Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 222/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 maja 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Herbert Szurgacz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku M. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wydanie zaświadczenia w przedmiocie składek na ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 6 maja 2009 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 lutego 2008 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 14 maja 2005 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił
wydania zaświadczenia dla M. P. o niezaleganiu z opłacaniem składek na
ubezpieczenie społeczne argumentując, że odmowa wydania takiego
2
zaświadczenia została spowodowana złożeniem nieprawidłowo sporządzonych
przez wnioskodawcę dokumentów rozliczeniowych.
W odwołaniu od tej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych M. P. podnosił, że
decyzją z dnia 30 kwietnia 2004 r. Zakład umorzył należności podlegające
restrukturyzacji w ogólnej kwocie 7.018,76 zł, wobec uznania że spełnił on warunki
określone w art. 10 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji i zapłacił
opłatę restrukturyzacyjną w kwocie 526,13 zł. Na dzień wydania decyzji (tj. decyzji z
dnia 30 kwietnia 2004 r.) Zakład nie stwierdził zaległości w opłacaniu przez
wnioskodawcę składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie
zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Zdaniem odwołującego, zaskarżona decyzja narusza zasadę zaufania
obywateli do organów Państwa o jakiej mowa wart. 8 k.p.a., gdyż pozostaje w
sprzeczności z wcześniej wydaną decyzją.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wnosząc o oddalenie odwołania,
wywodził między innymi, że wydając decyzję dla celów restrukturyzacyjnych oparł
się na dokumentacji rozliczeniowej złożonej przez odwołującego się i dopiero po
wydaniu decyzji o zakończeniu restrukturyzacji okazało się, że w dokumentach
rozliczeniowych ZUS DRA oraz raportach miesięcznych ZUS RSA prowadzący
działalność gospodarczą wykazał nieprawdziwe dane dotyczące opłacania składek
za okres od sierpnia 2002 r. do marca 2003 r., a od kwietnia 2003 r. do marca 2004
r. opłacał jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne, wskazując w raportach od
grudnia 2003 r. jako przyczynę zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenie
społeczne kod, który wskazywał, że ma ustalone prawo do renty.
W związku z tym wezwano wnioskodawcę do złożenia korekty dokumentów i
przedstawienia stosownych wyjaśnień, ale wobec odmowy Zakład wznowił
postępowanie w sprawie restrukturyzacji.
Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2007 r. Sąd Okręgowy oddalił wniesione
odwołanie jako bezzasadne ustalając, że w chwili wydania zaskarżonej decyzji
Zakład dysponował raportami miesięcznymi, które zawierały nieprawidłowe dane, a
wzywany do wyjaśnienia tych nieprawidłowości M. P. odmówił uzupełnienia tych
raportów.
3
Zdaniem Sądu Okręgowego, w okresie od 25 sierpnia 2002 r. do 31 lipca
2003 r. wnioskodawca nie miał prawa do zasiłku chorobowego, ani świadczenia
rehabilitacyjnego, wobec czego był zobowiązany do opłacania składek
ubezpieczeniowych za ten okres, a wobec istnienia na dzień 14 maja 2004 r.
zaległości składkowych, Zakład miał podstawy do odmowy wydania zaświadczenia
o nie zaleganiu z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne.
Apelację od tego wyroku wniósł M. P., domagając się jego zmiany, poprzez
wydanie zaświadczenia o żądanej treści. Zarzucał Sądowi pierwszej instancji
naruszenie art. 110 k.p.a. w związku z art. 244 § 1 k.p.c. poprzez odmowę wydania
zaświadczenia, w sytuacji gdy z ostatecznej decyzji tego samego organu z dnia 30
kwietnia 2004 r. wynika, że odwołujący się na dzień wydawania tej decyzji nie miał
zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne.
Rozpoznając wniesioną apelację Sąd Apelacyjny powziął wątpliwości, czy
sprawa wszczęta na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o niezaleganiu z
opłacaniem składek jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu
art. 476 § 2 pkt 1 k.p.c. i w związku z tym zwrócił się z pytaniem prawnym do Sądu
Najwyższego.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 grudnia 2007 r., II UZP 4/07 stwierdził, że
sprawa wszczęta na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o nie zaleganiu z
opłacaniem składek, jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zdaniem
Sądu Najwyższego, decyzja organu emerytalno-rentowego o odmowie wydania
zaświadczenia lub odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez
wnioskodawcę, jako wydana na podstawie art. 83 lit. b ust. 1 ustawy systemowej w
związku z art. 219 k.p.a., nie jest decyzją uznaniową i nie należy do grupy decyzji
wymienionych enumeratywnie w art. 83 ust. 4 tej ustawy. W konsekwencji, z mocy
art. 177 Konstytucji RP oraz na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, od tego rodzaju decyzji Zakładu służy odwołanie do
sądu właściwego do rozpoznania odwołania od decyzji organu emerytalno-
rentowego. Odmowa wydania zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami na
ubezpieczenia społeczne w formie decyzji prowadzi w konsekwencji do innej
4
kontroli, niż kontrola w postępowaniu administracyjnym.
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia
12 lutego 2008 r. oddalił apelację.
Wyrok ten został zaskarżony przez wnioskodawcę skargą kasacyjną w
części oddalającej apelację. Skarżący wniósł o uchylenie tego wyroku w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił mające istotny wpływ na wynik
sprawy naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 110 k.p.a. w
związku z art. 244 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych
nie był związany wydaną przez siebie ostateczną decyzją z dnia 30 kwietnia 2004
roku, a tym samym za uzasadnioną została uznana odmowa wydania w dniu 14
maja 2004 roku przez ZUS zaświadczenia o niezaleganiu przez wnioskodawcę ze
składkami na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne,
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na etapie postępowania kasacyjnego skarżący kwestionuje dopuszczalność
odstąpienia przez organ rentowy od wcześniejszej swojej decyzji, w której nie
stwierdził zaległości w opłaceniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz
Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i wydanie następnie
decyzji (14 maja 2004 r.) odmawiającej wydania zaświadczenia o niezaleganiu w
opłaceniu składek.
Skarga kasacyjna została oparta na zarzucie naruszenia przepisów
postępowania, mianowicie art. 110 k.p.a. w związku z art. 244 § 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach
podstaw (art. 398-13 k.p.c.). Postępowanie z odwołania od decyzji organu
rentowego toczy się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Tym
samym nie mogą stanowić podstawy skargi kasacyjnej zarzuty naruszenia
przepisów k.p.a. W wyroku z 6 grudnia 2005 r. r. (III UK 123/05, Lex nr 328007)
Sąd Najwyższy wyraził to w tezie, że przepisy k.p.a. nie mogą być rozeznane jako
podstawy kasacji w sprawach cywilnych z zakresu ubezpieczeń społecznych.
5
Nie stanowi również usprawiedliwionej podstawy skargi kasacyjnej zarzut
naruszenia art. 244 § 1 k.p.c., który nie występuje w skardze kasacyjnej
samodzielnie, ale w związku z przepisem art. 110 k.p.a. Skoro zarzut naruszenia
art. 110 k.p.a. nie może stanowić usprawiedliwionej podstawy skargi kasacyjnej,
nie może uzyskać takiego charakteru zarzut naruszenia art. 244 § 1 k.p.c.
Z przytoczonych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c. należało orzec jak
w sentencji wyroku.