Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 czerwca 2009 r.
II PK 302/08
Związanie prawomocnym wyrokiem przywracającym pracownika do
pracy na poprzednich warunkach obejmuje także - wynikające z wykładni tego
wyroku - ustalenie, że pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę
zawartej na czas nieokreślony (art. 365 § 1 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Małgorzata Gersdorf, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn
(sprawozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 czerwca
2009 r. sprawy z powództwa Marka W. przeciwko LG E.M. Spółka z o.o. o przywró-
cenie poprzednich warunków pracy, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Płocku z dnia
20 czerwca 2008 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Powód Marek W. wnosił o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach
pracy i płacy, a pozwana LG E.M. Spółka z o.o. o oddalenie tego powództwa. Zgod-
nie z przyjętymi w sprawie ustaleniami, powód zawarł z pozwaną kolejno umowy o
pracę: od 1 maja do 31 lipca 2001 r., jako pracownik magazynowy na okres próbny,
a następnie umowy o pracę na czas określony od 1 sierpnia 2001 r. do 1 sierpnia
2002 r., jako pracownik magazynowy, od 2 sierpnia 2002 r. do 2 sierpnia 2005 r.,
jako magazynier i od 3 sierpnia 2005 r. do 2 sierpnia 2010 r. z możliwością rozwią-
zania umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem, na stanowisku brygadzisty w
dziale materiałowym. Pismem z 6 marca 2007 r. pozwana wypowiedziała powodowi
umowę o pracę ze skutkiem na 24 marca 2007 r. Od tego wypowiedzenia powód
złożył odwołanie do Sądu Rejonowego w Ciechanowie, który wyrokiem z 30 maja
2007 r. [...] przywrócił go do pracy na poprzednich warunkach. Wobec braku stosow-
2
nych wniosków i środków zaskarżenia uzasadnienie tego wyroku nie zostało sporzą-
dzone i uprawomocnił się on 21 czerwca 2007 r. Na tej podstawie powód zgłosił swój
powrót do pracy. Pozwana dopuściła go do pracy jako brygadzistę na produkcji, tj. na
stanowisku innym niż poprzednie. Następnie, 3 sierpnia 2007 r. powód otrzymał wy-
powiedzenie zmieniające, zgodnie z którym miał być zatrudniony na stanowisku
montera z wynagrodzeniem podstawowym według kategorii 12, tj. 6,55 zł/godz.
brutto plus premia uznaniowa. Wypowiedzenie to nie było poprzedzone konsultacją
ze związkami zawodowymi, których powód jest członkiem. Powód nie złożył oświad-
czenia o nieprzyjęciu zaproponowanych warunków i od sierpnia 2007 r. pracuje na
stanowisku montera uzyskując wynagrodzenie w wysokości wskazanej przez po-
zwaną, jednakże od wskazanego wypowiedzenia zmieniającego wniósł odwołanie w
pozwie inicjującym niniejszy proces. Uwzględniając to odwołanie Sąd Rejonowy
przywrócił powoda do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy w pozwanej
Spółce. Sąd uznał, że wypowiedzenie warunków pracy i płacy złożone przez pozwa-
ną 3 sierpnia 2007 r. było wadliwe. W szczególności Sąd wskazał, że był związany
ustaleniem co do rodzaju umowy poczynionym w wymienionym wcześniej prawo-
mocnym wyroku Sądu Rejonowego z 30 maja 2007 r., który przywracając powoda do
pracy na poprzednich warunkach musiał uznać, że łącząca strony umowa o pracę z
25 lipca 2005 r. była umową na czas nieokreślony, bowiem tylko w przypadku wadli-
wego wypowiedzenia takiego rodzaju umowy Kodeks pracy przewiduje przywrócenie
do pracy. Skoro strony wiązała umowa o pracę na czas nieokreślony, to wypowie-
dzenie zmieniające z 3 sierpnia 2007 r. naruszało art. 42 k.p., gdyż nie zawierało
uzasadnienia oraz było sprzeczne z art. 30 § 4 k.p. i art. 38 k.p., ponieważ nie było
poprzedzone konsultacją ze związkami zawodowymi.
