I CZ 111/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZ 47/09 I CZ 110/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 111/09
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa D. P.
przeciwko K. G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 lutego 2010 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego
zawarte w pkt II wyroku tegoż Sądu z dnia 5 czerwca 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy nie obciążył powoda D. P.
obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu apelacyjnym pomimo oddalenia wniesionej przez niego apelacji od
wyroku Sądu Rejonowego z dnia 11 czerwca 2008 r., wydanego w sprawie
oznaczonej sygn. akt […] (pkt II wyroku z dnia 5 czerwca 2009 r. – k. 170 akt).
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd drugiej instancji ograniczył się
wyłącznie do stwierdzenia, że pomimo oddalenia apelacji powoda nie obciąża go
obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa apelacyjnego wskazując
przy tym, jako podstawę prawną takiego orzeczenia, art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art.
102 k.p.c. (k. 176 akt).
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik pozwanego zarzucił
naruszenie:
- art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie
w uzasadnieniu orzeczenia o kosztach procesu okoliczności i faktów
przemawiających za zastosowaniem w sprawie art. 102 k.p.c. oraz nie
wyjaśnienie podstawy prawnej wydanego w tym przedmiocie rozstrzygnięcia;
- art. 102 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że po stronie powoda, który
reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika przegrał postępowanie
apelacyjne, zachodzą „szczególne przypadki” uzasadniające nie obciążanie go
kosztami zastępstwa adwokackiego strony przeciwnej przed sądem drugiej
instancji.
W konkluzji skarżący zażądał zmiany zaskarżonego postanowienia
i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa adwokackiego
przed sądem drugiej instancji według norm prawem przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
3
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawia sądowi swobodę oceny, czy
fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony,
stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN
z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Ze względu jednak na fakt, że
przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 98 § 1 k.p.c.
w uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie nieobciążania strony kosztami
procesu powinny być wskazane okoliczności mające stanowić – w ocenie Sądu –
„wypadek szczególnie uzasadniony” w rozumieniu art. 102 k.p.c. (postanowienie
SN z dnia 10 grudnia 2009, III CZ 47/09, niepubl.). Zarazem, brak przywołania
w uzasadnieniu orzeczenia okoliczności stanowiących, w ocenie Sądu drugiej
instancji, podstawę do nieobciążania strony kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.)
uniemożliwia Sądowi Najwyższemu dokonanie kontroli takiego postanowienia
w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. i stanowi naruszenie dyspozycji
art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa D. P.
przeciwko K. G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 lutego 2010 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego
zawarte w pkt II wyroku tegoż Sądu z dnia 5 czerwca 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy nie obciążył powoda D. P.
obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu apelacyjnym pomimo oddalenia wniesionej przez niego apelacji od
wyroku Sądu Rejonowego z dnia 11 czerwca 2008 r., wydanego w sprawie
oznaczonej sygn. akt […] (pkt II wyroku z dnia 5 czerwca 2009 r. – k. 170 akt).
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd drugiej instancji ograniczył się
wyłącznie do stwierdzenia, że pomimo oddalenia apelacji powoda nie obciąża go
obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa apelacyjnego wskazując
przy tym, jako podstawę prawną takiego orzeczenia, art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art.
102 k.p.c. (k. 176 akt).
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik pozwanego zarzucił
naruszenie:
- art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie
w uzasadnieniu orzeczenia o kosztach procesu okoliczności i faktów
przemawiających za zastosowaniem w sprawie art. 102 k.p.c. oraz nie
wyjaśnienie podstawy prawnej wydanego w tym przedmiocie rozstrzygnięcia;
- art. 102 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że po stronie powoda, który
reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika przegrał postępowanie
apelacyjne, zachodzą „szczególne przypadki” uzasadniające nie obciążanie go
kosztami zastępstwa adwokackiego strony przeciwnej przed sądem drugiej
instancji.
W konkluzji skarżący zażądał zmiany zaskarżonego postanowienia
i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa adwokackiego
przed sądem drugiej instancji według norm prawem przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
3
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawia sądowi swobodę oceny, czy
fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony,
stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN
z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Ze względu jednak na fakt, że
przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 98 § 1 k.p.c.
w uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie nieobciążania strony kosztami
procesu powinny być wskazane okoliczności mające stanowić – w ocenie Sądu –
„wypadek szczególnie uzasadniony” w rozumieniu art. 102 k.p.c. (postanowienie
SN z dnia 10 grudnia 2009, III CZ 47/09, niepubl.). Zarazem, brak przywołania
w uzasadnieniu orzeczenia okoliczności stanowiących, w ocenie Sądu drugiej
instancji, podstawę do nieobciążania strony kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.)
uniemożliwia Sądowi Najwyższemu dokonanie kontroli takiego postanowienia
w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. i stanowi naruszenie dyspozycji
art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.