Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 61/09
POSTANOWIENIE
Dnia 11 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa M.W.
przeciwko S.W. i Gminie W.
o ustalenie nieistnienia stosunku najmu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 grudnia 2009 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 lipca 2009 r. Sąd Okręgowy w W.
odrzucił skargę kasacyjną powoda od wyroku z dnia 7 maja 2009 r., zmieniającego,
w wyniku apelacji pozwanego S.W., wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalającego
powództwo M.W. przeciwko S.W. i Gminie W. o ustalenie, że ustał stosunek najmu
opisanego w pozwie lokalu mieszkalnego pomiędzy Gminą W. a Stanisławem W.
Odrzucając skargę kasacyjną Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie
z art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c. jest ona niedopuszczalna, bowiem „sprawą o czynsz
najmu” w rozumieniu tego przepisu jest także sprawa o ustalenie stosunku
prawnego lub prawa oraz sprawa o ukształtowanie, jeżeli przedmiotem ustalenia
bądź ukształtowania dokonywanego orzeczeniem sądu ma być czynsz najmu. Sąd
Okręgowy powołał się w tym przedmiocie na wykładnię Sądu Najwyższego zawartą
w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1998 r. II CKN 587/97 (OSNC z 1998 r. nr 12,
poz. 213) i stwierdził, że rozpoznawana sprawa o ustalenie wstąpienia w stosunek
najmu oraz ustalenie, że nie istnieje stosunek najmu lokalu pomiędzy pozwanymi,
w której wartość przedmiotu zaskarżenia została określona na kwotę 702 zł, jest
sprawą „o czynsz najmu” w rozumieniu art. 3982
§ 1 pkt 1 k.p.c., a zatem skarga
kasacyjna jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2
k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód zarzucił, że rozpoznawana
sprawa nie jest sprawą o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, jak również nie
jest sprawą o czynsz najmu w rozumieniu art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c. Jest to sprawa
o ustalenie, że jeden ze współnajemców lokalu komunalnego – pozwany S.W. –
przestał być najemcą w wyniku dorozumianego wypowiedzenia umowy najmu na
skutek zaprzestania płacenia czynszu i wyprowadzenia się z lokalu, w którym nie
jest zameldowany. W ocenie skarżącego rozpoznawana sprawa nie jest także
sprawą o prawa majątkowe, a wartość przedmiotu zaskarżenia w wysokości 702 zł
została wskazana na podstawie art. 23 k.p.c. wyłącznie w celu ustalenia wysokości
wpisu od skargi kasacyjnej. Stwierdził, że ustalenie, iż pozwany nie jest najemcą,
zapewni powodowi jako współnajemcy przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa
3
i pewność, że pozwany nie będzie nadużywał swoich uprawnień. W sprawie o tego
rodzaju ustalenie przysługuje skarga kasacyjna, na co, zdaniem skarżącego,
wskazuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2000 r. III CKN 233/00
(niepubl.). W oparciu o powyższe powód wnosił o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Słusznie skarżący zarzuca, że rozpoznawana sprawa nie jest ani sprawą
o wstąpienie w stosunek najmu, jak, nie wiadomo na jakiej podstawie, przyjął Sąd
Okręgowy, ani sprawą „o czynsz najmu” w rozumieniu art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c.
Wbrew przekonaniu Sądu Okręgowego taka wykładnia „sprawy o czynsz najmu”
nie wynika z powołanego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia
1998 r. II CKN 587/97, w którym jednoznacznie stwierdzono, że sprawą o czynsz
najmu w rozumieniu art. 398 pkt 3 k.p.c. (stanowiącego odpowiednik art. 3982
§ 2
pkt 1 k.p.c.) jest zarówno sprawa o zapłatę czynszu, jak i sprawa o ustalenie
stosunku prawnego lub prawa, czy sprawa o ukształtowanie, jeżeli przedmiotem
ustalenia bądź ukształtowania dokonywanego orzeczeniem sądu ma być czynsz
najmu. Sprawą „o czynsz najmu” jest więc tylko taka sprawa o ustalenie lub
ukształtowanie, w której przedmiotem roszczenia i wyroku sądu ma być czynsz
najmu: jego istnienie, rodzaj, wysokość, sposób płacenia itp. Z uwagi na to, że
art. 3982
k.p.c. jest przepisem o charakterze wyjątku od zasady przewidzianej
w art. 3981
§ 1 k.p.c., powinien być wykładany w sposób ścisły. Jak stwierdził Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 września 2009 r. VCZ 40/09 (niepubl.)
odrzucenie skargi kasacyjnej na podstawie art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., jako
dotyczącej sprawy „o czynsz najmu” byłoby uzasadnione jedynie wówczas, gdyby
sprawa dotyczyła obowiązku płacenia czynszu, jego wysokości czy istnienia
zobowiązań z tego tytułu, a skarżący kwestionowałby trafność rozstrzygnięcia
w tym przedmiocie.
