Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 czerwca 2009 r.
III PO 10/08
Konsekwencją zastosowania ogólnie przyjmowanej w prawoznawstwie
reguły kolizyjnej lex posterior superiori derogat legi priori inferiori (prawo póź-
niejsze wyższej rangi uchyla wcześniejsze prawo niższej rangi) jest definitywna
utrata mocy prawnej przez normę wcześniejszą. Uchylenie prawa późniejszego
nie powoduje ponownego nabycia mocy prawnej ("odżycia") przez prawo po-
przednio obowiązujące. Dotyczy to regulaminów, o których mowa w art. 39
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 155, poz.
1298 ze zm.).
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 czerwca
2009 r. sprawy ze skargi Klubu Sportowego Z.L. SA na orzeczenie Związkowego
Trybunału Piłkarskiego PZPN z dnia 20 czerwca 2008 r. [...] na skutek skargi kasa-
cyjnej skarżącego od wyroku Trybunału Arbitrażowego do Spraw Sportu przy Pol-
skim Komitecie Olimpijskim z dnia 6 sierpnia 2008 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Wydział dyscypliny PZPN w dniu 15 maja 2008 r. wydał orzeczenie w sprawie
Z.L. SA uznając Z.L. winnym zarzucanych mu czynów korupcyjnych i orzekł karę de-
gradacji o jedną klasę rozgrywkową. Podstawą wszczęcia postępowania wydziału
dyscypliny Polskiego Związku Piłki Nożnej (dalej WD) były uzasadnione przypusz-
czenia popełnienia przewinień dyscyplinarnych określonych w § 9 ust. 10 (pkt 1) re-
gulaminu dyscyplinarnego, tj. przekupstwo sportowe oraz w § ust. 23 (pkt 1) regula-
minu, tj. rażące naruszenie prawa PZPN. Według Wydziału Dyscyplinarnego oraz
informacji Prokuratury Okręgowej w W., prowadzącej śledztwo w sprawie korupcji w
2
polskiej piłce nożnej, nieprzestrzeganie regulaminu dyscyplinarnego przejawiało się
w szczególności w postaci niedopełnieniu obowiązku postępowania zgodnie z zasa-
dami sportowego zachowania przez Jerzego F., członka zarządu SSA Z.L., który do-
puścił się czynnej korupcji poprzez usiłowanie oraz dokonanie nieuczciwego ustala-
nia wyników 4 meczów z udziałem Z.L. w rundzie wiosennej sezonu 2003/2004 roz-
grywek II ligi (bezpośrednie i pośrednie wręczenie korzyści majątkowej lub złożenie
obietnicy takiej korzyści sędziom piłkarskim). Za te przewinienia WD postanowił
przenieść Klub Z.L. SSA do niższej klasy rozgrywkowej począwszy od sezonu
2008/2009 o jedną klasę.
W dniu 16 czerwca 2008 roku Z.L. odwołał się od powyższego orzeczenia do
Związkowego Trybunału Piłkarskiego Polskiego Związku Piłki Nożnej (dalej: ZTP).
Z.L. w odwołaniu od orzeczenia kwestionowało orzeczenie w zakresie ukarania skar-
żącego za czyny określone w § 9 ust. 10 i w § 9 ust. 23 RD PZPN. Odwołanie od
orzeczenia WD PZPN z 15 maja 2008 roku oparte zostało na 5 zarzutach. Z.L. orze-
czeniu zarzuciło rażące naruszenie § 9 ust. 10 pkt 1, § 5 ust. 16 lit a, § 2 ust. 1 i § 5
ust. 17, § 1 ust. 4 regulaminu dyscyplinarnego PZPN oraz § 9 ust. 1 regulaminu wy-
działu dyscypliny PZPN, poprzez wadliwą subsumcję niektórych stanów faktycznych,
dokonanie błędnej wykładni § 9 ust. 10 regulaminu dyscyplinarnego. W zakresie wy-
mierzonych klubowi sankcji, zarzuciło wymierzenie sankcji dyscyplinarnej za przewi-
nienia z § 9 ust. 23 regulaminu dyscyplinarnego, pomimo że przewinienia te uległy
przedawnieniu w roku 2006, wymierzenie klubowi dwukrotnie kar za to samo zacho-
wanie Jerzego F., ukaranie dyscyplinarne klubu pomimo nieponoszenia odpowie-
dzialności dyscyplinarnej przez Jerzego F. Z.L. zarzuciło również rażące naruszenie
§ 9 ust. 1 regulaminu WD poprzez obrazę zasady swobodnej oceny dowodów, pole-
gającej na całkowicie dowolnej, nieznajdującej oparcia w zebranym materiale dowo-
dowym ocenie tego materiału. Nadto Klub zarzucił, ze względów ostrożności proce-
sowej, wymierzenie rażąco surowej kary zasadniczej oraz dodatkowej.
