolnienie od kosztów sądowych
przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona
korzystała z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowania egzekucyjne.
Przepis ten, jako szczególny potwierdza regułę, iż zwolnienie od kosztów sądowych
udzielono stronie w postępowaniu rozpoznawczym jest skuteczne do chwili
uprawomocnienia się orzeczenia, a zawarte w art. 771 k.p.c. rozwiązanie
usprawiedliwione jest istotą i celem postępowania egzekucyjnego. Takiego
przepisu szczególnego brak w odniesieniu do postępowania, które jest wywołane
wniesieniem skargi o wznowienie postępowania. Sąd Apelacyjny trafnie przy tym
zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 91 pkt 1 k.p.c. pełnomocnictwo procesowe
obejmuje z mocy samego prawa umocowanie do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem. Jest to więc przepis
szczególny dotyczący pełnomocnictwa procesowego, natomiast brak jest takiego
przepisu w odniesieniu do zwolnienia od kosztów sądowych. W konsekwencji nie
ma podstaw prawnych do przyjęcia, iż zwolnienie od obowiązku ponoszenia
kosztów sądowych udzielonych w postępowaniu rozpoznawczym obejmowało
również wniesienie skargi o wznowienie postępowania oraz postępowanie
wywołane wniesieniem skargi.
Z tych względów, na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.,
orzeczono jak w sentencji.