Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 24/09
POSTANOWIENIE
Dnia 16 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Barbara Myszka
w sprawie ze skargi C.P.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w J. z dnia 27 maja 2008 r., sygn. akt [...]
w sprawie z wniosku M.P.
przy uczestnictwie C.P.
o podział majątku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 czerwca 2009 r.,
zażalenia C.P.
na postanowienie Sądu Okręgowego w J.
z dnia 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w J. prawomocnym postanowieniem z dnia 27 maja 2008 r.
oddalił apelację uczestnika postępowania C.P. od postanowienia wstępnego Sądu
Rejonowego w Z., w sprawie o podział majątku, którym ustalono, że udziały stron
postępowania w majątku wspólnym są równe.
Od powyższego postanowienia uczestnik wniósł skargę o wznowienie
postępowania na podstawie art. 524 § 1 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c.
W skardze zarzucił naruszenie przepisów postępowania: art. 378 § 1 k.p.c., art. 149
k.p.c., art. 94 § 1 k.p.c., art. 94 §2 k.p.c. i art. 214 k.p.c., które miały wpływ na wynik
sprawy, poprzez nieuwzględnienie z urzędu nieważności postępowania
spowodowanej niezawiadomieniem pełnomocnika uczestnika o terminie
posiedzenia wyznaczonego przez Sąd Rejonowy na dzień 29 lutego 2008 r. i przez
to pozbawienie uczestnika możności obrony praw.
Sąd Okręgowy w J. postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2009 r. odrzucił
skargę. W ocenie Sądu Okręgowego skarga podlegała odrzuceniu, gdyż wniesiona
została po upływie przepisanego terminu.
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy stwierdził, że uczestnik dniu 24 lutego
2009 r. wniósł skargę o wznowienie postępowania, zaskarżając nią prawomocne
postanowienie Sądu drugiej instancji z dnia 27 maja 2008 r., z powołaniem jako
podstawy wznowienia, pozbawienie możności działania wskutek naruszenia
przepisów postępowania przed Sądem pierwszej instancji na rozprawie w dniu
29 lutego 2008 r. Biorąc pod uwagę, że należycie umocowany pełnomocnik
uczestnika był obecny na rozprawie apelacyjnej, po zamknięciu której wydano
zaskarżone orzeczenie, a sam C.P. o treści rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego
dowiedział się w dniu 28 maja 2008 r., Sąd Okręgowy uznał, że skarga o
wznowienie została wniesiona po upływie terminu, którego koniec przypadał na
dzień 28 sierpnia 2008 r.
Sąd Okręgowy zauważył także, że działający w imieniu uczestnika
zawodowy pełnomocnik zaskarżył wyłącznie orzeczenie Sądu drugiej instancji
3
zarzucając mu z powołaniem się na podstawę określoną w art. 401 pkt 2 k.p.c.,
naruszenie przepisów postępowania: art. 378 § 1 k.p.c., art. 149 k.p.c., art. 94 § 1
k.p.c., art. 94 § 2 k.p.c., art. 214 k.p.c., które miało wpływ na wynik sprawy, poprzez
nieuwzględnienie z urzędu nieważności postępowania spowodowanej
niezawiadomieniem pełnomocnika uczestnika o terminie posiedzenia
wyznaczonego przez Sąd Rejonowy. Zarzut naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. przez
Sąd Odwoławczy nie wyczerpuje jednak podstawy wznowienia, o jakiej mowa
w art. 401 pkt 2 k.p.c. W postępowaniu przed Sądem Okręgowym nie wystąpiły
także inne ze wskazanych przez uczestnika uchybień procesowych, które mogłyby
mieć wpływ na możność działania strony w jego trakcie. Uczestnik postępowania
został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy apelacyjnej i brał w niej
udział. Powołana podstawa nie uzasadniała więc zaskarżenia orzeczenia Sądu
drugiej instancji. Nie można bowiem skierować skargi przeciwko prawomocnemu
orzeczeniu tylko dlatego, że w ocenie strony jest ono wadliwe, jeżeli nie zachodzą
ustawowe podstawy wznowienia.