Związkowy Trybunał Piłkarski Polskiego Związku Piłki Nożnej w orzeczeniu z
dnia 20 czerwca 2008 r. [...] uznał odwołanie Z.L. w całości jako bezzasadne. Trybu-
nał uznał zarzuty odwołującego się za nietrafne. W uzasadnieniu ZTP stwierdził, że
Wydział Dyscypliny dokonał prawidłowej subsumcji stanu faktycznego oraz prawi-
dłowo dokonał wykładni przepisu § 9 ust. 10 pkt 1 regulaminu dyscyplinarnego
PZPN. Zaznaczył, że zgodnie z treścią tego przepisu sankcji dyscyplinarnej podlega
zachowanie polegające na usiłowaniu, rozmyślnym odebraniu lub zdobyciu punktów
3
w zawodach piłkarskich w zamian za korzyści materialne lub z innych pobudek
sprzeczne z zasadami sportowymi. Trybunał negował także pogląd skarżącego, w
którym forma stadialna usiłowania jest zastrzeżona dla zachowań, w których sprawca
zmierza bezpośrednio do dokonania, które nie następuje. Zgodnie z treścią uzasad-
nienia orzeczenia ZTP w oparciu o przepisy dyscyplinarne PZPN pod pojęciem usi-
łowania mieści się każde zachowanie zmierzające do popełnienia przewinienia dys-
cyplinarnego, które jednak nie następuje bądź nie zostało udowodnione. W tym sta-
nie rzeczy ZTP ocenił, że powzięcie poufnej informacji o obsadzie sędziowskiej kon-
kretnego spotkania ligowego stanowi jeden z elementów składowych zachowania
zmierzającego do skorumpowania sędziego piłkarskiego. ZTP podkreślił fakt, że Z.L.
nie negowało ustaleń faktycznych dotyczących kontaktów byłego działacza klubowe-
go Jerzego F. z Marianem D., jak również celu tych spotkań, którym było ustalenie
składu sędziowskiego. ZTP podtrzymał orzeczenie WD PZPN w tym zakresie, że
przewinienie dyscyplinarne w postaci usiłowania przekupstwa sportowego miało
miejsce przez okres rundy wiosennej sezonu 2003/2004.
Bezzasadny, zdaniem ZTP, był również zarzut, że powyższe przewinienia ule-
gły przedawnieniu. Kwestia przedawnienia przewinień korupcyjnych w systemie
prawa związkowego została wyczerpująco zaprezentowana w uzasadnieniu orze-
czenia ZTP z dnia 2 kwietnia 2008 r. [...].
ZTP ustosunkował się do wszystkich zarzutów, skierowanych przez Klub prze-
ciw orzeczeniu WD PZPN. Podsumowując stwierdził, że odwołanie Klubu nie osią-
gnie zamierzonego celu poprzez proste zakwestionowanie faktu dopuszczenia się
przewinienia dyscyplinarnego w postaci przekupstwa sportowego. Uznając za nie-
wskazane przenoszenie zasad z procesu karnego na grunt postępowania dyscypli-
narnego, a szczególnie bezwzględnej zasady domniemania niewinności. Kolejnym
argumentem jest brak podstaw w przepisach związkowych do uznania, iż rozpozna-
nie wniosku Klubu o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności dyscyplinarnej sta-
nowi postępowanie incydentalne, w trakcie którego dokonane ustalenia przez organ
dyscyplinarny, szczególnie oświadczenia umocowanych przedstawicieli Klubu, nie
mogą być wykorzystane następnie przy wydawaniu orzeczenia dyscyplinarnego in-
nego niż określonego w § 19 pkt 7 regulaminu dyscyplinarnego PZPN.
