Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 75/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 sierpnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania Jana K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.
z udziałem zainteresowanego Przedsiębiorstwa Prokudkcyjno-Usługowo-
Handlowego "P." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.
o składki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 sierpnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 września 2008 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 23
września 2008 r. oddalił apelację wnioskodawcy Jana K. od wyroku Sądu
2
Okręgowego w K. z dnia 3 października 2007 r. oddalającego odwołanie
wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia
28 października 2005 r., stwierdzającej, że odpowiada on całym swoim majątkiem
za zobowiązania Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego „P." Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w B. z tytułu składek na ubezpieczenie
społeczne, w tym na ubezpieczenie społeczne za okres od maja 2000 r. do lutego
2001 r. oraz od maja 2001 r. do marca 2002 r., na ubezpieczenie zdrowotne za
okres od czerwca 2000 r. do października 2000 r.; od grudnia 2000 r. do lutego
2001 r. oraz od maja 2001 r. do marca 2002 r.; a także na Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2000 r.
do lutego 2001 r. oraz od maja 2001 r. do marca 2002 r. wraz z odsetkami, w
łącznej kwocie 146.606,81 zł.
W sprawie tej ustalono, że wnioskodawca w okresie od lutego 2000 r. do 5
marca 2002 r. pełnił funkcję prezesa zarządu zainteresowanej spółki, będąc
jednocześnie jedynym członkiem jej zarządu. Spółka zajmowała się produkcją
okładzin górniczych i elementów betonowych na potrzeby kopalń i od 2000 r.
zaczęła mieć problemy finansowe. Wnioskodawca podejmował bezskuteczne próby
zwołania zgromadzenia wspólników w celu podjęcia uchwały o wystąpieniu z
wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki. W trakcie pełnienia funkcji prezesa
zarządu przez wnioskodawcę kontrahenci handlowi zainteresowanej spółki zaczęli
upadać i przestali wypłacać na bieżąco należności spółce. Wierzytelności spółki
wobec tych kopalni wynosiły około 90.000 zł, których spółka nie odzyskała pomimo
prawomocnych wyroków, gdyż postępowania egzekucyjne okazały się
bezskuteczne z uwagi na odlegle miejsce spółki w kolejności zaspokajania
wierzytelności. Aktualnie spółka nie funkcjonuje, chociaż nadal nie została
ogłoszona jej upadłość, a spółka nie została wykreślona z rejestru. W dniu 5 marca
2002 r. wnioskodawca złożył rezygnację z funkcji prezesa zarządu, która została
przyjęta przez zgromadzenie wspólników.
Zaległości składkowe spółki obejmują kwoty uwzględnione w zaskarżonej
decyzji za wskazane w niej okresy. Egzekucja prowadzona przeciwko spółce
okazała się bezskuteczna, co zostało stwierdzone postanowieniem Komornika
Sądowego Rewiru II przy Sądzie Rejonowym w C. z dnia 5 kwietnia 2005 r. i
3
postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. z dnia 28 lutego 2005 r.,
stwierdzającymi bezskuteczność egzekucji administracyjnej w stosunku do całego
majątku spółki. W trakcie postępowania o ustalenie odpowiedzialności za
zobowiązania spółki wnioskodawca nie wskazał mienia spółki, z którego egzekucja
umożliwiałaby zaległości podatkowych spółki, a posiadane wierzytelności są
nieściągalne.
