Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 7 maja 2009 r., III CZP 20/09
Sędzia SN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Józef Frąckowiak
Sędzia SN Hubert Wrzeszcz
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "K.I." S.A. w Z. przeciwko Henrykowi
P. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 7
maja 2009 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w
Zamościu postanowieniem z dnia 3 grudnia 2008 r.:
„Czy roszczenia o opłatę abonamentową i wynagrodzenie za połączenia
telefoniczne z umowy o świadczenie telefonicznych usług powszechnych zawartej
przez przedsiębiorcę – powstałe w okresie obowiązywania ustawy z dnia 16 lipca
2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) –
przedawniają się w terminie 3 lat przewidzianym w art. 118 k.c., czy w terminie 2 lat
stosowanym odpowiednio z mocy art. 751 k.c. w związku z art. 750 k.c.?”
podjął uchwałę:
Termin przedawnienia roszczenia o opłatę abonamentową i
wynagrodzenie za połączenia telefoniczne z umowy o świadczenie usług
telefonicznych, zawartej na podstawie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo
telekomunikacyjne (Dz.U Nr 171, poz. 1800 ze zm.), określa art. 118 k.c.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Zamościu wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2008 r. zasądził od
pozwanego na rzecz powoda m.in. kwotę 5937,69 zł z odsetkami tytułem
należności abonamentowych oraz połączeń telefonicznych wynikających z faktury z
dnia 12 lipca 2006 r. wystawionej przez "T.P." S.A. w W. Sąd nie uwzględnił zarzutu
przedawnienia zgłoszonego na podstawie art. 751 k.c., przyjmując termin trzyletni
dla roszczeń z umowy o świadczenie usług telefonicznych.
Rozpoznając apelację pozwanego od tego wyroku, Sąd Okręgowy w
Zamościu powziął poważne wątpliwości, którym dał wyraz w zagadnieniu prawnym
przedstawionym Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia na podstawie art. 390 § 1
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawowym zagadnieniem, którego rozstrzygnięcie decyduje o terminie
przedawnienia roszczenia o opłatę abonamentową i wynagrodzenie za połączenia
telefoniczne z umowy o świadczenie usług telefonicznych zawartej na podstawie
ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800
ze zm. – dalej: „Pr.telekom.”), jest określenie charakteru prawnego tej umowy. W
szczególności, czy do tej umowy mają zastosowanie przepisy o zleceniu (art. 750
k.c.).
Ustawa z dnia 23 stycznia 1990 r. – o łączności (jedn. tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr
117, poz. 564 ze zm.) nie definiowała usługi telefonicznej. Ustawa ta została
zastąpiona ustawą z dnia 21 lipca 2000 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 73,
poz. 852, ze zm.). Według art. 2 pkt 36, przez usługę telefoniczną rozumiano usługę
telekomunikacyjną polegającą – ogólnie ujmując – na bezpośredniej transmisji za
pomocą sieci publicznej sygnałów mowy między użytkownikami urządzeń
końcowych dołączonych do zakończeń sieci, dla wzajemnego komunikowania się. Z
kolei w myśl art. 2 pkt 31, usługa telekomunikacyjna to działalność gospodarcza
polegająca na transmisji lub kierowaniu sygnałów w sieciach telekomunikacyjnych.
Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, która zastąpiła ustawę z
dnia 21 lipca 2000 r. – Prawo telekomunikacyjne, definiuje w art. 2 pkt 30 usługę
telefoniczną jako usługę telekomunikacyjną obejmującą m.in. inicjowanie i
odbieranie połączeń między użytkownikami.
Ustawodawca na nowo zdefiniował pojęcie usługi telekomunikacyjnej,
wskazując, że jest to usługa polegającą głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci
telekomunikacyjnej; nie stanowi tej usługi usługa poczty elektronicznej (art. 2 pkt
48). Świadczeniem usług zajmuje się dostawca usług, który jest przedsiębiorcą
telekomunikacyjnym (pkt 27). Do publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych
zaliczył także m.in. przyłączenie do publicznej sieci telekomunikacyjnej (art. 56 ust.