ZTP zaznaczył, że o instytucjonalnym charakterze korupcji w Z.L. świadczy
nie tyle to, że za proceder korupcyjny był odpowiedzialny tylko jeden człowiek, Jerzy
F., ale fakt regularnego wynagradzania Mariusza D. za stworzenie warunków do
4
funkcjonowania tego procederu przez całą rundę wiosenną sezonu 2003/2004. Z
powyższego wynika, że Klub stworzył system korupcyjny, który miał mu zapewnić
awans do I ligi.
Z.L. zaskarżyło dnia 15 lipca 2008 r. wyżej wymienione orzeczenia do Trybu-
nału Arbitrażowego Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim. Zarzucono im
rażące naruszenie § 9 ust. 10 regulaminu dyscyplinarnego PZPN, poprzez błędną
wykładnię powołanego przepisu. Błędna wykładnia, według Klubu, miałaby polegać
na rozszerzeniu pojęcia usiłowania poprzez uznanie, że w tym pojęciu zawiera się
także przygotowanie, jak również aby usiłowaniem popełnienia przewinienia określo-
nego w powołanym przepisie było uzyskanie informacji o danych personalnych sę-
dziego zawodów piłkarskich, a także wręczenie po zakończeniu sezonu kwoty pie-
niężnej osobie niemającej wpływu na wynik sportowy.
Ponadto Skarżący oparł skargę na zarzucie rażącego naruszenia § 5 ust. 16
lit. a w związku z § 9 ust. 32 pkt 1 regulaminu dyscyplinarnego PZPN w związku z
art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez ukaranie dyscyplinarne obwinionego Klubu za
przewinienie zakwalifikowane w zaskarżonym orzeczeniu jako naruszenie § 9 ust. 23
pkt 1 RD PZPN, podczas gdy nawet przy założeniu legalności wyłączenia przedaw-
nienia przewinień korupcyjnych przedawnienie czynów penalizowanych zgodnie z
powołanym przepisem w przypadku obwinionego Klubu nastąpiło najpóźniej w
czerwcu 2006 r. Skarżący kwestionuje również uznanie, iż zarzucone obwinionemu
Klubowi przewinienia nie uległy przedawnieniu, podczas gdy w dacie wskazanej w
zaskarżonym orzeczeniu przewinienie określone w § 9 regulaminu dyscyplinarnego
PZPN objęte było 2-letnim okresem przedawnienia, zaś wyłączenie spod przedaw-
nienia jest nadto rażąco sprzeczne z zasadą humanitaryzmu i nie znajduje uzasad-
nienia w obowiązującym porządku prawnym - w szczególności nie koresponduje z
zasadą przedawnienia czynów zabronionych przez ustawę karną. Skarżący zarzucili
także orzeczeniom rażące naruszenie § 21a regulaminu dyscyplinarnego PZPN oraz
rażące naruszenie § 16 ust. 2 zdanie 2 regulaminu Związkowego Trybunału Piłkar-
skiego PZPN, poprzez błędną wykładnię polegającą na wyrażeniu poglądu prawne-
go, iż przesłanki uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialno-
ści dyscyplinarnej zawierają w sobie elementy przyznania okoliczności faktycznych
sprawy przez obwinionego, podczas gdy przesłanka „okoliczności sprawy niebudzą-
cych wątpliwości" jest wyłącznie wynikiem oceny materiału dowodowego przez organ
dyscyplinarny, nie zaś wiążącym obwinionego przyznaniem okoliczności faktycznych,
5
w sposób rażąco ograniczający prawo obwinionego do obrony we wszystkich sta-
diach postępowania dyscyplinarnego. Za rażące naruszenie § 16 ust. 2 zdanie drugie
regulaminu Związkowego Trybunału Piłkarskiego Klub uznał błędną wykładnię pole-
gającą na wyrażeniu poglądu prawnego, iż niedopuszczalne jest kwestionowanie
ustaleń faktycznych poczynionych bez przeprowadzenia postępowania dowodowego
w uzasadnieniu orzeczenia dyscyplinarnego drugiej instancji, rozstrzygającego o
uchyleniu w całości orzeczenia organu pierwszej instancji, podczas gdy uchylając
orzeczenie w całości i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania ZTP uznał, iż
jest ono w całości wadliwe. Skarżący uznał, że dokonana przez ZTP ocena była
przedwczesna i nie może mieć negatywnego wpływu na prawo obwinionego Klubu
do obrony w zakresie zarzutu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.
Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim
wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2008 r. oddalił skargę Klubu Sportowego Z.L. SA od
orzeczenia Związkowego Trybunału Piłkarskiego PZPN z dnia 20 czerwca 2008 r. i
uchylił postanowienie z dnia 23 lipca 2008 r., w sprawie wstrzymania wykonania
zaskarżonej decyzji z dnia 20 czerwca 2008 r. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Ar-
bitrażowy, przywołując postanowienia regulaminu dyscyplinarnego oraz statutu
PZPN, jak również kodeksu dyscyplinarnego FIFA, stwierdził, że nie ma podstaw do
uznania przewinień dyscyplinarnych Z.L. za przedawnione. Odnosząc się do powo-
łanego przez skarżącego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 25 maja 2004 r., SK
44/03, Trybunał Arbitrażowy uznał, że ma on w niniejszej sprawie istotne znaczenie i
może stanowić wskazówkę do rozstrzygnięcia sprawy. Analizując kwestię konstytu-
cyjności art. 15 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - przepisy wprowadzające Kodeks
karny, wprowadzających zasadę stosowania nowej ustawy, bez względu na to czy
działa na korzyść sprawcy, czy stanowi zaostrzenie dotychczasowych warunków
przedawnienia karalności i zatarcia skazania Trybunał Konstytucyjny uznał, że za-
stosowanie nowych, dłuższych terminów do przestępstw popełnionych przed zmianą
ustawy nie stanowi naruszenia zasad gwarancyjnych. Ustawodawca jest władny
ograniczyć nakaz stosowania ustawy względniejszej i przyjąć wyłączność stosowania
ustawy nowej. Uczynić to może jednak tylko na mocy ustawy.
Trybunał Arbitrażowy zwrócił w tym kontekście uwagę na historię regulacji
przedawniania w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej w okresie od 2003 r. do
chwili rozpoznawania niniejszej sprawy i stwierdził, że nie były przestrzegane przez
właściwe organy PZPN reguły dotyczące regulowania kwestii zasad odpowiedzialno-
6
ści dyscyplinarnej oraz trybu postępowania w tym zakresie. Zagadnienia te zostały,
wedle stosownych regulacji ustawowych oraz postanowień statutu PZPN, zaliczone
do sfery materii regulaminowej i powinny znaleźć się w treści regulaminu dyscypli-
narnego PZPN. Tymczasem pierwszego wyłomu w tej zasadzie dokonano w dniu 7
grudnia 2005 r., wprowadzając regulację dotyczącą okresów przedawnienia do sta-
tutu PZPN, przy jednoczesnym braku regulacji co do obowiązywania § 5 ust. 16 lit. a
regulaminu dyscyplinarnego. Po raz kolejny naruszono zasady stanowienia prawa
wewnętrznego w PZPN w dniu 10 maja 2007 r., regulując kwestie przedawnienia w
formie zwykłej uchwały zarządu bez dokonywania zmian w regulaminie dyscyplinar-
nym. Analiza wszystkich działań organów PZPN oraz pełnomocników związku z ra-
mach tego postępowania nie pozwala na wyjaśnienie tych wątpliwości. Sposób do-
konywania zmian w przepisach dotyczących przedawnienia daleki był od legislacyj-
nej precyzji i przestrzegania obowiązujących w tym zakresie zasad tworzenia prawa.
Spowodował też powstanie trudnego do opisania chaosu legislacyjnego, którego
konsekwencją są daleko posunięte trudności związane z ustaleniem tekstów obowią-
zujących regulacji prawnych oraz przeprowadzeniem procesu ich wykładni.