Sąd Apelacyjny, rozpoznając apelację wnioskodawcy, podzielił stanowisko
Sądu Okręgowego i uznał dokonane przez ten Sąd ustalenia za własne. W ocenie
Sądu Apelacyjnego, trafnie przyjął Sąd Okręgowy, że organ rentowy należycie
wykazał bezskuteczność egzekucji z majątku spółki, przekładając postanowienia
Komornika Sądowego oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego o bezskuteczności
egzekucji. Skoro żadna z tych form egzekucji nie przyniosła choćby częściowego
zaspokojenia wierzyciela bezpośrednio z majątku dłużnika, to zasadne było
skorzystanie z regulacji określającej zasady odpowiedzialności osób trzecich za
zobowiązania publicznoprawne spółki. Spełnione zostały przesłanki pozytywne
odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki z tytułu zaległych
składek na ubezpieczenie społeczne wynikające z art. 116 § 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz.60 ze zm., zwanej
dalej Ordynacją podatkową) w związku z art. 107 § 1 tej ustawy oraz art. 31 i 32
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst: Dz. U. z 2007r. Nr 11, poz. 74, powoływanej dalej jako ustawa o
systemie ubezpieczeń społecznych). Sąd ten wskazał, że wyłączenie
odpowiedzialności członka zarządu następuje po spełnieniu przesłanek
negatywnych wymienionych w art. 116 §1 Ordynacji podatkowej, którymi są:
wykazanie, że we właściwym czasie zgłosił on wniosek o ogłoszenie upadłości lub
wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie
układowe), albo że nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie
postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego)
nastąpiło bez jego winy, ewentualnie że wskazał on mienie spółki, z którego
egzekucja umożliwiała zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej
części. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie bezsporne było, że pomimo istnienia
od maja 2000 r. zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne
4
pracowników spółki, wnioskodawca nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości tej
spółki ani o wszczęcie postępowania układowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie
zasługiwała na uwzględnienie argumentacja wnioskodawcy, że brak zgody
zgromadzenia wspólników na zgłoszenie wniosku o upadłość stanowił o braku jego
winy w niezgłoszeniu takiego wniosku we właściwym czasie. Zarówno art. 201 i art.
228 k.s.h., jak i przepisy obowiązującego do dnia 31 grudnia 2000 r. Kodeksu
handlowego (Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.), w szczególności jego art. 195 oraz art.
221, nie przewidywały bowiem obowiązku uzyskania przez zarząd spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością zgody zgromadzenia wspólników na złożenie
wniosku o upadłość, ani możliwości zastrzeżenia w umowie spółki obowiązku
uzyskania takiej zgody. Ponadto z art. 5 § 1 Rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe wynikał
obowiązek zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w
terminie dwóch tygodni od dnia zaprzestania płacenia długów. Skoro już od maja
2000 r. spółka przestała płacić zobowiązania publicznoprawne w postaci składek na
ubezpieczenie społeczne, opłacając jedynie składki z tego tytułu za marzec oraz
kwiecień 2001 r., a następnie konsekwentnie nie płaciła dalszych składek aż do
marca 2002 r., to - zdaniem Sądu Apelacyjnego - już w maju 2000 r. spółka trwale
zaprzestała płacenia długów z tego tytułu. Sąd ten podkreślał, że przy ocenie winy
przy niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości brana jest nie tylko pod uwagę
wina umyślna, ale także wina nieumyślna w obu jej postaciach, tzn. niedbalstwa lub
lekkomyślności. Zatem niezgłoszenie upadłości we właściwym czasie przez
wnioskodawcę jako członka zarządu zobowiązanego do prowadzenia spraw spółki i
niepotrzebne oczekiwanie przezeń na zgodę zgromadzenia wspólników na
dokonanie tej czynności, nie uwalnia go jako członka zarządu od odpowiedzialności
za zaległości spółki na podstawie przesłanki braku zawinienia, o której mowa w art.
116 § 1 Ordynacji podatkowej.