Na postanowienie Sądu Okręgowego w przedmiocie odrzucenia skargi
o wznowienie postępowania uczestnik złożył zażalenie, wnosząc o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, mające
istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, a to art. 233 § 1 k.p.c. zw. z art. 3985
§ 1 k.p.c., poprzez dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego i przyjęcie,
że:
1. termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania upłynął w dniu
28 sierpnia 2008 r. nie zaś w dniu 3 grudnia 2008 r. mimo, że uczestnik
postępowania złożył skargę kasacyjną od przedmiotowego orzeczenia i przez
to nie mógł złożyć równocześnie skargi o wznowienie postępowania, gdyż
spotkałby się z zarzutem zawisłości sporu opisanym w art. 192 k.p.c., art. 199
§ 1 ust. 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 379 pkt 3 k.p.c.;
2. art. 378 § 1 k.p.c. nie wyczerpuje podstawy wznowienia o jakiej mowa
w art. 401 pkt 2 k.p.c. mimo, że pozbawienie możności działania przez stronę
opisane w art. 401 pkt 2 k.p.c. wyczerpuje w całości znamiona art. 378 § 1
4
k.p.c., gdyż nieważność postępowania występuje również wówczas, jeżeli
strona została pozbawiona możności obrony swoich praw.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez
dowolną ocenę dowodów uznać należy za chybiony, gdyż okoliczności faktyczne
istotne dla rozstrzygnięcia były bezsporne. Przedmiot sporu stanowiła kwestia czy
trzymiesięczny termin do wniesienia skargi o wznowienie należy liczyć od dnia,
w którym o zaskarżonym wyroku dowiedział się uczestnik czy też od dnia w którym
zakończyło się postępowanie kasacyjne oraz kwestia czy zdarzenie na które
powołuje się uczestnik postępowania – niezawiadomienie jego pełnomocnika
o terminie rozprawy przed Sądem Rejonowym w dniu 28 lutego 2008 r. jest
podstawą wznowienia, o której mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c. Obie kwestie mają
charakter prawny, a nie faktyczny.
Odnośnie do pierwszej z tych kwestii, to zasadnicze znaczenie ma brzmienie
art. 406 § 1 k.p.c., który stanowi w sposób nie pozostawiający wątpliwości, że jeżeli
podstawą wznowienia jest pozbawienie możności działania, to termin do wniesienia
skargi o wznowienie liczy się od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej
organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Sąd Okręgowy trafnie wywiódł, że brak
przepisów uzależniających wniesienie skargi o wznowienie od wyczerpania przez
stronę dostępnych dla niej innych środków prawnych zmierzających do wzruszenia
prawomocnego rozstrzygnięcia, jak również nie ma przepisów, które wprost
wykluczałyby wniesienie skargi o wznowienie w przypadku wniesienia skargi
kasacyjnej i odwrotnie. Okoliczność ta implikuje stwierdzenie, że wniesienie skargi
kasacyjnej nie przerywa biegu terminu do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania. Każdy z wymienionych środków przysługuje od prawomocnego
rozstrzygnięcia niezależnie, przy czym skarga kasacyjna tylko od orzeczeń sądu
drugiej instancji, w związku z czym wybór konkretnego z nich należy wyłącznie do
strony. Istnieje możliwość wniesienia obu środków jednocześnie. Powołane
w zażaleniu przepisy art. 192, art. 199 § 1 ust. 2 i art. 379 pkt 3 k.p.c. wskazują na
niedopuszczalność wniesienia pozwu w sytuacji, w której pomiędzy tymi samymi
stronami toczy się sprawa o to samo roszczenie. Poprzez art. 13 § 2 k.p.c. przepisy
5
te mają zastosowanie do wniosków wszczynających postępowanie nieprocesowe,
ale nie ma podstaw do ich stosowania w odniesieniu do skargi kasacyjnej i skargi
o wznowienie postępowania.
Prawidłowy jest także pogląd Sądu Okręgowego, że nie zawiadomienie
pełnomocnika uczestnika o terminie rozprawy przed Sądem Rejonowym w dniu
29 lutego 2008 r. nie jest dostateczną podstawą w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c.
do wznowienia postępowania, stosownie bowiem do treści tego przepisu nie można
żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność
działania ustała. Uczestnik miał możność w toku postępowania – w złożonej
apelacji – wystąpić z zarzutem, że pozbawiony został w dniu 29 lutego 2008 r.
możności działania, jednakże tego zarzutu nie podniósł.
Z powyższych względów na mocy art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.