Rozpoznawana sprawa nie dotyczy kwestii czynszu najmu. Jest sprawą
o ustalenie, że nie istnieje, na skutek dorozumianego wypowiedzenia przez
pozwanego S.W., stosunku najmu lokalu mieszkalnego pomiędzy pozwanymi. Jest
zatem sprawą o ustalenie stosunku prawnego najmu i jako taka nie jest objęta
4
dyspozycją art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c. Przepis ten nie mógł być więc podstawą
odrzucenia skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej.
Mimo to zażalenie nie może odnieść zamierzonego skutku bowiem skarga
kasacyjna jest niedopuszczalna z innego powodu. Zgodnie z art. 3982
§ 1 zd. 1
k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe,
w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy
złotych. Wbrew stanowisku skarżącego rozpoznawana sprawa należy do kategorii
spraw o prawa majątkowe w rozumieniu powyższego przepisu. Chodzi w niej
bowiem o ustalenie nieistnienia stosunku najmu lokalu mieszkalnego, a stosunek
najmu lokalu mieszkalnego jest niewątpliwie prawem o charakterze majątkowym,
tj. takim, którego istnienie lub nieistnienie wpływa na sytuację lub stosunki
majątkowe stron. Niezależnie bowiem od podnoszonej przez powoda jego
subiektywnie odczuwanej potrzeby uzyskania poczucia bezpieczeństwa czy
pewności w wyniku wyroku sądowego jakiego oczekiwał w sprawie, niewątpliwe
jest, że wyrok ten ma bezpośredni wpływ na sytuację majątkową jego oraz
pozwanych: decyduje bowiem o tym, czy powód jest najemcą czy tylko
współnajemcą lokalu mieszkalnego oraz czy pozwany jest czy nie jest najemcą
tego lokalu. Decyduje więc o istnieniu oraz zakresie prawa majątkowego jakim jest
prawo najmu.
Wbrew stanowisku skarżącego, w powołanym przezeń wyroku z dnia
11 kwietnia 2000 r. III CKN 233/00 Sąd Najwyższy nie stwierdził, że sprawa
o ustalenie nieistnienia stosunku najmu lokalu nie jest sprawą o prawo majątkowe.
Sąd Najwyższy w powyższej sprawie nie wypowiadał się w ogóle w tym
przedmiocie, a skoro nie wiadomo jaka była wartość przedmiotu zaskarżenia,
z faktu, że Sąd Najwyższy rozpoznał merytorycznie kasację w sprawie o ustalenie
nieistnienia stosunku najmu lokalu mieszkalnego, nie można wyprowadzić wniosku,
że skarga kasacyjna jest w takiej sprawie dopuszczalna niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia. Zgodnie bowiem z art. 3982
§ 1 zd. 1 k.p.c.
dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe zależy od
wartości przedmiotu zaskarżenia, zaś zgodnie z art. 23 k.p.c. w sprawach
o istnienie prawa najmu wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) stanowi przy
umowach zawartych na czas oznaczony suma czynszu za czas sporny lecz nie
5
więcej niż rok, a przy umowach na czas nie oznaczony – suma czynszu za okres
trzech miesięcy.
Przedmiotowa umowa najmu była zawarta na czas nie oznaczony, a czynsz
najmu określono w niej na 202,37 zł miesięcznie. Powód wskazał w pozwie
i w skardze kasacyjnej wartość przedmiotu sporu i zaskarżenia w kwocie 702 zł,
obliczoną zgodnie z art. 23 k.p.c. Jest to kwota niższa od określonej w art. 3982
§ 1
zd.1 k.p.c., a zatem skarga kasacyjna jest niedopuszczalna na podstawie tego
przepisu, co prowadzi do wniosku, że mimo błędnego uzasadnienia, zaskarżone
postanowienie odpowiada prawu.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.