Od powyższego wyroku apelację wywiodła strona pozwana, skarżąc go w ca-
łości i wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa.
Sąd Okręgowy oddalił tę apelację wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną
obecnie skargą kasacyjną. Sąd wskazał, że ocena zasadności podniesionych przez
skarżącego zarzutów naruszenia art. 30 § 4 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., art. 38 §
1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p. oraz art. 48 k.p. zależała od określenia rodzaju
wiążącej strony umowy o pracę, który został przesądzony w wyroku Sądu Rejonowe-
go z 30 maja 2007 r. [...], wiążącym Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie na podstawie
art. 365 § 1 k.p.c. Dlatego Sąd Rejonowy do oceny prawidłowości wypowiedzenia
zmieniającego z 3 sierpnia 2007 r. zastosował zasadnie przepisy regulujące wypo-
3
wiedzenie umów zawartych na czas nieokreślony, tj. art. 30 § 4 k.p. i art. 38 § 1 k.p.
Oświadczenie pracodawcy zawierające to wypowiedzenie nie odpowiadało wyma-
ganiom wynikającym z tych przepisów, co czyniło je wadliwym i uzasadniało rosz-
czenie powoda o przywrócenie na poprzednie warunki pracy i płacy.
W skardze kasacyjnej strona pozwana wniosła o zmianę wyroku Sądu Okrę-
gowego i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania według
norm przepisanych. Skarżąca zarzuciła: (-) błędną wykładnię i zastosowanie przepi-
sów art. 365 i 366 k.p.c., przez uznanie, że w przypadku wyroku o przywróceniu do
pracy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy na czas określony pracodaw-
ca, podejmując w przyszłości decyzję o wypowiedzeniu temu pracownikowi warun-
ków pracy i płacy musi uwzględniać prawdopodobne motywy, które legły u podstaw
wydania wcześniejszego wyroku i w rezultacie traktować zawartą z pracownikiem
umowę jako umowę na czas nieokreślony; (-) błędne zastosowanie art. 30 § 4 w
związku z art. 42 § 1 k.p., przez przyjęcie, że pracodawca w przypadku umowy o
pracę zawartej na czas określony miał obowiązek podania pracownikowi pisemnej
przyczyny wypowiedzenia warunków pracy i płacy; (-) błędne zastosowanie art. 38 §
1 w związku z art. 42 § 1 k.p., przez przyjęcie, że pozwany w przypadku umowy o
pracę zawartej na czas określony miał obowiązek dokonywania konsultacji wypowie-
dzenia warunków pracy i płacy ze związkiem zawodowym; (-) błędne zastosowanie
art. 48 k.p., przez przyjęcie, że pracodawca nie wykonał wyroku sądu przywracają-
cego pracownika do pracy a w związku tym nie może mu wypowiedzieć warunków
umowy o pracę.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga podlega oddaleniu ponieważ podniesione w niej zarzuty okazały się
nieuzasadnione. Przede wszystkim bezpodstawny jest zarzut naruszenia art. 365
k.p.c., dotyczący - jak sprecyzowano w uzasadnieniu podstaw skargi - § 1 tego arty-
kułu. Przepis ten stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd,
który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy admini-
stracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Okre-
ślone w nim związanie stron, sądów, innych podmiotów i osób treścią prawomocnego
orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania, że w objętej nim sytuacji stan prawny
przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (orzeczenia). Innymi słowy, są
4
one związane dyspozycją konkretnej i indywidualnej normy prawnej wywiedzionej
przez sąd z przepisów prawnych zawierających normy generalne i abstrakcyjne w
procesie subsumcji określonego stanu faktycznego. Zgodnie z ustalonym stanowi-
skiem orzecznictwa, tak określony zakres związania odnosi się tylko do ostatecznego
rezultatu rozstrzygnięcia sądu, ucieleśnionego we wspomnianej wyżej konkretnej i
indywidualnej normie prawnej, a nie do jego motywów. W szczególności sąd nie jest
związany ustaleniami faktycznymi i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu
zapadłego orzeczenia, o którym mówi art. 365 § 1 k.p.c.
