Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 65/09
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa A. Z. i P. Z.
przeciwko M. H. i R. H.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 stycznia 2010 r.,
zażalenia powodów na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 17 września 2009 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K.e, wyrokiem z dnia 17 września 2009 r. w sprawie z
powództwa A. Z. i P. Z. przeciwko M. H. i R. H. o ustalenie, po rozpoznaniu apelacji
powodów od wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 30 września 2008 r., IV C-upr
(…): w pkt 1. oddalił apelację i zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanych
solidarnie kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w pkt
2. przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w K. na rzecz biegłej E. H.
kwotę 1169,22 zł tytułem wynagrodzenia za opinię, w pkt 3. nakazał ściągnąć na
2
rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w K. solidarnie od powodów kwotę
1169,22 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb
Państwa. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że o kosztach postępowania
apelacyjnego rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając od
przegrywających – powodów, których apelacja została oddalona, zwrot kosztów
zastępstwa adwokackiego pozwanych w postępowaniu apelacyjnym w wysokości
600 zł określonej na podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu, oraz nakazując zwrot kosztów postępowania
odwoławczego opiewających na wynagrodzenie za sporządzenie opinii
uzupełniającej przez biegłą wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.
Powodowie zaskarżyli zawarte w powyższym wyroku postanowienie
w przedmiocie obciążenia powodów kosztami postępowania, tj. rozstrzygnięcie
zawarte w pkt 1 i 3 wyroku, zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie istotnych
przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia
tj.: – art. 98 § 1 k.p.c., art. 102 k.p.c. oraz art. 103 k.p.c. przez ich niewłaściwe
zastosowanie i przyjęcie, iż: powodowie powinni ponieść koszty dwóch opinii
biegłego sporządzonych w niniejszej sprawie, podczas gdy koszty tylko jednej opinii
mogę być uznane za niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw przez
stronę pozwaną, natomiast wynagrodzenie biegłej przekraczające koszty
sporządzenia jednej opinii wynikają wyłącznie z nieprawidłowego wniosku
dowodowego złożonego przez pozwane, który to dowód słusznie został przez Sąd
II instancji uznany za nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy, w tej sytuacji koszty
sporządzenia kolejnej opinii w sprawie powinny obciążać wyłącznie pozwane, które
swoim wnioskiem dowodowym wywołały konieczność dopuszczenia przez Sąd
II instancji z urzędu dowodu z kolejnej opinii biegłej; powodowie powinni ponieść
koszty postępowania apelacyjnego w całości tj. zarówno koszty sądowe jak i koszty
zastępstwa procesowego pozwanych, podczas gdy analogicznie w tym zakresie,
Sąd II instancji powinien wziąć pod uwagę okoliczność, iż zarzuty apelacji powodów
okazały się częściowo uzasadnione, Sąd II instancji uznał bowiem, iż sporządzona
na wniosek pozwanych opinia biegłej, nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia
3
w niniejszej sprawie. Nadto, gdyby pozwane złożyły prawidłowy wniosek dowodowy
przed Sądem pierwszej instancji nie byłoby konieczności wszczynania przez
powodów postępowania apelacyjnego i ponoszenia jego kosztów;
- art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. – przez nienależyte wyjaśnienie podstawy
prawnej rozstrzygnięcia Sądu II instancji w zakresie kosztów postępowania.