Sąd Apelacyjny wskazywał ponadto, że uwolnienie się od odpowiedzialności
na podstawie powołanego przepisu pozwala tylko wskazanie mienia spółki, co do
którego istniała realna możliwość zaspokojenia zaległości składkowych. Tymczasem
wnioskodawca przedstawił listę wierzytelności spółki, która już wcześniej była
znana organom egzekucyjnym, a egzekucja tych wierzytelności okazała się
5
bezskuteczna. Nie było zatem podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca wykazał
istnienie mienia, z którego egzekucja była możliwa i skuteczna.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił naruszenie
przepisów prawa materialnego, w szczególności: 1/ art. 116 Ordynacji podatkowej
przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez przyjęcie, że istniały
podstawy do przyjęcia odpowiedzialności skarżącego jako członka zarządu za
zaległości z tytułu składek, w tym przez nieuznanie, że skarżący skutecznie
ekskulpował się wskazując na majątek, z którego wierzyciel może prowadzić
egzekucję, a także pominięcie faktu, że nie istniały podstawy do ogłoszenia
upadłości spółki, a skarżący nie ponosi winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość.
W podstawach skargi zarzucono też naruszenie przepisów postępowania, w
szczególności art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia
zebranego materiału dowodowego i pominięcie faktu, że postępowanie
administracyjne było prowadzone przez organ rentowy w sposób rażąco
naruszający prawo, a w szczególności art. 42 § 1 i art. 44 k.p.a. Skarżącemu nie
doręczono bowiem postanowienia o wszczęciu postępowania administracyjnego
oraz dokumentów, w tym zaskarżonej decyzji, przez co pozbawiono go faktycznie
możliwości obrony jego praw.
Okolicznością uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości oraz występowanie
w sprawie istotnego zagadnienia prawnego sprowadzającego się do rozstrzygnięcia
zależności pomiędzy art. 116 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej i art. 233 k.s.h. przez
ustalenie, czy w sytuacji, gdy zwołane w trybie art. 233 k.s.h. przez członka zarządu
zgromadzenie wspólników sprzeciwia się złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości,
można mówić o zawinionym niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości przez
członka zarządu w rozumieniu art. 116 Ordynacji podatkowej.
Skarżący podniósł, że w toku postępowania w sposób bezsporny wskazał na
istnienie majątku spółki w postaci wymagalnych należności miedzy innymi „od W.
sp. Z o.o. W K., Stanisława S., Zygmunta Z., Edwarda S. oraz Przedsiębiorstwa
Robót Inżynieryjnych w K. sp. z o.o. z siedzibą w K.”, z którego można prowadzić
egzekucję, jednak wierzyciel nawet nie podjął prób egzekucji z tego mienia przez
zajęcie tych wierzytelności. Okoliczność ta ma istotne znaczenie dla sprawy,
6
albowiem zaległości na rzecz ZUS narastały sukcesywnie, ale do pewnego
momentu znajdowały one zaspokojenie w majątku spółki. W ocenie skarżącego, nie
było podstaw do ogłoszenia upadłości spółki w 2000 r., bo wtedy spółka mimo
długów spłacała swoje zobowiązania.
Skarżący twierdził także, iż dołożył należytej staranności i podjął wszelkie
możliwe działania mające na celu złożenie wniosku o upadłość spółki. Zwołał
bowiem 5 marca 2002 r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników spółki, na którym
rozważana była kwestia zgłoszenia upadłości spółki, jednak wspólnicy
zainteresowanej spółki nie wyrazili zgody na złożenie takiego wniosku. Uchwały
zgromadzenia wspólników są wiążące dla zarządu, co wynika między innymi z art.