Niezależnie od przedstawionych wyżej uwag dotyczących procesu prawodaw-
stwa wewnętrznego w PZPN stwierdzić należy, że intencją prawodawcy podejmują-
cego rozwiązanie zawarte w uchwale [...] było - zgodnie z wyraźną deklaracją za-
wartą w preambule tego aktu prawnego - dostosowanie regulacji wewnętrznej w za-
kresie przedawnienia do postanowień kodeksu dyscyplinarnego FIFA oraz koniecz-
ność zachowania ciągłości przewinień dyscyplinarnych. Oceniając pozytywnie inten-
cje prawodawcy wewnętrznego krytycznie ocenić należy jednak sposób jej wykona-
nia. Z uwagi na niefortunną treść pkt III uchwały [...] oraz splot okoliczności związa-
nych z ujawnieniem w KRS treści zmian wprowadzonych podczas walnych zgroma-
dzeń PZPN w dniach 27 października 2006 r. i 7 stycznia 2007 r. okazało się, że
utrata mocy obowiązującej przez § 55 statutu nastąpiła w dniu 8 maja 2007 r., zaś
uchwała określająca zasadę nieprzedawnialności przewinień korupcyjnych podjęta
została w dniu 10 maja 2007 r. Analizując treść klauzuli, zamieszczonej w pkt III tej
uchwały trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, czy miała ona na celu zapewnienie re-
troaktywnego działania zawartych w niej regulacji w sensie nadania jej mocy obowią-
zującej w okresie poprzedzającym jej uchwalenie. Bezspore jest jedynie to, iż prawo-
dawca zamierzał zachować ciągłość karania przewinień dyscyplinarnych, co w per-
spektywie przedmiotu regulacji rozumieć należy jako dążenie do nieprzedawnienia
7
karalności w zakresie przewinień korupcyjnych. Niezależnie od tego podnieść trzeba,
że trudno doszukać się dostatecznych podstaw do przyjęcia, iż w realizacji uchwały
[...] doszło w istocie do wywołania skutku retroaktywnego w znaczeniu przesunięcia
momentu uzyskania przez ten dokument prawny „mocy obowiązującej”, tj. obowią-
zywania tego aktu prawnego od dnia 8 maja 2007 r. Ustalone w niniejszej sprawie
okoliczności prowadzą raczej w kierunku twierdzenia, że z dniem 8 maja 2007 r.
straciła moc regulacja zawarta w § 55 statutu PZPN dotycząca terminów przedaw-
nienia i jednocześnie nie weszła w życie żadna inna regulacja dotycząca tej kwestii.
Tym samym z uwagi na skutek derogacyjny wywołany w dniu 21 kwietnia 2006 r.
prowadzący do uchylenia § 5 ust. 16a regulaminu dyscyplinarnego oraz skutek dero-
gacyjny związany z faktem ujawnienia w KRS regulacji polegającej na zastąpieniu
treści § 55 statutu regulacją dotyczącą organizacji rozgrywek najwyższej klasy roz-
grywkowej, w zakresie prawodawstwa wewnętrznego PZPN do dnia 10 maja 2007 r.
nie obowiązywała żadna regulacja dotycząca przedawnienia. Oznacza to, że w tym
okresie w odniesieniu do żadnego przewinienia dyscyplinarnego nie były przewidzia-
ne jakiekolwiek terminy przedawnienia, co oznacza, że w tym okresie przedawnienia
dyscyplinarne nie ulegały przedawnieniu. Po dniu 10 maja 2007 r. obowiązuje nato-
miast regulacja wprowadzająca 2-letni okres przedawnienia deliktów dyscyplinarnych
popełnionych w czasie meczu, 10-letni dla innych przewinień i 8-letni dla przewinień
dopingowych. Z tego powodu Trybunał Arbitrażowy uznał, że w odniesieniu do za-
chowań objętych orzeczeniami organów dyscyplinarnych PZPN nie doszło do
przedawnienia karalności dyscyplinarnej.
