Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 17/09
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa H. F.
przeciwko Telekomunikacji Polskiej S.A.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2009 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 1 kwietnia 2009 r.,
1. oddala zażalenie,
2. odmawia radcy prawnemu R. M. przyznania kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 1 kwietnia 2009 r. odrzucił skargę kasacyjną powoda H. F. od wyroku tego
Sądu z dnia 16 września 2008 r. w sprawie przeciwko „Telekomunikacji Polskiej"
S.A. w Warszawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie oddalającego apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z
dnia 10 grudnia 2007 r. oddalającego powództwo.
2
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że wezwanie do
uiszczenia opłaty stosunkowej obniżonej na wniosek powoda postanowieniem z
dnia 5 lutego 2009 r. do kwoty 2.000 zł doręczono pełnomocnikowi powoda w dniu
13 lutego 2009 r. Opłata nie została uiszczona w terminie tygodniowym, który
upłynął bezskutecznie z dniem 20 lutego 2009 r. Wobec tego Sąd odrzucił skargę
kasacyjną jako nieopłaconą, na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik powoda domagał się jego
uchylenia, zwolnienia powoda od kosztów sądowych w całości, a w szczególności
od opłaty od niniejszego zażalenia oraz od opłaty od skargi kasacyjnej, a także
zasądzenia na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej. Wnoszący zażalenie wskazał, że nieopłacenie skargi wynikało z jego
trudnej sytuacji finansowej i majątkowej, która nie wynikała ze zdarzeń przez niego
zawinionych, lecz z powodu chorób, utraty zatrudnienia i niemożności świadczenia
pracy w dotychczasowym rozmiarze. W ocenie wnoszącego zażalenie złożone na
tę okoliczność oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach
utrzymania wraz z załącznikami nie zostały w wystarczającym stopniu rozważone
przez Sąd Apelacyjny, który zwalniając go od części opłaty od skargi kasacyjnej
postanowieniem z dnia 5 lutego 2009 r. udzielił mu jedynie ulgi iluzorycznej.
Wnoszący zażalenie nie posiada bowiem zdolności płatniczej wystarczającej do
uiszczenia pozostałej części opłaty, co wcześniej wykazano, i nie mógł z tego
zwolnienia skorzystać. Działanie Sądu jest niezrozumiałe w świetle faktu, że
rozpoznający sprawę w pierwszej instancji Sąd Okręgowy, postanowieniem z dnia
22 lutego 2008 r., zwolnił żalącego się od ponoszenia kosztów sądowych. Ponadto
od dnia wydania tego postanowienia sytuacja finansowa wnoszącego zażalenie
uległa dalszemu pogorszeniu i zamierza on złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości
osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Zatem postanowienie
Sądu Apelacyjnego z dnia 5 lutego 2009 r. jest wadliwe i powinno zostać zmienione
przez całkowite zwolnienie wnoszącego zażalenie od kosztów sądowych.
Konsekwencją tego postanowienia jest zaskarżone postanowienie z dnia 1 kwietnia
2009 r., które pozbawiło niewypłacalnego powoda prawa do przedstawienia jego
racji Sądowi Najwyższemu, mimo że Kodeks postępowania cywilnego dopuszcza
prowadzenie sporu przed sądem również przez osobę niezdolną do ponoszenia
3
opłat sądowych, o ile osoba taka uzyska wymagane zwolnienie. W ocenie
wnoszącego zażalenie przysługująca sądowi ocena zwolnienia strony z kosztów
wynikająca z art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) nie może być dowolna i
oderwana od okoliczności przedstawionych jako uzasadnienie wniosku o zwolnienie
od kosztów w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W utrwalonej judykaturze (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca
2008 r., II CZ 54/08, LEX nr 4476663) przyjmuje się, że badanie na podstawie art.
380 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c. i art. 3943
§ 3 k.p.c. w wyniku tzw. uprzedniej
kontroli prawidłowości orzeczenia, które nie podlega zaskarżeniu w drodze
zażalenia jest wprawdzie dopuszczalne, jednak warunkiem takiej kontroli
niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest
zamieszczenie w środku odwoławczym stosownego wniosku. Gdy w sprawie
występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek powinien być jednoznacznie
sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego
wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych. Tych konstrukcyjnych wymagań
nie spełniało rozpoznane zażalenie, w którym profesjonalny pełnomocnik
procesowy żalącego się złożył wniosek jedynie o zweryfikowanie postanowienia o
odrzuceniu nieprawidłowo opłaconej skargi kasacyjnej, a jedynie w uzasadnieniu
tego zażalenia podważał częściowe zwolnienie powoda od opłaty sądowej w
postępowaniu kasacyjnym, bez koniecznego złożenia równoczesnego wniosku
także o zreformowanie postanowienia z dnia 5 lutego 2009 r. Wprawdzie zatem na
podstawie art. 380 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c. i art. 3943
§ 3 k.p.c. możliwe
było zaskarżenie postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania w drodze
zażalenia na wniosek strony, tyle że autor zażalenia nie postawił wniosku o
zweryfikowanie postanowienia z dnia 5 lutego 2009 r., bo domagał się uchylenia
wyłącznie zaskarżonego postanowienia z dnia 1 kwietnia 2009 r. o odrzuceniu
skargi kasacyjnej. Tymczasem skoro skarga kasacyjna nie została prawidłowo
opłacona, przeto została prawidłowo odrzucona w zgodzie z art. 3986
§ 2 k.p.c., a
Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako nieuzasadnione na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.
4
Ponadto mając na uwadze wyżej sygnalizowane ułomności zażalenia, w którym
pełnomocnik żalącego się nie sformułował wniosku o rozpoznanie także zażalenia
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 5 lutego 2009 r., Sąd Najwyższy
odmówił przyznania temu pełnomocnikowi kosztów nieopłaconej udzielonej pomocy
prawnej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym, ponieważ nie została ona
udzielona z zachowaniem reguł profesjonalizmu prawniczego.