228 k.s.h., art. 221 k.h. i art. 233 k.s.h. Wobec negatywnej uchwały zgromadzenia
wspólników nie można zatem przypisać skarżącemu winy w niezłożeniu wniosku o
ogłoszenie upadłości spółki ani obciążać go odpowiedzialnością za działania
zgromadzenia wspólników. Wprawdzie ustawa zakres obowiązków zarządu określa
jednoznacznie i nie wymaga uzyskania przez zarząd akceptacji prowadzenia
czynności zachowawczych, takich jak ogłoszenie upadłości, to równocześnie
ustawa nie pozostawia wątpliwości, że zarząd nie może działać wbrew woli
zgromadzenia wspólników. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości wbrew woli
wspólników i wbrew składanym przez nich deklaracjom dokapitalizowania spółki
łatwo uznane mogło być przez nich za działanie na szkodę spółki. Zdaniem
skarżącego, przedłożenie przez zarząd informacji o sytuacji spółki uzasadniającej
zgłoszenie wniosku o upadłość i podjęcie przez zgromadzenie uchwały o
kontynuowaniu działalności powinno w takim stanie faktycznym ekskulpować go
jako członka zarządu od odpowiedzialności za niezgłoszenie takiego wniosku.
Skarżący podniósł ponadto, że postanowienie o wszczęciu postępowania
administracyjnego nie zostało mu skutecznie doręczone. Doręczenie zastępcze
określone w art. 44 k.p.a. może mieć jedynie miejsce w przypadku gdy osoba, do
której kierowana jest korespondencja, nie odbiera jej, ale zamieszkuje pod tym
adresem. Skuteczność doręczenia zastępczego pod inny adres, niż adres
zamieszkania, uzależnione jest od pisemnego wskazania tego adresu przez stronę
postępowania. Tymczasem skarżący nie został pouczony o obowiązku
powiadomienia organu o zmianie adresu i skutkach niedopełnienia tego obowiązku.
7
Obowiązek takie wynika z zasady ogólnej udzielenia stronom i innym osobą
informacji, a jego niedopełnienie prowadziło do nieskuteczności doręczeń pod
dotychczasowy adres. W ocenie skarżącego, w razie ustalenia, że przebywał on
poza granicami kraju, co było bezsporne, organ rentowy zobowiązany był
zastosować doręczenie zagraniczne. Nie można zastępować obowiązku
doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego nieznaną
procedurze administracyjnej formą telefonicznego zawiadomienia o prowadzeniu
postępowania w określonym przedmiocie. Skarżący podkreślił również, że to czy
powołane przez niego okoliczności uwalniały go od odpowiedzialności za
zobowiązania spółki powinno być oceniane na datę podniesienia tych okoliczności
w skierowanym przeciwko niemu postępowaniu, które zgodnie z art. 165 Ordynacji
podatkowej jest wszczęte z dniem doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu
postępowania.
W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji,
względnie o uchylenie wyroków Sądów obu instancji oraz decyzji organu rentowego
i przekazanie temu organowi sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto
skarżący wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania
za obie instancje oraz kosztów postępowania kasacyjnego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Zawarte w niej
proceduralne zarzuty kasacyjne są chybione, ponieważ zarzut naruszenia art. 233
§ 1 k.p.c. nie może być weryfikowany w postępowaniu kasacyjnym, zważywszy że
zgodnie z art. 3988
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty
dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Spod rozeznania kasacyjnego
usuwały się także zarzuty naruszenia art. 42 § 1 i art. 44 k.p.a., ponieważ w
rozumieniu art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., podstawą skargi kasacyjnej mogą być jedynie
zarzuty naruszenia przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, którymi nie są
wskazane przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. W konsekwencji
zarzut całkowitego pozbawienia skarżącego uczestniczenia w postępowaniu
administracyjnym, a także możliwości wykazania okoliczności uwalniających go od
8
odpowiedzialności za zobowiązania był nietrafny przede wszystkim dlatego, że
procesowych możliwości obrony praw skarżący nie był przecież pozbawiony w
sądowym postępowaniu cywilnym, które w żadnym razie nie było dotknięte
kwalifikowaną wadą nieważności tego postępowania.
