I CSK 400/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CKN 749/00 IV CR 182/80
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 400/08
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
SSN Stanisław Dąbrowski
w sprawie z powództwa T.S.
przeciwko Poradni Zdrowia Psychicznego
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 maja 2009 r.,
skargi kasacyjnej powódki
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt[...],
1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie
Sądu Okręgowego w O.,
2) przyznaje adwokatowi T.B. z tytułu nie opłaconej
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w
postępowaniu kasacyjnym kwotę 5400 (pięć tysięcy
czterysta) zł, którą wypłaci Skarb Państwa (Sąd
Apelacyjny) po doliczeniu równowartości obciążającego
wymienionego adwokata podatku od usług i towarów.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 lipca 2008 r. Sąd Apelacyjny w
sprawie z powództwa T.S. przeciwko Poradni Zdrowia Psychicznego o zapłatę
oddalił zażalenie powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w O. o odrzuceniu
pozwu ze względu na brak po stronie pozwanej zdolności sądowej.
W skardze kasacyjnej od tego postanowienia powódka, powołała się na
naruszenie art. 199 § 2 k.p.c. w zw. z art. 70 § 1 k.p.c. oraz art. 5 k.p.c. przez ich
niezastosowanie w sprawie i wniosła o uchylenie zarówno zaskarżonego
postanowienia, jak i poprzedzającego go postanowienia Sądu Okręgowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest uzasadniona.
Wyznaczenie podmiotowego zakresu procesu jest aktem woli podmiotu
wszczynającego postępowanie. Włączenie do procesu niewłaściwej osoby wynika
więc z wady aktu woli powoda, a taka wada - jako wada czynności procesowej -
może być usunięta tylko w sposób przewidziany w ustawie procesowej. Z tego zaś
punktu widzenia należy odróżnić niewłaściwe oznaczenie strony od niewłaściwego
doboru podmiotów procesu. W sytuacji pierwszej - czyli również wtedy, gdy nie
orientując się, kto według przyjętej konstrukcji prawnej powinien być stroną, powód
wciągnął do procesu niewłaściwą stronę pozwaną (np. jednostkę organizacyjną
osoby prawnej zamiast tę osobę) - naprawienie wady następuje w drodze
sprostowania oznaczenia stron. Polega ono na uzupełnieniu lub konkretyzacji (lecz
nie na zmianie) pierwotnego oznaczenia strony i - w konsekwencji tego -
wyeliminowanie przez sąd z procesu osoby niewłaściwej oraz wezwaniu do udziału
w sprawie innej, właściwej, odpowiednio do woli powoda. Tam natomiast, gdzie
powód prawidłowo oznaczył podmiot, który według jego intencji miał być stroną
przeciwną, ale - z punktu widzenia prawa materialnego - dokonał doboru tego
podmiotu w sposób nietrafny, do usunięcia wady aktu jego woli może dojść już tylko
przez odwołanie wadliwej czynności procesowej (art. 203 k.p.c.) albo w drodze
podmiotowego przekształcenia procesu (art. 194-198 k.p.c.). Pogląd powyższy
wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13.VI.1980 r., IV CR
182/80 (OSNC 1981, nr 2-3, poz. 30), a także w postanowieniu z dnia 8.VIII.2000 r.,
I CKN 749/00, niepubl. podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
3
niniejszą sprawę. Na wymieniony wyrok trafnie powołał się w skardze kasacyjnej
pełnomocnik skarżącej.
Powódka, działając bez adwokata, oznaczyła w pozwie stronę pozwaną jako
Poradnię Zdrowia Psychicznego. W istocie stroną pozwaną powinna być jednostka
organizacyjną, w skład której wchodzi wskazana poradnia, a dokładnie
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „A..” Zespół Przychodni Specjalistycznych.
Z treści kierowanych do Sądu pism wynika, że powódka właśnie ten podmiot
uważała za stronę procesu, choć nie potrafiła w sposób jednoznaczny go wskazać.
Jeżeli Sądy pierwszej i drugiej instancji miały wątpliwości kogo pozywa powódka, to
powinny odebrać od niej odpowiednie oświadczenie w tym przedmiocie (art. 130 §
1 k.p.c.) Odrzucenie pozwu z uwagi na brak zdolności sądowej jednej ze stron
dopuszczalne jest dopiero po wykonaniu przez sąd czynności przewidzianej w art.
199 § 2 k.p.c.