Wyrok ten został zaskarżony w całości skargą kasacyjną przez Z.L. Skarżący
zarzucił mu naruszenie prawa materialnego: 1. art. 52 statutu PZPN w brzmieniu
obowiązującym od dnia 08 maja 2007 r. w związku z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 29
lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym, poprzez jego niezastosowanie do oceny
możliwości uregulowania materii odpowiedzialności dyscyplinarnej poza regulacją
zawartą w regulaminie dyscyplinarnym Polskiego Związku Piłki Nożnej, a także do
oceny kwestii kolizji normy § 5 ust. 16 lit. a regulaminu dyscyplinarnego PZPN i
normy pkt I ppkt 1 i 2 uchwały [...] z dnia 10 maja 2007 r. zarządu Polskiego Związku
Piłki Nożnej w sprawie przedawnienia przewinień dyscyplinarnych w polskiej piłce
nożnej, podczas gdy przepis art. 39 ust. 1 ustawy o sporcie kwalifikowanym, a także
art. 52 statutu PZPN nakazuje uregulowanie materii odpowiedzialności dyscyplinar-
nej we właściwym regulaminie polskiego związku sportowego, w tym przypadku w
8
regulaminie dyscyplinarnym PZPN, co jednocześnie rozstrzyga powołaną powyżej
kolizję norm na rzecz pierwszeństwa postanowienia § 5 ust. 16 lit a regulaminu dys-
cyplinarnego PZPN; 2. § 55 ust. 1 statutu PZPN w brzmieniu obowiązującym od dnia
21 kwietnia 2006 r. do dnia 8 maja 2007 r., poprzez jego błędną wykładnię, polegają-
cą na wyrażeniu nietrafnego poglądu prawnego, jakoby wejście w życie tego posta-
nowienia statutu PZPN spowodowało trwałe pozbawienie mocy obowiązującej (nie-
formalne uchylenie) postanowienia § 5 ust. 16a regulaminu dyscyplinarnego PZPN,
obejmujące okres również po uchyleniu § 55 ust. 1 statutu PZPN; 3. § 5 ust, 16 lit. a
uchwały z dnia 8 czerwca 2000 r. zarządu PZPN - regulamin dyscyplinarny PZPN,
poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy powyższe postanowienie regulaminu
dyscyplinarnego PZPN jest jedyną obowiązującą w ramach porządku norm prawnych
PZPN normą regulującą kwestię przedawnienia karalności przewinień dyscyplinar-
nych, która może mieć zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko
skarżącemu; 4. pkt 1 ppkt 1 i 2 oraz pkt II uchwały [...] z dnia 10 maja 2007 r. zarzą-
du Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie przedawnienia przewinień dyscyplinar-
nych w polskiej piłce nożnej, przez ich niewłaściwe zastosowanie, podczas gdy z ich
treści wynika, iż określone w uchwale terminy i zasady przedawnienia obowiązywać
będą na przyszłość, zaś szczegółowe rozwiązania dotyczące przedawnienia przewi-
nień dyscyplinarnych zostaną wprowadzone do treści regulaminu dyscyplinarnego
PZPN, co wyklucza retroaktywne stosowanie tejże uchwały, w szczególności do
oceny przedawnienia, które upłynęło przed dniem jej podjęcia; a także naruszenie
przepisów postępowania.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz poprzedza-
jących ten wyrok: orzeczenia wydziału dyscypliny PZPN z dnia 15 maja 2008 r. oraz
orzeczenia Związkowego Trybunału Piłkarskiego PZPN z dnia 20 czerwca 2008 r. i
zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez orzeczenie o umorzeniu w całości
postępowania dyscyplinarnego wobec Z.L. SA.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie zasadniczy problem prawny sprowadza się do kwe-
stii przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego korupcji w sporcie, którego skarżący
Klub dopuścił się w rundzie wiosennej sezonu 2003/2004. Skarżący dowodzi
przedawnienia argumentując, że wprowadzenie nieprzedawnialności przewinienia
9
korupcji w piłce nożnej aktem w postaci uchwały zarządu PZPN [...] z 10 maja 2007
r., podczas gdy jest to materia regulaminu dyscyplinarnego, nie jest prawnie dopusz-
czalne.
