Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 397/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 kwietnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
Protokolant Anna Matura
w sprawie z powództwa R. R.
przeciwko Polskiemu Stowarzyszeniu na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
- "K" w O. z siedzibą w O.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 16 kwietnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 października 2007 r., sygn. akt […],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 27 grudnia 2006 r. Sąd Okręgowy w W. zakazał
pozwanemu Polskiemu Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem
Umysłowym „K.” w O. pozbawiania powoda R. R. możliwości uczestnictwa w
Warsztatach Terapii Zajęciowej prowadzonych przez pozwanego oraz zasądził od
strony pozwanej na rzecz Centrum Zdrowia Dziecka kwotę 2 000 zł. z
przeznaczeniem dla dzieci chorych na białaczkę. W zakresie roszczenia o
zasądzenie kwoty 8 720,10 zł. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie a w pozostałej
części oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.
Sąd Okręgowy ustalił między innymi, że powód urodzony w dniu 11 sierpnia
1969 r. i zaliczony do I grupy inwalidów, jest od urodzenia trwale niepełnosprawny
i wymaga stałej opieki innej osoby z powodu upośledzenia umysłowego i padaczki
w przebiegu fenyloketonurii. Został ubezwłasnowolniony całkowicie a jego
opiekunem jest ojciec J. R. Powód pozostaje pod stałą opieką Poradni
Psychiatrycznej Instytutu Centrum Zdrowia Dziecka, który wielokrotnie w
zaświadczeniach lekarskich wskazywał na potrzebę rehabilitacji powoda przez
uczestnictwo w Warsztatach Terapii Zajęciowej (dalej: „WTZ”). Również w
orzeczeniu z dnia 18 stycznia 2002 r. Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania o
Stopniu Niepełnosprawności w M. zawarto wskazanie do uczestnictwa powoda w
WTZ. Do końca stycznia 2003 r. powód miał zapewnioną indywidualną opiekę w
Międzygminnym Dziennym Ośrodku dla Dzieci i Młodzieży z Upośledzeniem
Umysłowym i nie uczestniczył w WTZ, które tam prowadzono. Gdy Międzygminny
Ośrodek został zlikwidowany a WTZ przeniesione do siedziby pozwanego, który
prowadził w nich zajęcia, powód starał się o przejecie do WTZ, złożył odpowiedni
wniosek do strony pozwanej i w lutym 2002 r. został wpisany na listę oczekujących
kandydatów pod nr 2 a pozwany zawiadomił go, że zostanie przyjęty do WTZ w
momencie rozszerzenia zajęć o jedną grupę lub zostanie ponownie umieszczony w
Międzygminnym Ośrodku, z chwilą wznowienia jego działalności. Pozwany przyjął
powoda na okres próbny na zajęcia w WTZ od 3 do 28 lutego 2003 r. i po tym
okresie, uznając na podstawie stanowiska działającej przy WTZ rady programowej,
3
że powód wymaga opieki indywidualnej i nie może uczestniczyć w zajęciach WTZ,
gdyż staje się pobudzony i agresywny, zawiadomił ojca powoda, że powód został
przeniesiony do Międzygminnego Ośrodka. Jednocześnie strona pozwana zwróciła
się do Starosty Powiatu O. o sfinansowanie w 2003 r. indywidualnej terapii dla
powoda w ramach WTZ, informując, że stworzenie dodatkowego miejsca wymaga
nakładów finansowych w wysokości 17 340 zł., zaś w dniu 22 grudnia 2004 r.
zwróciła się do Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie o powołanie
komisji lekarskiej celem zbadania, czy powód może uczestniczyć w WTZ
wskazując, że rada programowa działająca przy WTZ stwierdziła, że powód nie
może mieć zajęć w grupie, a wymaga terapii indywidualnej. Wniosek ten nie został
uwzględniony z uzasadnieniem, że zalecenie uczestnictwa powoda w WTZ wynika
już z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i nie ma potrzeby poddawania
powoda dodatkowym badaniom.