Jednocześnie wiadomo, że treść prawomocnego orzeczenia, o którym stanowi
art. 365 § 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy
prawnej, w tym zwłaszcza zakres jej obowiązywania (związania stron i sądów), czę-
sto nie jest i z obiektywnych względów nie może być w pełni wysłowiona w sentencji
orzeczenia. Z tego względu ustalenie tej treści, a przede wszystkim zakresu związa-
nia prawomocnym wyrokiem, wymaga niejednokrotnie wykładni orzeczenia w świetle
sporządzonego do niego uzasadnienia, a w braku pisemnego uzasadnienia w świetle
odtworzonego (np. na podstawie akt sprawy) rozumowania sądu, który wydał badane
rozstrzygnięcie. Wskazana metoda określenia zakresu związania prawomocnym
orzeczeniem, o którym stanowi art. 365 § 1 k.p.c., jest analogiczna do przyjętej w
orzecznictwie sądowym metody ustalania granic powagi rzeczy osądzonej, normo-
wanej w art. 366 k.p.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 29 marca 2006 r., II PK
163/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 71 i powołane w nim wcześniejsze orzecznictwo), a
sama możliwość sięgania do okoliczności sprawy w celu sprecyzowania zakresu
mocy wiążącej orzeczenia sądu nie może ulegać wątpliwości (wyrok Sądu Najwyż-
szego z 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, LEX 274151).
Przenosząc powyższe uwagi na grunt dokonywanej w niniejszej sprawie ka-
sacyjnej kontroli orzeczenia Sądu Okręgowego należy stwierdzić, że Sąd ten prawi-
dłowo uznał (za Sądem pierwszej instancji), że w rozpoznawanej sprawie istnieje
określone art. 365 § 1 k.p.c. związanie wyrokiem Sądu Rejonowego w Ciechanowie z
30 maja 2007 r. [...]. Orzekające w sprawie sądy trafnie również uznały, że w okolicz-
nościach tamtej sprawy orzeczone przywrócenie Marka W. do pracy na dotychcza-
sowych warunkach odnosi się do umowy o pracę na czas nieokreślony. Co więcej,
dopiero takie dopełnienie wskazuje na treść indywidualnej i konkretnej normy za-
wartej w wyroku z 30 maja 2007 r. i określa przedmiotowy zakres związania nim
podmiotów i organów określonych w art. 365 § 1 k.p.c. W tym stanie rzeczy twier-
5
dzenie skarżącej, że Sąd Okręgowy naruszył art. 365 § 1 k.p.c. przez to, że uznał
istnienie związania orzeczeniem w sprawie [...], jest bezpodstawne.
Skoro więc Sądy były związane prawomocnym orzeczeniem, że powód Marek
W. został przywrócony do pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę na czas
nieokreślony, to wypowiedzenie zmieniające dokonane przez pozwaną bez zacho-
wania wymagań wypowiedzenia dotyczących tego rodzaju umowy było wadliwe. W
takim razie również zarzuty naruszenia art. 30 § 4, art. 42 § 1 i art. 48 k.p. są bez-
podstawne. Bezprzedmiotowy jest także zarzut naruszenia art. 366 k.p.c. Pełnomoc-
nik skarżącej nie wskazał, w jaki sposób zaskarżony wyrok mógł naruszyć powagę
rzeczy osądzonej wynikającą z wyroku z 30 maja 2007 r. [...]. W szczególności nie
twierdzi on, że Sąd Okręgowy ponownie rozstrzygnął w tej samej sprawie.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy, na podstawie 39814
k.p.c. orzekł jak w
sentencji.
========================================