W związku z wymienionym zarzutem należy stwierdzić, że nie jest trafna doko-
nana przez skarżącego interpretacja art. 39 ust. 1 ustawy o sporcie kwalifikowanym,
że przepis ten wyklucza możliwość normowania spraw odpowiedzialności dyscypli-
narnej aktami, które, w sensie formalnym, nie są regulaminem dyscyplinarnym (sta-
nowiącymi zmianę takiego regulaminu). Zgodnie z powołanym przepisem odpowie-
dzialność dyscyplinarna związana z naruszeniem, w czasie lub w związku z zawo-
dami sportowymi reguł technicznych i dyscyplinarnych określonych przez właściwe
polskie związki sportowe jest realizowana w trybie i na zasadach ustalonych w ich
regulaminach, z uwzględnieniem przepisów międzynarodowych organizacji sporto-
wych (ust. 1). Regulaminy te powinny określać w szczególności organy dyscyplinar-
ne uprawnione do orzekania, ich kompetencje, tryb postępowania oraz rodzaje wy-
mierzanych kar (ust. 2). Regulamin dyscyplinarny ma zatem swoje oparcie w usta-
wie, jednak jest wprowadzany na zasadach wynikających z przepisów wewnętrznych
związków sportowych, zwłaszcza aktów konstytutywnych (statutów), określających
organy właściwe do wydania tych aktów. W znaczeniu formalnym, zgodnie ze statu-
tem PZPN, regulamin dyscyplinarny ma rangę uchwały zarządu PZPN. Nie ma
prawnych przeszkód do dokonywania zmian regulaminu dyscyplinarnego drogą ko-
lejnych uchwał zarządu PZPN. Nie ma również prawnych przeszkód do ustalenia
niektórych zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej w aktach konstytutywnych
związku sportowego, mianowicie przez zamieszczenie ich w statucie ponieważ
ustawa o sporcie kwalifikowanym nie określa wszystkich elementów odpowiedzialno-
ści dyscyplinarnej, które mają się znaleźć w regulaminach. Nie jest też bez znacze-
nia, że omawiany przepis materię odpowiedzialności dyscyplinarnej przekazuje „re-
gulaminom”, a nie wyłącznie regulaminowi dyscyplinarnemu. Niewątpliwie odpo-
wiedni regulamin (regulaminy) powinien (powinny) w sposób uporządkowany nor-
mować tę ważną sferę funkcjonowania związków sportowych. Skarżący w skardze
kasacyjnej trafnie wskazał na naruszenie zasad prawidłowej legislacji w praktyce
PZPN, co stało się źródłem sporów. Nieprawidłowości w tym zakresie nie oznaczały
jednak nieważność zmian w zakresie przedłużenia przedawnienia przewinienia dys-
cyplinarnego korupcji w sporcie.
10
Zdaniem skarżącego, Trybunał Arbitrażowy błędnie ocenił skutki prawne wej-
ścia w życie uchwały walnego zgromadzenia PZPN o zmianie statutu PZPN, wpro-
wadzającej w nowym art. 54a dłuższe przedawnienie, dla dalszego obowiązywania §
5 ust. 16 lit. a regulaminu dyscyplinarnego, a zwłaszcza następstwa prawne uchyle-
nia tej normy statutowej kolejną uchwałą walnego zgromadzenia. Wbrew stanowisku
Trybunału Arbitrażowego, skarżący jest zdania, że pierwsza uchwała nie pozbawiła
wymieniony przepis regulaminu definitywnie mocy prawnej i że z chwilą ustania kon-
fliktu norm (uchylenia przepisu statutu), przepis regulaminu dyscyplinarnego nadal
obowiązywał i stanowił jedyną normę regulującą przedawnienie karalności w sporcie
piłki nożnej.
