III CZ 53/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 17 listopada 2009 r., III CZ 53/09
Niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie
sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od Skarbu Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu w postępowaniu
apelacyjnym.
Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
Sędzia SA Barbara Trębska
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Marii M. przy uczestnictwie Piotra K.,
Grzegorza M., Małgorzaty M., Pawła M. i Katarzyny M. o zasiedzenie
nieruchomości, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu
17 listopada 2009 r., zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu
Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 11 sierpnia 2009 r.
odrzucił zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu
oddalił apelację wnioskodawczyni i wniosek uczestniczki postępowania o
zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego oraz oddalił wniosek
pełnomocnika z urzędu wnioskodawczyni o przyznanie mu kosztów pomocy
prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.
Zażalenie na to rozstrzygnięcie wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni, żądając
jego zmiany i przyznania mu wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., dodanym przez ustawę z dnia 19 marca
2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 69, poz.
592), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie sądu
drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji. Przepis ten rozszerza krąg wyjątków od zasady, że nie
przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienia sądu drugiej
instancji inne niż kończące postępowanie w sprawie. Jako przepis o charakterze
wyjątkowym powinien być interpretowany ściśle.
Stosownie do art. 98 k.p.c. regulującego zwrot kosztów procesu, strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty
procesu). Do kosztów tych zalicza się m.in. koszty zastępstwa procesowego strony
przez adwokata, jednakże zwrot kosztów procesu, w tym kosztów adwokackich,
należy się stronie na zasadach określonych w art. 98 k.p.c. jedynie wówczas, gdy
wygrała sprawę. Jeżeli ją przegrała i korzystała z pomocy prawnej udzielonej przez
pełnomocnika ustanowionego z urzędu, nie otrzymuje zwrotu kosztów procesu na
podstawie art. 98 k.p.c., a więc nie otrzymuje też kosztów związanych z działaniem
pełnomocnika z urzędu. W takiej sytuacji powstaje subsydiarny obowiązek Skarbu
Państwa wypłacenia pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia za świadczoną
pomoc prawną, o czym stanowi art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo
o adwokaturze jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) oraz § 19-21
wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.
Nr 163, poz.1348 ze zm.), a także odpowiadające im przepisy rozporządzenia w
sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest działaniem dla dobra publicznego,
umożliwiającym realizację w postępowaniu cywilnym zasady równości i prawa do
sądu. Obowiązek pokrycia tych kosztów spoczywający na Skarbie Państwa ma
charakter publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów procesu w
rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących tych kosztów.
Rozstrzygnięcie sądu w takiej sytuacji o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej stronie z urzędu nie jest orzeczeniem w przedmiocie kosztów procesu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 4, s. 12 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z
dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 24). Z tych
względów nie można go też uznać za postanowienie „co do kosztów procesu” w
rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., który – jak wskazano – powinien być
wykładany ściśle. Prowadzi to do wniosku, że także na gruncie nowej regulacji
przewidzianej w wymienionym przepisie, niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od
Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Biorąc to pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z
art. 39821
i art. 373 k.p.c. odrzucił zażalenie.
Niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie
sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od Skarbu Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu w postępowaniu
apelacyjnym.
Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)
Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
Sędzia SA Barbara Trębska
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Marii M. przy uczestnictwie Piotra K.,
Grzegorza M., Małgorzaty M., Pawła M. i Katarzyny M. o zasiedzenie
nieruchomości, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu
17 listopada 2009 r., zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu
Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 11 sierpnia 2009 r.
odrzucił zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu
oddalił apelację wnioskodawczyni i wniosek uczestniczki postępowania o
zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego oraz oddalił wniosek
pełnomocnika z urzędu wnioskodawczyni o przyznanie mu kosztów pomocy
prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.
Zażalenie na to rozstrzygnięcie wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni, żądając
jego zmiany i przyznania mu wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., dodanym przez ustawę z dnia 19 marca
2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 69, poz.
592), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie sądu
drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji. Przepis ten rozszerza krąg wyjątków od zasady, że nie
przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienia sądu drugiej
instancji inne niż kończące postępowanie w sprawie. Jako przepis o charakterze
wyjątkowym powinien być interpretowany ściśle.
Stosownie do art. 98 k.p.c. regulującego zwrot kosztów procesu, strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty
procesu). Do kosztów tych zalicza się m.in. koszty zastępstwa procesowego strony
przez adwokata, jednakże zwrot kosztów procesu, w tym kosztów adwokackich,
należy się stronie na zasadach określonych w art. 98 k.p.c. jedynie wówczas, gdy
wygrała sprawę. Jeżeli ją przegrała i korzystała z pomocy prawnej udzielonej przez
pełnomocnika ustanowionego z urzędu, nie otrzymuje zwrotu kosztów procesu na
podstawie art. 98 k.p.c., a więc nie otrzymuje też kosztów związanych z działaniem
pełnomocnika z urzędu. W takiej sytuacji powstaje subsydiarny obowiązek Skarbu
Państwa wypłacenia pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia za świadczoną
pomoc prawną, o czym stanowi art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo
o adwokaturze jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) oraz § 19-21
wydanego na jego podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.
Nr 163, poz.1348 ze zm.), a także odpowiadające im przepisy rozporządzenia w
sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest działaniem dla dobra publicznego,
umożliwiającym realizację w postępowaniu cywilnym zasady równości i prawa do
sądu. Obowiązek pokrycia tych kosztów spoczywający na Skarbie Państwa ma
charakter publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów procesu w
rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących tych kosztów.
Rozstrzygnięcie sądu w takiej sytuacji o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej stronie z urzędu nie jest orzeczeniem w przedmiocie kosztów procesu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07,
"Biuletyn SN" 2008, nr 4, s. 12 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z
dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 24). Z tych
względów nie można go też uznać za postanowienie „co do kosztów procesu” w
rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., który – jak wskazano – powinien być
wykładany ściśle. Prowadzi to do wniosku, że także na gruncie nowej regulacji
przewidzianej w wymienionym przepisie, niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od
Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym.
Biorąc to pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z
art. 39821
i art. 373 k.p.c. odrzucił zażalenie.