Zarzucając powyższe, skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego
postanowienia przez obciążenie pozwanych kosztami sporządzenia drugiej opinii
biegłej sądowej, stosunkowe rozdzielenie wpisu sądowego od apelacji i zasądzenie
od pozwanych solidarnie na rzecz powodów solidarnie zwrotu połowy wpisu od
apelacji, wzajemne zniesienie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu
apelacyjnym, zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów solidarnie
kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi II instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia
praw i celowej obrony. Powołany przepis ustanawia dwie zasady rozstrzygania
o kosztach procesu, tj. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę
orzekania o zwrocie kosztów niezbędnych i celowych. Najogólniej rzecz ujmując
za przegrywającego uznaje się powoda, którego żądanie nie zostało uwzględnione,
lub pozwanego, którego obrona okazała się nieskuteczna. Dla oceny, która ze stron
przegrała sprawę nie ma znaczenia to, z czyjej inicjatywy postępowanie zostało
wszczęte w drugiej instancji. Z kolei o tym, w jakim stopniu strona wygrała lub
przegrała sprawę decyduje rezultat przeprowadzonego porównania roszczeń
dochodzonych z roszczeniami ostatecznie uwzględnionymi, przy czym porównania
tego dokonuje się mając na względzie ostateczny wynik procesu, nie zaś
rozstrzygnięcia w poszczególnych instancjach. Żadnego znaczenia, dla oceny
stopnia w jakim strona wygrała lub przegrała sprawę, nie ma natomiast to, czy sąd
rozstrzygając sprawę podzielił argumentację prawną przedstawioną przez stronę
4
oraz czy uwzględnił, a jeśli tak to w jakim zakresie, podniesione przez stronę
zarzuty. Jeżeli natomiast strona nie wygrała sprawy w całości, bowiem sąd tylko
częściowo uwzględnił jej żądania, wówczas sąd koszty wzajemnie znosi lub
stosunkowo rozdziela (art. 100 zd. 1 k.p.c.).
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata
zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone
w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, wydatki jednego adwokata,
koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony
(art. 98 § 3 k.p.c.). Z przytoczonego przepisu jednoznacznie wynika, że koszty
sądowe, które obejmują opłaty i wydatki, a w tym wynagrodzenie i zwrot kosztów
poniesionych przez biegłych (art. 2 ust. 1, art. 5 ust. 1 pkt 3 u.k.s.c.), z mocy ustawy
mają charakter kosztów niezbędnych i celowych, a zatem w wypadku ich
poniesienia podlegają zwrotowi.
W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji w całości oddalił powództwo,
zaś Sąd drugiej instancji również w całości oddalił apelację wniesioną przez
powodów, a zatem to powodowie są stroną, która w całości przegrała sprawę i jak
zostało to już wyjaśnione, żadnego znaczenia w tym zakresie nie ma fakt, że sąd
uwzględnił część zarzutów podniesionych przez powodów w apelacji. Istotne jest
ostateczne rozstrzygnięcie sprawy to, że powództwo w całości zostało oddalone.
Trafnie zatem Sąd drugiej instancji w całości obciążył powodów poniesionymi
w sprawie kosztami. Wbrew stanowisku skarżących, sąd w tej sytuacji nie mógł
kosztów sądowych na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. wzajemnie znieść lub
stosunkowo rozdzielić.
Nieporozumieniem jest zarzut skarżących sprowadzający się do twierdzenia,
że koszty sporządzenia kolejnej opinii przez biegłego (zbędnej w ocenie
skarżących), które obejmują wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez
biegłego nie stanowią kosztów niezbędnych i celowych w rozumieniu art. 98 § 1
k.p.c. Taki charakter tych kosztów wynika wprost z art. 98 § 3 k.p.c. Na marginesie
tylko należy podnieść, że czym innym jest ocena niezbędności poniesionych
5
kosztów, a czym innym ocena, czy w konkretnym wypadku zachodzi potrzeba
przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, czy też jakiegokolwiek innego dowodu.
Ta ostatnia ocena należy do sądu, który przeprowadza ją na etapie badania
zasadności wniosku dowodowego. Chodzi w szczególności o to, czy zgłoszony
dowód jest przydatny dla wykazania istotnych dla sprawy okoliczności, czy możliwe
jest jego przeprowadzenie (pod względem prawnym i faktycznym) i czy dowód nie
został powołany jedynie dla zwłoki. Dowód, który został dopuszczony, a zatem
uznany za przydatny może następnie, po jego przeprowadzeniu, zostać negatywnie
oceniony z punktu widzenia jego mocy dowodowej, a w konsekwencji uznany za
nieprzydatny dla ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.
Za nietrafny należy również uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.
bowiem uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia w zakresie dotyczącym
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania spełnia wymogi wskazane w tym
przepisie.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. w
zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. rozstrzygnął jak w sentencji.