Po kolejnych interwencjach i skargach ojca powoda, Starosta Powiatu O. w
piśmie z dnia 1 grudnia 2004 r. polecił stronie pozwanej przyjęcie powoda na
zajęcia WTZ i poinformował, że dodatkowa kwota 17 212 zł. uzyskana przez stronę
pozwaną w dniu 22 marca 2004 r. od Powiatu na działalność WTZ, powinna w
całości zostać przeznaczona na opiekę nad powodem. Strona pozwana przyjęła
powoda na zajęcia WTZ z dniem 14 grudnia 2004 r. a w styczniu zwróciła się do
Starosty i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie o sfinansowanie indywidualnej
opieki nad powodem. Uchwałą Rady Powiatu z dnia 20 maja 2005 r., dotyczącą
zmiany uchwały z dnia 24 lutego 2005r. określającej zadania z zakresu rehabilitacji
zawodowej i społecznej, na które zostaną przeznaczone środki PFRON, przyznano
stronie pozwanej dodatkową kwotę 17 212 zł. Zgodnie z ustnymi ustaleniami
strony pozwanej ze Starostwem pieniądze te miały być przeznaczone na
sfinansowanie indywidualnej opieki nad powodem, jednak ostatecznie zostały
wykorzystane na działalność WTZ zgodnie z ustalonym w umowie algorytmem.
Powód uczestniczył w WTZ do dnia 26 czerwca 2005 r., jego dalsze leczenie strona
pozwana uznała za niemożliwe z uwagi na brak środków finansowych, które miał
przekazać Starosta. Mimo że od 2003 r. liczba uczestników WTZ wzrosła z 16 do
26, strona pozwana nigdy nie zgłosiła powoda jako kandydata do udziału w WTZ
ani nie wystąpiła do Powiatu o zawarcie umowy obejmującej powoda jako
4
uczestnika WTZ. Od końca czerwca 2005 r. powód pozostaje w domu pod opieką
rodziców, jego stan psychiczny pogorszył się.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy powołując się na
regulacje zawarte w art. 9-10b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j.t: Dz. U.
z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zm.- dalej: „ustawa o rehabilitacji”) oraz w §2-8, §14,15,
16 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca
2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U Nr 63, poz. 587- dalej: „rozp.
WTZ”) stwierdził, że strona pozwana, jako jednostka prowadząca WTZ wykonuje
zadania powierzone z zakresu administracji publicznej, otrzymując na ten cel środki
publiczne i obowiązana jest stosować procedury określające sposób kwalifikowania
i przyjmowania na zajęcia WTZ osób, których stan zdrowia stwierdzony
odpowiednim zaświadczeniem lekarskim uzasadnia udział w tych zajęciach.
W ocenie Sądu Okręgowego strona pozwana naruszyła te przepisy odmawiając
zakwalifikowania powoda do udziału w WTZ, przyjmując go „na okres próbny”,
stwierdzając, że powód nie kwalifikuje się do tych zajęć na podstawie opinii rady
programowej w składzie której nie było psychologa ani specjalisty do spraw
rehabilitacji. Zdaniem Sądu Okręgowego strona pozwana, na podstawie
zaświadczenia lekarskiego i wniosku powoda powinna wskazać go Powiatowemu
Centrum Pomocy Rodzinie jako kandydata na uczestnika WTZ, czego nie uczyniła,
jak również nie wystąpiła z wnioskiem o zawarcie dodatkowej umowy zwiększającej
liczbę uczestników WTZ o powoda ani z wnioskiem o dofinansowanie kosztów
wynikających ze zwiększenia liczby uczestników, pozbawiając się tym samym
możliwości uzyskania dodatkowych środków na terapię powoda, a jego samego
pozbawiając możliwości uczestniczenia w WTZ, które prowadziła. Zachowanie
strony pozwanej świadczy, zdaniem Sądu Okręgowego, o tym że nie chciała
przyjąć powoda na zajęcia WTZ jako pacjenta trudnego i swoim postępowaniem,
sprzecznym ze wskazanymi przepisami, naruszyła jego dobra osobiste: prawo do
uczestniczenia w określonej formie rehabilitacyjnej terapii zajęciowej, z którego
powód nie mógł skorzystać z uwagi na zaniechanie wykonania przez stronę
pozwaną jej ustawowych obowiązków. Dlatego Sąd Okręgowy uwzględnił
roszczenia oparte na art. 24 i art. 448 k.c.