W tej sytuacji brak było podstaw do odrzucenia pozwu z powołaniem się, na
to, że strona pozwana nie ma zdolności sądowej, skoro w istocie była nią jednostka
mająca osobowość prawną, aczkolwiek w pozwie błędnie wskazano jej jednostkę
organizacyjną.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
SSN Stanisław Dąbrowski
w sprawie z powództwa T.S.
przeciwko Poradni Zdrowia Psychicznego
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 maja 2009 r.,
skargi kasacyjnej powódki
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt[...],
1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie
Sądu Okręgowego w O.,
2) przyznaje adwokatowi T.B. z tytułu nie opłaconej
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w
postępowaniu kasacyjnym kwotę 5400 (pięć tysięcy
czterysta) zł, którą wypłaci Skarb Państwa (Sąd
Apelacyjny) po doliczeniu równowartości obciążającego
wymienionego adwokata podatku od usług i towarów.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 lipca 2008 r. Sąd Apelacyjny w
sprawie z powództwa T.S. przeciwko Poradni Zdrowia Psychicznego o zapłatę
oddalił zażalenie powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w O. o odrzuceniu
pozwu ze względu na brak po stronie pozwanej zdolności sądowej.
W skardze kasacyjnej od tego postanowienia powódka, powołała się na
naruszenie art. 199 § 2 k.p.c. w zw. z art. 70 § 1 k.p.c. oraz art. 5 k.p.c. przez ich
niezastosowanie w sprawie i wniosła o uchylenie zarówno zaskarżonego
postanowienia, jak i poprzedzającego go postanowienia Sądu Okręgowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest uzasadniona.
Wyznaczenie podmiotowego zakresu procesu jest aktem woli podmiotu
wszczynającego postępowanie. Włączenie do procesu niewłaściwej osoby wynika
więc z wady aktu woli powoda, a taka wada - jako wada czynności procesowej -
może być usunięta tylko w sposób przewidziany w ustawie procesowej. Z tego zaś
punktu widzenia należy odróżnić niewłaściwe oznaczenie strony od niewłaściwego
doboru podmiotów procesu. W sytuacji pierwszej - czyli również wtedy, gdy nie
orientując się, kto według przyjętej konstrukcji prawnej powinien być stroną, powód
wciągnął do procesu niewłaściwą stronę pozwaną (np. jednostkę organizacyjną
osoby prawnej zamiast tę osobę) - naprawienie wady następuje w drodze
sprostowania oznaczenia stron. Polega ono na uzupełnieniu lub konkretyzacji (lecz
nie na zmianie) pierwotnego oznaczenia strony i - w konsekwencji tego -
wyeliminowanie przez sąd z procesu osoby niewłaściwej oraz wezwaniu do udziału
w sprawie innej, właściwej, odpowiednio do woli powoda. Tam natomiast, gdzie
powód prawidłowo oznaczył podmiot, który według jego intencji miał być stroną
przeciwną, ale - z punktu widzenia prawa materialnego - dokonał doboru tego
podmiotu w sposób nietrafny, do usunięcia wady aktu jego woli może dojść już tylko
przez odwołanie wadliwej czynności procesowej (art. 203 k.p.c.) albo w drodze
podmiotowego przekształcenia procesu (art. 194-198 k.p.c.). Pogląd powyższy
wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13.VI.1980 r., IV CR
182/80 (OSNC 1981, nr 2-3, poz. 30), a także w postanowieniu z dnia 8.VIII.2000 r.,
I CKN 749/00, niepubl. podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
3
niniejszą sprawę. Na wymieniony wyrok trafnie powołał się w skardze kasacyjnej
pełnomocnik skarżącej.
Powódka, działając bez adwokata, oznaczyła w pozwie stronę pozwaną jako
Poradnię Zdrowia Psychicznego. W istocie stroną pozwaną powinna być jednostka
organizacyjną, w skład której wchodzi wskazana poradnia, a dokładnie
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „A..” Zespół Przychodni Specjalistycznych.
Z treści kierowanych do Sądu pism wynika, że powódka właśnie ten podmiot
uważała za stronę procesu, choć nie potrafiła w sposób jednoznaczny go wskazać.
Jeżeli Sądy pierwszej i drugiej instancji miały wątpliwości kogo pozywa powódka, to
powinny odebrać od niej odpowiednie oświadczenie w tym przedmiocie (art. 130 §
1 k.p.c.) Odrzucenie pozwu z uwagi na brak zdolności sądowej jednej ze stron
dopuszczalne jest dopiero po wykonaniu przez sąd czynności przewidzianej w art.
199 § 2 k.p.c.
W tej sytuacji brak było podstaw do odrzucenia pozwu z powołaniem się, na
to, że strona pozwana nie ma zdolności sądowej, skoro w istocie była nią jednostka
mająca osobowość prawną, aczkolwiek w pozwie błędnie wskazano jej jednostkę
organizacyjną.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).