5), informację o numerach oraz udostępnianie spisów abonentów (art. 66).
W rozdziale 1 działu III ustawy („Świadczenie usług telekomunikacyjnych
użytkownikom końcowym”) ustawodawca rozbudował regulacje odnoszące się do
usługi telekomunikacyjnej oraz znacznie uszczegółowił te regulacje. Posłużył się
pojęciem „umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych”, przewidując dla niej
formę pisemną oraz wskazując, co powinna ona zawierać (art. 56). Określił prawa i
obowiązki dostawcy usług w związku z zawarciem umowy, nałożył na niego
obowiązek opracowania regulaminu (art. 60), wskazał kryteria ustalania cen usług,
uregulował dalsze obowiązki podmiotów świadczących usługi, problematykę usługi
o podwyższonej opłacie i kilka dalszych kwestii. Odrębnie ujął regulację odnoszącą
się do świadczenia usługi powszechnej (rozdział 2) oraz rozstrzygania sporów
(rozdział 3). W rozdziale 3 działu III uregulował problem odpowiedzialności
przedsiębiorcy, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorcy świadczącego
usługę powszechną (art. 104 ust. 2-4, 105). Przewidział również obowiązkowe
postępowanie reklamacyjne (106-107). W art. 108 wprowadził dwunastomiesięczny
termin przedawnienia dla roszczeń z art. 105, tj. roszczeń przysługujących
użytkownikowi wobec operatora, termin ten jednak nie odnosi się do roszczeń
będących przedmiotem rozpoznania w sprawie, w której przedstawiono zagadnienie
prawne, tj. roszczeń przysługujących operatorowi wobec użytkownika.
Reasumując należy uznać, że unormowanie Prawa telekomunikacyjnego
dotyczące umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nie jest pełne i nie
można go porównywać do sposobu regulacji poszczególnych typów umów w
kodeksie cywilnym; nie ma kompleksowego charakteru, gdyż omawia jedynie
wybrane zagadnienia. Pojęcia „umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych”
redakcyjnie nie wyodrębniono, wskutek czego to unormowanie sprawia wrażenie
„części ogólnej” regulacji dotyczących usług telekomunikacyjnych.
Z drugiej strony problematyce świadczenia usług telekomunikacyjnych – jak
już wskazano – została poświęcona pewna część ustawy. W dwóch odrębnych
artykułach, tj. art. 56 i 60, określono minimalne wymagania treści umowy o
świadczenie usług telekomunikacyjnych i regulaminu świadczenia usług
telekomunikacyjnych, które kształtują łącznie stosunek prawny wiążący strony, czyli
dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych i użytkownika tych
usług. Na poziomie ogólnym możliwa jest zatem rekonstrukcja istotnych
obowiązków stron, jak też możliwe jest wskazanie celu społeczno-gospodarczego
umowy. Prowadzi to do wniosku, że elementy istotne umowy o świadczenie usług
telekomunikacyjnych zostały wystarczająco uregulowane przez inne przepisy w
rozumieniu art. 750 k.c., a więc przez Prawo telekomunikacyjne. Fakt prawnego
uregulowania umów telekomunikacyjnych w Prawie telekomunikacyjnym oznacza,
że do tych umów, choć są to umowy o świadczenie usług, nie mają zastosowania
przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).
Umowa o usługi telefoniczne, jak wynika z definicji usługi telefonicznej (art. 2
pkt 30) oraz treści art. 81 Pr.telekom., należy do kategorii umów o świadczenie
usług telekomunikacyjnych, a więc i do niej odesłanie z art. 750 k.c. nie ma
zastosowania, w szczególności odesłanie do art. 751 k.c., który zawiera regulację
terminów przedawnienia roszczeń.
Z tych względów należy przyjąć, że termin przedawnienia roszczenia o opłatę
abonamentową i wynagrodzenie za połączenia telefoniczne z umowy o świadczenie
usług telefonicznych, zawartej na podstawie Prawa telekomunikacyjnego, określa
art. 118 k.c.
Orzeczono zatem, jak na wstępie (art. 390 k.p.c.).