5
W wyniku apelacji strony pozwanej Sąd Apelacyjny w W. zmienił zaskarżony
wyrok i oddalił powództwo uznając , że brak podstaw z art. 23 i 24 k.c. do jego
uwzględnienia bowiem działania strony pozwanej nie były bezprawne. Pozwany,
mimo finansowania jego działalności także ze środków publicznych, nie jest
zespołem opieki zdrowotnej obowiązanym do świadczenia powodowi opieki
zdrowotnej jakiej powód żąda. Jego działanie polegające na zakwalifikowaniu
powoda jako kandydata do terapii w WTZ było prawidłowe, nie miał natomiast
obowiązku, zdaniem Sądu Apelacyjnego, niezwłocznego przyjęcia powoda do WTZ
niezależnie od liczby miejsc. W ocenie Sądu zalecenie udziału w tej terapii
wynikające z zaświadczenia o niepełnosprawności jest jedynie wskazaniem, jak
wynika z art. 6b ust. 3 pkt 4 ustawy o rehabilitacji, a nie poleceniem
zobowiązującym podmiot prowadzący WTZ do przyjęcia osoby z takim zaleceniem
na zajęcia. Podmiot prowadzący WTZ musi dbać nie tylko o jednostkowy interes
osoby ubiegającej się o przyjęcie, lecz także o interesy osób uczestniczących
w zajęciach lub oczekujących, dla których uczestnictwo powoda w zajęciach mogło
stanowić zagrożenie lub utrudnienie terapii. Przyjęcie powoda do WTZ w trybie
natychmiastowym nie było, zdaniem Sądu Apelacyjnego, możliwe ani uzasadnione,
strona pozwana nie jest jedynym podmiotem prowadzącym WTZ w pobliżu miejsca
zamieszkania powoda, a zatem postępowanie pozwanego nie było bezprawne, co
jest koniecznym warunkiem udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 23 i 24
k.c. Podejmowane przez ojca powoda interwencje zakończone poleceniem
przyjęcia powoda na zajęcia WTZ wydanym przez Starostę Powiatu stronie
pozwanej nie doprowadziły ostatecznie do zawarcia umowy na rzecz osoby trzeciej
(powoda) między Starostą a stroną pozwaną, z której wynikałyby dla powoda
roszczenia cywilnoprawne, a zatem wyrok zakazujący pozwanemu pozbawiania
powoda uczestnictwa w WTZ nie ma oparcia w przepisach prawa materialnego
i z tych przyczyn Sąd Apelacyjny oddalił powództwo.
W skardze kasacyjnej opartej ma pierwszej podstawie, powód zarzucił
naruszenie art. 10f ust.1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o rehabilitacji oraz § 2 i 4 ust.1 i 3
oraz § 6 ust. 4 rozp. WTZ przez błędną wykładnię i przyjęcie, że podmiot
prowadzący WTZ ma swobodę w decydowaniu kogo zakwalifikuje jako kandydata a
następnie przyjmie na zajęcia oraz naruszenie art. 10a ust. 5 pkt 2 i 3c w zw. z art.
6
10a ust. 4 ustawy o rehabilitacji przez błędną wykładnię i przyjęcie, że podmiot
prowadzący WTZ ma swobodę w podjęciu decyzji o zaprzestaniu terapii w WTZ ich
uczestnika. Wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie obowiązkiem Sądu było przede wszystkim
ustalenie, co jest przedmiotem żądania powoda, jaka jest jego podstawa faktyczna,
a następnie określenie podstawy prawnej roszczenie. Sądy miały obowiązek
precyzyjnego ustalenia jaki interes prawny powód chce zrealizować przez
wytoczenie rozpoznawanego powództwa, czy przedmiotem jego roszczenia jest
żądanie od pozwanego określonego świadczenia (zachowania), czy ustalenie
stosunku prawnego lub prawa albo ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa.
Żądanie sformułowane przez powoda i uwzględnione przez Sąd pierwszej instancji
nie odpowiada tym wymaganiom, a przede wszystkim nie nadaje się do wykonania.
Także przyjęta przez Sądy obu instancji, podstawa prawa roszczenia, którą
wskazał powód, jest błędna i nie odpowiada przytoczonym przez niego
okolicznościom faktycznym. Powód bowiem w istocie zarzuca stronie pozwanej, że
nie wywiązała się z obowiązków jakie nałożyła na nią ustawa o rehabilitacji i rozp.