Bezzasadne było kasacyjne twierdzenie, że okoliczności mogące potencjalnie
ekskulpować skarżącego jako członka zarządu zainteresowanej spółki powinny być
oceniane „na datę podniesienia tych okoliczności w skierowanym przeciwko niemu
postępowaniu”, skoro - stosownie do mającego w sprawie zastosowanie art. 116 §
1 Ordynacji podatkowej - okoliczności ekskulpujące członka zarządu powinny
wystąpić w czasie właściwym, licząc od daty wystąpienia niewypłacalności spółki i
wymagają one wykazania, że członek zarządu w tym czasie zgłosił wniosek o
ogłoszenie upadłości lub wszczął postępowanie zapobiegające ogłoszeniu
upadłości (pkt 1a), bądź wykazania, że niezgłoszenie takiego wniosku lub
niewszczęcie postępowania układowego we właściwym czasie nastąpiło bez jego
winy (pkt 1b), albo wskazania mienia spółki, z którego egzekucja umożliwiała
zaspokojenie publicznych zaległości w znacznej części (pkt 2 powołanego przepisu
Ordynacji podatkowej). W tych istotnych zakresach skarżący nie podważył
skutecznie ustalenia zawartego w zaskarżonym wyroku, w którym Sąd Apelacyjny
przyjął (por. art. 39813
§ 2 k.p.c.), „iż już od maja 2000 r. spółka przestała płacić
zobowiązania publicznoprawne w postaci składek na ubezpieczenie społeczne”, a
niezgłoszenie przez skarżącego wniosku o upadłość „wobec oczekiwania przez
niego na zgodę zgromadzenia wspólników na dokonanie powyższej czynności nie
uwalnia go jako członka zarządu od odpowiedzialności za zaległości spółki na
podstawie przesłanki braku zawinienia, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji
podatkowej”. Równocześnie Sąd ten przekonująco wykazał, że powołanie się na
listę wierzytelności spółki wcześniej znaną organom egzekucyjnym, które
stwierdziły bezskuteczność egzekucji w stosunku do całego majątku spółki, nie
stanowiło okoliczności uwalniającej skarżącego od odpowiedzialności za
publicznoprawne zaległości zainteresowanej spółki.
Na postawione w skardze kasacyjnej zagadnienie zależności pomiędzy art. 116
§ 1 Ordynacji podatkowej i art. 233 k.s.h., zawarte w pytaniu, czy zgromadzenie
wspólników może skutecznie sprzeciwić się złożeniu przez członka zarządu spółki z
9
o.o. wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, Sąd Najwyższy odpowiedział
przecząco. Przenosząc tak postawione przez skarżącego zagadnienie prawne
na grunt rozpoznawanej sprawy, należało mieć na uwadze, że skarżący w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym twierdził jedynie, iż podejmował nieskuteczne
próby zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników w celu przegłosowania
wniosku o ogłoszenie upadłości zainteresowanej spółki. Następnie w apelacji
utrzymywał, że większościowy udziałowiec sprzeciwił się ogłoszeniu upadłości
spółki, przedkładając protokoły nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników w dniu
5 marca 2002 r. Z tych dokumentów wynikało, iż sprawa upadłości zainteresowanej
spółki była przedmiotem obrad, ale podjęcie uchwały w tym punkcie przesunięto na
termin następnego zgromadzenia wspólników wyznaczonego na 27 marca 2002 r.,
tyle że równocześnie w dniu 5 marca 2002 r. skarżący złożył pisemną rezygnację z
zajmowanego stanowiska prezesa zarządu, „wskutek czego na podstawie art. 202
Kodeksu Spółek Handlowych mandat Prezesa Zarządu wygasł”. Na takim gruncie
nie ma żadnych postaw prawnych usprawiedliwiających twierdzenie skarżącego, że
brak zgody zgromadzenia wspólników spółki z o.o. na zgłoszenie wniosku o jej
upadłość stanowił o braku jego winy jako prezesa jednoosobowego zarządu w
zgłoszeniu wniosku o upadłość spółki we właściwym czasie. Odpowiedzialności
członka zarządu za publicznoprawne zaległości spółki z o.o. wynikającej z
niezgłoszenia przezeń we właściwym czasie wniosku o upadłość niewypłacalnej
spółki (art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej) nie wyłącza sprzeciw przeciwko
zamiarowi zgłoszenia takiego wniosku zgromadzenia wspólników, którzy przecież
nie ponoszą ryzyka odpowiedzialności za publicznoprawne zaległości spółki.