W rozpoznawanej sprawie zaistniała kolizja norm regulujących różnie terminy
przedawnienia w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej. Była to kolizja w czasie
(wcześniejszy przepis regulaminu dyscyplinarnego) jak i w zakresie hierarchii norm
(później dodany przepis § 54a statutu PZPN). Kolizję tę należy rozstrzygać na pod-
stawie ogólnie przyjmowanych w prawoznawstwie reguł kolizyjnych, tzn. reguł, które
określają, która z kolidujących norm zostaje uchylona przez inną, albo w jakiej części
zakres zastosowania jednej z tych norm zostaje ograniczony przez inną. Reguły koli-
zyjne mogą zostać sformułowane w postaci przepisów prawa lub przez doktrynę
prawniczą, dotyczących rozstrzygania o obowiązywaniu norm częściowo albo rady-
kalnie sprzecznych. W rozpoznawanej sprawie znajduje zastosowanie reguła kolizyj-
na wyrażona w łacińskiej paremii lex posterior superiori derogat legi priori inferiori
(prawo późniejsze wyższej rangi uchyla wcześniejsze prawo niższej rangi). Nie
można przy tym przyjąć, jak uważa skarżący, że uchylenie normy § 54a (§ 55) sta-
tutu PZPN powoduje „odżycie” uchylonej normy § 5 ust. 16 lit. a regulaminu dyscypli-
narnego. Uchylenie przepisu statutowego spowodowało, że przez krótki czas między
8 a 10 maja 2007 r. w porządku prawnym PZPN w zakresie odpowiedzialności dys-
cyplinarnej nie było norm o przedawnieniu karalności deliktów dyscyplinarnych. Ist-
niała zatem ich nieprzedawnialność. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25
maja 2004 r., SK 44/03, podkreślił, że nie istnieje konstytucyjne prawo do przedaw-
niania czy choćby ekspektatywa takiego prawa.
Przedawnialność w stosunku do przewinień dyscyplinarnych, jednak za wyjąt-
kiem przekupstwa sportowego w piłce nożnej, wprowadziła uchwała [...] zarządu
PZPN z 10 maja 2007 r., powołując się na postanowienia kodeksu dyscyplinarnego
FIFA. Skarżący zarzucił, że wymieniona uchwała miała obowiązywać na przyszłość,
11
dopiero po wprowadzeniu jej postanowień do regulaminu dyscyplinarnego, co nie
nastąpiło do momentu złożenia skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy przyjął, że po uchyleniu § 54a (§ 55) statutu PZPN, wobec
braku odpowiednich unormowań w prawie związkowym, nie obowiązywało przedaw-
nienie przewinień dyscyplinarnych korupcji. W tej sytuacji moment wejścia w życie
uchwały [...] nie miał znaczenia dla toczącego się postępowania dyscyplinarnego w
rozpoznawanej sprawie. Odnosząc się do zarzutów skarżącego należy ponadto
zwrócić uwagę na następujące kwestie. Według ustępu I punkt 2 uchwały „nie ule-
gają przedawnieniu przewinienia dyscyplinarne dotyczące korupcji w sporcie piłki
nożnej”. Stosownie do ustępu III uchwały „niniejsza uchwała wchodzi w życie z
dniem podjęcia z mocą obowiązującą od dnia obowiązywania jednolitego Statutu
PZPN”. Ani we wstępie do uchwały, ani w cytowanych jej postanowieniach nie ma
odesłania do regulaminu dyscyplinarnego. Jak już wcześniej podkreślono, względy
poprawnej techniki legislacyjnej oraz dbałość o przejrzyste unormowanie tej ważnej
dziedziny prawa związkowego nakazują wprowadzenie przepisów o przedawnieniu
przewinień dyscyplinarnych do regulaminu dyscyplinarnego, jednak nie jest to wa-
runkiem ich prawnej skuteczności. Statut PZPN został wpisany do KRS 9 paździer-
nika 2007 r.
Co się tyczy zarzutu naruszenia przepisów art. 433 § 2 k.p.k. w związku z art.
436 k.p.k. oraz w związku z § 87a regulaminu Trybunału Arbitrażowego do Spraw
Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim należy mieć na uwadze, że w części opi-
sowej wyroku Trybunał Arbitrażowy szczegółowo przedstawił zarzuty zgłaszane
przez Klub w zakresie postępowania przed Wydziałem Dyscypliny, które z kolei
szczegółowo rozważył i ocenił jako niezasadne Związkowy Trybunał Piłkarski. Należy
przy tym mieć na uwadze, że przepisy postępowania karnego w sprawach nieuregu-
lowanych w regulaminie Trybunału Arbitrażowego (art. 87a) nie są stosowane
wprost, lecz odpowiednio. W tych warunkach, zdaniem Sądu Najwyższego, zarzut
naruszenia art. 433 § 2 w związku z art. 436 k.p.k. nie spełnia przesłanki rażącego
naruszenia prawa w rozumieniu art. 44 ustawy o sporcie kwalifikowanym.
Z przytoczonych motywów, na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44
ustawy o sporcie kwalifikowanym orzeczono jak w sentencji wyroku
========================================