WTZ, jako na jednostkę wykonującą świadczenia rehabilitacyjne przysługujące
osobom niepełnosprawnym umysłowo, do których uprawniony jest także powód
i przez to pozbawiła go możliwości uczestniczenia w terapii w WTZ, a więc nie
wykonała nałożonych na nią obowiązków, których wykonanie warunkowało
udzielenie powodowi przysługującego mu świadczenia rehabilitacyjnego.
Nie chodzi zatem o zagrożenie czy naruszenie dóbr osobistych powoda,
w rozumieniu art. 24 k.c., a o uniemożliwieniu skorzystania z przysługujących mu,
szeroko rozumianych świadczeń medycznych (rehabilitacyjnych). Roszczenia
wynikające z takiego działania lub zaniechania jednostki zobowiązanej nie mają
oparcia w art. 23 i 24 k.c., lecz mogą wynikać jedynie z określonych obowiązków
nałożonych na tę jednostkę przez ustawę w ramach wykonywanych przez nią
świadczeń rehabilitacyjnych na rzecz uprawnionych osób niepełnosprawnych
umysłowo.
7
Zgodnie z art. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) ochronę zdrowia psychicznego
zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego
powołane, a w działaniach z zakresu ochrony zdrowia mogą uczestniczyć
stowarzyszenia i inne organizacje społeczne. Zadania z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego są realizowane przez działania określone w Narodowym Programie
Ochrony Zdrowia Psychicznego i prowadzenie tych działań należy do zadań
własnych samorządów województw, powiatów i gmin, do zadań Narodowego
Funduszu Zdrowia oraz właściwych ministrów. Szczegółowe zasady działań
rehabilitacyjnych podejmowanych w stosunku do osób niepełnosprawnych, w tym
niepełnosprawnych umysłowo, określa wskazana wyżej ustawa z dnia 27 sierpnia
1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 6 i 6a tej ustawy o niepełnosprawności orzekają
powiatowe i wojewódzkie zespoły, które w orzeczeniu zamieszczają też wskazania
dotyczące uczestnictwa w terapii zajęciowej, natomiast zgodnie z art. 10 do
podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej
i społecznej osób niepełnosprawnych zalicza się między innymi udział
w warsztatach terapii zajęciowej, które są wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo
placówką stwarzającą osobom niepełnosprawnym, niezdolnym do podjęcia pracy
możliwość rehabilitacji społecznej (art. 10a ust. 1). Warsztaty mogą być
organizowane przez fundacje i stowarzyszenia, koszty ich utworzenia, działalności
i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu są współfinansowane ze
środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (art. 10b
ust. 1 i 2). Szczegółowe zasady działania warsztatów terapii zajęciowej określają
przepisy wskazanego wyżej rozporządzenia z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie
WTZ. Zgodnie z § 2 rozp. w zw. z art. 10 f ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ustawy
o rehabilitacji jednostka zamierzająca utworzyć warsztat lub prowadząca warsztat
kwalifikuje kandydatów do uczestnictwa w warsztacie zgodnie ze wskazaniami do
terapii zajęciowej, zawartymi w orzeczeniu o niepełnosprawności wydanym przez
właściwy organ i składa odpowiedni wniosek o dofinansowanie do powiatowego
centrum pomocy rodzinie wraz z programem działania i preliminarzem kosztów.
Wniosek podlega merytorycznej i formalnej ocenie przez zespół utworzony przez
8
starostę (§ 4), a następnie powiat zawiera z jednostką zamierzającą utworzyć lub
już prowadzącą warsztat umowę określającą warunki i wysokość dofinansowania
kosztów utworzenia i działalności warsztatu, w której określona jest między innymi
liczba uczestników warsztatów i wysokość środków finansowych niezbędnych do
utworzenia i rocznej działalności warsztatu. Strony w corocznej umowie i aneksach
określają ilość uczestników i wysokość środków na działalność warsztatu w danym
roku (§ 5). Zgodnie z § 6 ust. 1 i 5 jednostka prowadząca warsztat może wystąpić
do właściwego powiatowego centrum pomocy rodzinie z wnioskiem
o dofinansowanie w związku ze zwiększeniem liczby uczestników warsztatu
i dofinansowanie to następuje w formie aneksu do umowy. W warsztacie działa
rada programowa, w skład której powinien wchodzić także psycholog (art. 10a ust.