Przeciwnie, to zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę (art. 201 § 1
k.s.h.) i tylko członkowie zarządu odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem
za publicznoprawne zaległości niewypłacalnej spółki, powstałe w czasie pełnienia
obowiązków członka zarządu (art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej), co oznacza,
że zgromadzenie wspólników nie może skutecznie sprzeciwić się zamiarowi i
potrzebie zgłoszenia wniosku o upadłość niewypłacalnej spółki. Mając zatem
wiedzę, wedle miarodajnych ustaleń w sprawie, że zainteresowana spółka od maja
2000 r. przestała płacić publicznoprawne zobowiązania i nie było perspektyw ani
pozytywnych prognoz na sanację tego stanu rzeczy, który ostatecznie doprowadził
10
skarżącego do złożenia w dniu 5 marca 2002 r. rezygnacji z funkcji prezesa
jednoosobowego zarządu niewypłacalnej spółki, Sąd Apelacyjny trafnie uznał, iż
skarżący nie wykazał, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o upadłość
niewypłacalnej spółki nastąpiło z przyczyn przezeń niezawinionych.
Prezes zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który w czasie
właściwym nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości niewypłacanej spółki, a
jedynie zrezygnował z członkostwa w jej zarządzie, nie może uchylić się od
odpowiedzialności za publicznoprawne zaległości niewypłacalnej spółki powstałe w
czasie pełnienia przezeń obowiązków członka zarządu (art. 116 § 1 i 2 Ordynacji
podatkowej) na podstawie przesłanki braku zawinienia tylko dlatego, że
zgromadzenie wspólników sprzeciwiało się takiemu wnioskowi. W tym zakresie Sąd
Apelacyjny precyzyjnie wykazał, że przepisy prawa ani postanowienia umowy
spółki z o.o. nie uprawniały zgromadzenia wspólników do wniesienia w dniu 5
marca 2002 r. skutecznego sprzeciwu przeciwko wnioskowi zarządu o ogłoszenie
upadłości zainteresowanej spółki z powodu jej niewypłacalności, zważywszy że już
od maja 2000 r. spółka ta przestała płacić „zobowiązania publicznoprawne w
postaci składek na ubezpieczenia społeczne”. Powyższe uprawniało wyrażenie
poglądu, że prezes spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma obowiązek
zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości niewypłacalnej spółki wynikający
bezpośrednio z przepisów ustaw (odpowiednich przepisów Prawa upadłościowego i
naprawczego oraz Kodeksu spółek handlowych). Umowa spółki ani uchwała
zgromadzenia wspólników nie mogą wyłączyć ani ograniczyć tego obowiązku
wynikającego z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Oznacza to, że
ustawowy obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości niewypłacalnej
spółki nie jest uzależniony od podjęcia stosownej uchwały przez zgromadzenie
wspólników, w tym nie uchyla go zgłoszenie sprzeciwu przez takie gremium.
Prezes zarządu powinien zatem rozważyć, czy z punktu widzenia jego interesów, a
także potencjalnej odpowiedzialności majątkowej całym swoim majątkiem za
publicznoprawne zaległości niewypłacalnej spółki, ważniejsze było
podporządkowanie się sprzeciwowi zgromadzenia wspólników przeciwko
zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości niewypłacalnej spółki, czy też
ważniejsze było zgłoszenie wniosku o upadłość niewypłacalnej spółki dla uchylenia
11
się od odpowiedzialności wynikającej z art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z
art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił niemającą
usprawiedliwionych podstaw skargę kasacyjną (art. 39814
k.p.c.).