Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 20 PAŹDZIERNIKA 2009 R.
I KZP 1/09
W postępowaniu odwoławczym albo kasacyjnym, w wypadku gdy
obrońca z urzędu złożył wniosek o zasądzenie wynagrodzenia w stawce
wyższej niż minimalna za udział w tym postępowaniu, to taki wniosek po-
winien rozpoznać sąd odwoławczy albo kasacyjny, chociażby wydał orze-
czenie, które nie kończy postępowania w sprawie.
Przewodniczący: prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: W. Płóciennik, D. Świecki (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy w sprawie Marka B., oskarżonego z art. 148 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 20 października 2009
r., wniosku obrońcy oskarżonego w przedmiocie przyznania wynagrodzenia
p o s t a n o w i ł zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. Izabeli R. (...)
kwotę 1 098 (tysiąc dziewięćdziesiąt osiem) zł, w tym 22% podatku VAT.
U Z A S A D N I E N I E
Adwokat Izabela R. została wyznaczona jako obrońca z urzędu ska-
zanego Marka B., do zbadania podstaw wniesienia kasacji, którą następnie
sporządziła. W kasacji obrońca złożyła wniosek o zasądzenie kosztów nie-
opłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu, które nie zo-
stały uiszczone, przy rozważeniu zwiększenia stawki podstawowej z uwagi
2
na nakład pracy obrońcy. Na rozprawę kasacyjną obrońca nie stawiła się.
Przy rozpoznawaniu kasacji Sąd Najwyższy przekazał składowi siedmiu
sędziów tego Sądu zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni
ustawy. Przed rozstrzygnięciem tego zagadnienia obrońca przedstawiła na
piśmie swoje stanowisko „w przedmiocie zasadniczej wykładni ustawy”.
Rozpoznając zagadnienie prawne Sąd Najwyższy przejął sprawę do swo-
jego rozpoznania. Po rozpoznaniu kasacji uchylił zaskarżony wyrok i po-
przedzający go wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania. Jednocześnie Sąd Najwyższy posta-
nowił zastosować wobec oskarżonego środek zapobiegawczy w postaci
tymczasowego aresztowania. Na to postanowienie obrońca wniosła zaża-
lenie. Złożyła też wniosek o „przyznanie kosztów procesu w postępowaniu
kasacyjnym”, podnosząc że wniosek o zasądzenie kosztów obrony z urzę-
du zamieszczony w kasacji nie został rozpoznany, a nadto że, włożyła do-
datkowy nakład pracy w związku z dokonaniem czynności w postaci złoże-
nia wniosku w przedmiocie „zasadniczej wykładni ustawy” oraz wniesienia
zażalenia na zastosowanie tymczasowego aresztowania, podtrzymując tym
samym zawarty w kasacji wniosek o zwiększenie stawki podstawowej wy-
nagrodzenia za obronę z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że obrońca z urzędu może
złożyć wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej także
po wydaniu orzeczenia, gdyż ani Kodeks postępowania karnego ani prze-
pisy aktów podustawowych nie wprowadzają terminu do złożenia takiego
wniosku. Natomiast z art. 626 § 1 k.p.k. wynika, że sąd rozstrzyga w
przedmiocie kosztów procesu w orzeczeniu kończącym postępowanie w
sprawie. Takim orzeczeniem nie jest wydany w niniejszej sprawie wyrok
uchylający i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania. Dlatego też
w tym wyroku, Sąd Najwyższy nie rozstrzygnął wniosku obrońcy zawartego
3
w kasacji o zasądzenie kosztów obrony z urzędu w postępowaniu kasacyj-
nym, pozostawiając kwestię przyznania wynagrodzenia za sporządzenie i
wniesienie kasacji sądowi, przed którym obrońca dokonał tej czynności
procesowej. Z drugiej jednak strony trzeba też zauważyć, że w rozporzą-
dzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1348 ze zm.), w § 19 pkt 1 przewiduje się możliwość przyznania opłaty –
nie wyższej niż 150 % stawek minimalnych. Możliwość podwyższenia
stawki minimalnej oznacza, że konieczne jest, zgodnie z § 2 ust. 1 rozpo-
rządzenia, wzięcie pod uwagę niezbędnego nakładu pracy adwokata, a
także charakteru sprawy i wkładu pracy adwokata w przyczynienie się do
jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Ocenny charakter tych warunków prowa-
dzi do wniosku, że ustalenia, czy zostały one spełnione do zastosowania
stawki wyższej niż minimalna, powinien dokonać sąd, przed którym obroń-
ca występował. Daje to gwarancję prawidłowego zastosowania wskaza-
nych przepisów rozporządzenia. Mając to na względzie należy wyrazić po-
gląd, że w postępowaniu odwoławczym lub kasacyjnym w wypadku, gdy
obrońca z urzędu złożył wniosek o zasądzenie wynagrodzenia w stawce
wyższej niż minimalna za udział w tym postępowaniu, taki wniosek powi-
nien rozpoznać sąd odwoławczy lub kasacyjny, chociażby wydał orzecze-
nie, które nie kończy postępowania w sprawie.
Wniosek obrońcy o przyznanie wynagrodzenia w stawce wyżej niż
minimalna jest zasadny. Niewątpliwie niniejsza sprawa ma charakter
szczególnie zawiły pod względem prawnym, o czym świadczy fakt, że przy
rozpoznaniu kasacji Sąd Najwyższy wystąpił z tzw. pytaniem prawnym do
powiększonego składu tego Sądu. Występujące w tej sprawie zagadnienie
prawne zostało podniesione w kasacji, co świadczy o należytym i staran-
nym jej przygotowaniu oraz znacznym nakładzie pracy obrońcy. W postę-
4
powaniu kasacyjnym obrońca dodatkowo sporządził pismo procesowe, w
którym ustosunkował się do przedstawionego zagadnienia prawnego, a
także wniósł zażalenie na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego
aresztowania. Wszystkie te okoliczności jednoznacznie przemawiają za
uznaniem, że stawka opłaty za obronę z urzędu w postępowaniu kasacyj-
nym powinna zostać podwyższona do 150 %.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy zasądził na rzecz obroń-
cy z urzędu koszty nieopłaconej pomocy prawnej w podwyższonej stawce
wraz podatkiem VAT.