4 pkt 4 ustawy o rehabilitacji). Rada programowa opracowuje corocznie
indywidualne programy rehabilitacji dla każdego uczestnika warsztatu i co najmniej
raz do roku dokonuje okresowej oceny realizacji indywidualnego programu
rehabilitacji, nie rzadziej niż raz na pół roku ocenia indywidualne efekty rehabilitacji,
zajmuje też stanowisko między innymi co do potrzeby skierowania osoby
niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, ze względu na brak postępów
w rehabilitacji i złe rokowania (art. 10a ust. 5 ustawy o rehabilitacji i § 14 ust. 2 rozp.
WTZ).
Z powyższych regulacji wynika, że organ administracji samorządowej
(starosta) realizuje ciążące na nim z mocy ustaw o ochronie zdrowia psychicznego i
o rehabilitacji zawodowej obowiązki zapewnienia rehabilitacji osobom
niepełnosprawnym umysłowo przy pomocy miedzy innymi stowarzyszeń lub
fundacji prowadzących warsztaty terapii zajęciowej, jako jedną z ustawowych form
wspomagających proces rehabilitacji zawodowej i społecznej. Stowarzyszenie
prowadzi takie warsztaty na podstawie umowy zawieranej z powiatowym organem
administracji i obowiązane jest wykonywać powierzone mu zadania z zakresu
obowiązków ciążących na administracji publicznej w stosunku do osób
podlegających rehabilitacji zawodowej i społecznej, na które otrzymuje środki
publiczne. Obowiązane jest zatem działać zgodnie z umową zawartą z organem
administracji oraz zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami ustaw
i rozporządzenia.
9
Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że stowarzyszenie prowadzące
warsztaty ma obowiązek zakwalifikować do uczestnictwa w WTZ osobę
niepełnosprawną umysłowo, która posiada orzeczenie powiatowego zespołu do
spraw orzekania o niepełnosprawności ze wskazaniem uczestnictwa w WTZ.
Nie ma prawa oceniać i decydować o tym, czy osoba ta nadaje się do takiej terapii
i czy rzeczywiście może i powinna uczestniczyć w WTZ. Po zakwalifikowaniu
kandydata do uczestnictwa w WTZ jednostka prowadząca warsztat powinna złożyć
wniosek do powiatu o objecie tej osoby terapią w WTZ i w związku z tym
o zawarcie umowy (aneksu do umowy) o zwiększeniu liczby uczestników WTZ.
Wniosek taki podlega ocenie przez zespół utworzony przez starostę w powiatowym
centrum pomocy rodzinie i na podstawie tej oceny starosta decyduje
o uczestnictwie wskazanej osoby w WTZ prowadzonych przez stowarzyszenie
i jeśli uzna to za uzasadnione zawiera ze stowarzyszeniem umowę określającą
warunki i wysokość dofinansowania kosztów udziału tej osoby w zajęciach WTZ.
Takie określenie obowiązków stron zawierających umowę jest uzasadnione tym, że
to starosta ma określone obowiązki ustawowe wobec osób niepełnosprawnych, zaś
jednostka prowadząca WTZ działa jedynie jako wykonawca, któremu starosta
powierzył realizacje jego obowiązków. Pozbawienie takiej jednostki prawa
decydowania kogo przyjmie na zajęcia rehabilitacyjne a kogo nie, przeciwdziała też
możliwości wybierania przez jednostki prowadzące WTZ osób najmniej
kłopotliwych, kosztem osób wymagających zwiększonych starań, które mogłyby
zostać pozbawione udziału w WTZ tylko dlatego, że jednostka prowadząca
warsztat, chcąc uniknąć kłopotliwego pacjenta, nie podjęła przewidzianych
w ustawie działań umożliwiających udział takiej osoby w WTZ uzasadniając to tym,
że nie nadaje się ona do tej terapii. Jednostka prowadząca warsztat ma zatem
obowiązek przyjęcia osoby uprawnionej jako kandydata na zajęcia oraz zgłoszenia
wniosku do powiatowego centrum pomocy rodzinie o przyjęcie tej osoby do WTZ
i zawarcie umowy o dofinansowanie jej uczestnictwa w warsztatach.
