Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 46/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 sierpnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Gerard Bieniek
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J.G.
przeciwko „E.” S.A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 sierpnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 10 września 2008 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2008 r. Sąd Rejonowy w G. zasądził na rzecz
powoda od pozwanego „E.” S.A. kwotę 54.400 zł z ustawowymi odsetkami w
sprawie o zapłatę. Sąd ten ustalił, że powód był właścicielem samochodu marki
Dodge Caravane SE, który fabrycznie był wyposażony w urządzenie
antykradzieżowe immobilizer, a także zamek centralny uruchamiany pilotem.
Samochód miał również zainstalowany system alarmowy GPS VIPER. Ponadto
powód zainstalował w samochodzie system umożliwiający uruchomienie auta na
odległość. System ten nie został zainstalowany jako alarm pomimo tego, że mógłby
spełnić też taką funkcję. Powód zabezpieczał też samochód laską na kierownicę. W
dniu 27 grudnia 2005 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia AC, z rozszerzeniem
o ryzyko kradzieży, dotyczącą tego samochodu, którą to w imieniu pozwanego i na
jego rzecz zawarła agentka ubezpieczeniowa, która przed zawarciem umowy
dokonała oględzin pojazdu. We wniosku powód zadeklarował, że samochód
posiada autoalarm oraz blokadę. Agentka ubezpieczeniowa nie stwierdziła żadnych
okoliczności przemawiających przeciwko zawarciu umowy ubezpieczenia. Już w
trakcie trwania umowy nieznany sprawca poprzez włamanie do samochodu marki
Dodge Caravane dokonał jego kradzieży. Śledztwo nie doprowadziło do wykrycia
sprawcy i postępowanie zostało umorzone.
Pozwany omówił wypłacenia odszkodowania na tej podstawie, że skradziony
pojazd nie posiadał ustalonej klasy skuteczności w zakresie systemu
zabezpieczenia mechanicznego lub elektronicznego. W ocenie Sądu Rejonowego
zainstalowanie w samochodzie zabezpieczenia były wystarczające w rozumieniu
OWU, zatem odmowa wypłaty była bezpodstawna.
Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany zaskarżając go w całości
i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie: art. 805 § 1 k.c. i 481 k.c. oraz prawa procesowego:
art. 233 k.p.c. i 328 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 września 2008 r.
zmienił zaskarżony wyrok oddalając powództwo. Sąd uznał, iż powód nie
udowodnił, iż alarm został zamontowany w samochodzie przez firmę posiadającą
3
autoryzację producenta tego zabezpieczenia do jego montażu i serwisowania,
co wyłączało odpowiedzialność strony pozwanej
Od powyższego wyroku powód wniósł skargę kasacyjną zarzucając
naruszenie art. 805 § 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c. oraz § 5 ust. 2 i 3 ust. 2
Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, a także naruszenie przepisów postępowania:
art. 382 w zw. z art. 233 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 386 § 1 k.p.c.
W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawą uwzględnienia apelacji i oddalenia powództwa przez Sąd drugiej
instancji było stwierdzenie, że powód nie udowodnił faktu zainstalowania
w ubezpieczonym przez siebie pojeździe drugiego zabezpieczenia antykradzieżowego
wymaganego w świetle § 5 ust. 3 pkt 2 ogólnych warunków ubezpieczenia
(dalej: OWU). W jego ocenie zwalniało to stronę powodową z odpowiedzialności za
szkodę związaną z utratą pojazdu w wyniku kradzieży. Stanowisko to zostało zasadnie
zakwestionowane przez powoda w skardze kasacyjnej.
Wymaga podkreślenia, że w świetle art. 815 § 1 k.c. ubezpieczający
obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie znane sobie
okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytał w formularzu oferty lub w innych
pismach przed zawarciem umowy. W razie zawarcia umowy ubezpieczenia
mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa
się za nieistotne. Treść tego przepisu wskazuje, że ubezpieczyciel zawierając
umowę może uznać za nieistotne niektóre okoliczności, które mogą mieć znaczenia
dla zawarcia umowy ubezpieczenia. Skarżący zarzucił zatem zasadnie, że dla
ustalenia treści umowy ubezpieczenia wiążącej strony istotne są przesłanki określone
w art. 65 k.c., także wówczas, gdy strony zawierając umowę posługują się wzorami
umów (w rozpoznawanej sprawie były to OWU). Są to przede wszystkim
okoliczności w jakich umowa została zawarta. Sąd Okręgowy kwestie te zupełnie
pominął. Z tego względu podstawa naruszenia prawa materialnego okazała
się usprawiedliwiona. W tym kontekście uzasadniony był także zarzut
naruszenia art. 382 k.p.c. Sąd drugiej instancji pominął bowiem ocenę części
4
dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Po pierwsze nie przeanalizował treści
wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia, w którym agent ubezpieczeniowy
zaznaczył, że samochód posiada autoalarm fabryczny, co nie odpowiada definicji
urządzenia zabezpieczającego przed kradzieżą, użytej w § 3 pkt 24 OWU.
Należało zatem wyjaśnić, czy agent uznał go za spełniający te wymogi, tym bardziej,
że powód posiadał dowód jego zamontowania w USA, przez firmę działającą na
tamtym rynku. Po drugie w tym wniosku jako zabezpieczenie uwzględniono również
blokadę kierownicy. Sąd Okręgowy nie ocenił zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego pod tym kątem, czy powód podał prawdziwe dane co do formy tego
zabezpieczenia i czy agent zawierający umowę w imieniu ubezpieczyciela uznał go
również za spełniający wymogi określone w § 3 pkt 24 OWU. W konsekwencji brak
jest niezbędnych ustaleń co do okoliczności, w których została zawarta umowa
ubezpieczenia, oraz oceny, czy przedstawiciel strony pozwanej zawarł umowę
ubezpieczenia z powodem uznając, że zabezpieczenia, które faktycznie posiadał
samochód powoda umożliwiały zawarcie umowy ubezpieczenia lub kwestie te uznał
za nieistotne dla zawarcia umowy. Odpowiednio do ustaleń w tym zakresie powinna
być przeprowadzona ocena skutków zawarcia umowy ubezpieczenia, wbrew
wymogom określonym w OWU, na co wskazuje treść art. 385 § 1 k.c. W tym zakresie
nie można pomijać także brzmienia art. 385 § 2 k.c., przy uwzględnieniu, że powód był
konsumentem w rozumieniu tego przepisu.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna podlegała uwzględnieniu na
podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.