Dopiero po zawarciu umowy ze starostą i przyjęciu uprawnionego na zajęcia
WTZ, rada programowa o odpowiednim składzie, po upływie określonego
ustawowo czasu rehabilitacji, ocenia jej efekty i może składać stosowne wnioski,
10
jednak jednostka prowadząca WTZ nie jest także uprawniona do podejmowania
decyzji o zaprzestaniu świadczenia terapii w WTZ na rzecz określonej osoby.
Charakter prawny umowy jaką zawiera jednostka prowadząca warsztat ze
starostą o finansowaniu uczestnictwa uprawnionych w WTZ, nie został przez
ustawodawcę określony. Słusznie Sąd Apelacyjny uznał, że chodzi o rodzaj umowy
na rzecz osoby trzeciej (art. 393 k.c.). Starosta wypełniając swoje ustawowe
obowiązki wobec osoby niepełnosprawnej, uwzględnia wniosek o umieszczenie jej
na zajęciach WTZ i w umowie zawieranej z jednostką prowadzącą warsztaty
zastrzega, że ta jednostka będzie zobowiązana do świadczenia takiej formy
rehabilitacji zdrowotnej na rzecz określonej osoby upośledzonej umysłowo, mającej
prawo do tego rodzaju świadczeń. W świetle wskazanych wyżej regulacji
ustawowych umowa taka może być jednak zawarta tylko wówczas, gdy jednostka
prowadząca WTZ zakwalifikuje określoną osobę jako kandydata na zajęcia w WTZ
i złoży odpowiedni wniosek do starosty o zawarcie umowy, co, jak wskazano,
należy to do ustawowych obowiązków takiej jednostki. Rozważenia wymaga, czy
osoba uprawniona, na rzecz której umowa powinna być zawarta, dysponuje
środkami prawnymi, przy pomocy których może skłonić jednostkę prowadzącą WTZ
do wykonania ustawowego obowiązku zakwalifikowania jej jako uprawnionego
kandydata do WTZ i wystąpienia z wnioskiem do organu administracji o zawarcie
na jej rzecz wskazanej wyżej umowy.
Biorąc pod uwagę cel omawianej regulacji, która ma zapewnić osobom
niepełnosprawnym realną pomoc w rehabilitacji zdrowotnej i społecznej oraz
charakter wskazanej wyżej umowy i określone ustawowo obowiązki jej stron, trzeba
uznać, że osobie uprawnionej, na rzecz której umowa powinna być zawarta
przysługuje roszczenie o zobowiązanie jednostki prowadzącej WTZ do podjęcia
określonych działań, do których zobowiązują ją wskazane wyżej przepisy ustawy
o rehabilitacji i rozp. o WTZ, w tym do złożenia oświadczenia woli
o zakwalifikowaniu uprawnionego jako kandydata do uczestnictwa w warsztacie
(§ 2 rozp.) oraz do złożenia wniosku o zawarcie umowy, o którym mowa w § 3 rozp.
WTZ. W braku takiego roszczenia, określone ustawowo uprawnienie do
uczestnictwa w WTZ osoby legitymującej się wydanym przez odpowiedni organ
wskazaniem do takiego uczestnictwa, zależne byłoby wyłącznie od woli jednostki
11
prowadzącej WTZ i praktycznie pozbawione byłoby możliwości realizacji, co
z pewnością jest niezgodne z celem omawianej regulacji oraz funkcją przepisów
o rehabilitacji zawodowej i społecznej. Zgodnie z art. 64 k.c. wyrok sądu
uwzględniający wskazane wyżej powództwo, zastąpi oświadczenie woli jednostki
prowadzącej WTZ o zakwalifikowaniu osoby uprawnionej jako kandydata do udziału
w warsztatach oraz złożenie wniosku, o którym mowa w § 3 rozp. WTZ i umożliwi
staroście objęcie osoby uprawnionej terapią w WTZ prowadzonych przez tę
jednostkę oraz zawarcie z nią umowy wskazanej w §5 i 6 rozp. WTZ na rzecz tej
osoby.
Biorąc wszystko to pod uwagę należało uznać za uzasadnione kasacyjne
zarzuty naruszenia art. 10a ust. 5 pkt 2 i 3 oraz ust. 4, jak również art. 10f ust.1 pkt
1 i ust. 2 ustawy o rehabilitacji, a także § 2 i 4 ust. 1 i 3 pkt 1 oraz § 6 ust. 4 rozp.
WTZ., co skutkowało uchylenie zaskarżonego wyrok i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
/km/