Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 9 LUTEGO 2010 R.
II KK 176/09
Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza publicznego lub osoby przy-
branej mu do pomocy (art. 226 § 1 k.k. w brzmieniu nadanym art. 1 ustawy z
dnia 9 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, Dz. U. Nr 122, poz.
782) może zostać popełnione, jeżeli znieważenie nastąpiło publicznie, pod-
czas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki (sprawozdawca).
Sędziowie: SN S. Zabłocki, SA (del. do SN) K. Klugiewicz.
Prokurator Prokuratury Krajowej: Z. Goszczyński.
Sąd Najwyższy w sprawie Arkadiusza M., oskarżonego z art. 226 § 1
k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 9 lutego 2010 r., ka-
sacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego w
P. z dnia 28 listopada 2008 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowe-
go w P. z dnia 28 lipca 2008 r.,
u c h y l i ł zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego oraz utrzymany nim w mocy
wyrok Sądu Rejonowego i sprawę p r z e k a z a ł Sądowi Rejonowemu w P.
do ponownego rozpoznania (...).
2
U Z A S A D N I E N I E
Arkadiusz M., wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z dnia 28 lipca 2008 r.
został uznany za winnego tego, że w dniu 17 lipca 2007 r. w R. znieważył
asesora Prokuratury Rejonowej Jacka B., w związku z pełnieniem obowiąz-
ków służbowych, poprzez skierowanie do pokrzywdzonego pisma, w którym
użył w stosunku do niego słów obelżywych oraz kierował groźby bezprawne,
to jest występku określonego w art. 226 § 1 k.k., za co została mu wymierzo-
na kara 3 miesięcy pozbawienia wolności.
Obrońca skazanego w apelacji wniósł o „zmianę zaskarżonego wyroku i
uwolnienie oskarżonego od kary na podstawie art. 222 § 2 k.k. w zw. z art.
226 § 2 k.k.”, akcentując w uzasadnieniu, że „oskarżony nie kwestionuje faktu
popełnienia zarzucanego mu czynu, za który przeprosił i z powodu którego
wyraził skruchę, przyrzekając poprawę”.
Sąd Okręgowy w P., wyrokiem z dnia 28 listopada 2008 r., utrzymał w
mocy zaskarżony wyrok.
Od powyższego wyroku Sądu Okręgowego, kasację na korzyść skaza-
nego wniósł jego obrońca i zarzucając „rażące naruszenie przepisów prawa
materialnego polegające na błędnym zastosowaniu przepisu art. 226 § 1 k.k.”
wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego oraz przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania, podnosząc w uzasadnieniu, że „zacho-
wanie skazanego nie wypełnia normy art. 226 § 1 k.k. w zmienionej z dniem
25 lipca 2008 r. formie przez art. 1 ustawy z dnia 9 maja 2008 r., a zatem
przed wydaniem wyroku Sądu pierwszej instancji. Warunkiem karalności
przestępstwa zniewagi funkcjonariusza publicznego (...) jest spełnienie łącz-
nie dwóch przesłanek tj. popełnienie czynu zabronionego podczas i w związ-
3
ku z pełnieniem obowiązków służbowych”. Tymczasem, wywodzi obrońca,
„ani Sąd Rejonowy, ani Okręgowy nie badały, czy znieważenie asesora na-
stąpiło podczas pełnienia obowiązków służbowych” i dalej: „wysłania listu
przez skazanego do pokrzywdzonego na pewno nie można traktować, jako
zniewagę mającą miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych”.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w P. wniósł
o oddalenie skargi kasacyjnej jako oczywiście bezzasadnej, wywodząc w
uzasadnieniu, że z prawidłowych ustaleń Sądów obu instancji wynika, że ska-
zany dopuścił się znieważenia nie tylko w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych przez funkcjonariusza publicznego, ale także podczas ich pełnie-
nia. Prokurator Prokuratury Krajowej na rozprawie przed Sądem Najwyższym
wniósł o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądo-
wi Rejonowemu w P. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy jest zasadna, gdy wskazuje rażące naruszenie prawa
materialnego, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia także Sądu
odwoławczego – art. 226 § 1 k.k., gdyż przypisane oskarżonemu zachowanie
nie wypełniło wszystkich ustawowych znamion tego czynu zabronionego.
Chociaż bowiem list wysłany przez oskarżonego do asesora Prokuratury Re-
jonowej w R. zawierał treści znieważające, a uczynione to zostało nie tylko w
związku z pełnieniem przez tego funkcjonariusza publicznego obowiązków i
podczas ich pełnienia w miejscu urzędowania, to równie niewątpliwe jest, że
nie nastąpiło to publicznie. Tymczasem, rozważając tę problematykę zwrócić
trzeba przede wszystkim uwagę na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 11 października 2006 r., wydanego w sprawie P 3/06, OTK-A 2006, z. 9,
poz. 121, w którym stwierdzono, że art. 226 § 1 k.k., w brzmieniu sprzed dnia
25 lipca 2008 r., w zakresie w jakim penalizuje znieważenie funkcjonariusza
4
publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej dokonane niepublicznie lub
dokonane publicznie, lecz nie podczas pełnienia czynności służbowych, jest
niezgodny z art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej. W uwzględnieniu stanowiska Trybunału, ustawą z dnia 9 maja 2008
r. (Dz. U. Nr 122, poz. 782), która weszła w życie z dniem 25 lipca 2008 r.,
przepisowi art. 226 § 1 k.k. nadane zostało nowe brzmienie, poprzez zastą-
pienie w części zdania po przecinku słowa „lub” słowem „i”, co, przede
wszystkim, oznacza, że zachowanie znieważające musi mieć miejsce zarów-
no podczas pełnienia obowiązków służbowych, jak i w związku z nimi. Co
prawda, w znowelizowanym przepisie ustawodawca nie stwierdza wprost, że
zachowanie znieważające musi być dokonane „publicznie”, to z uwzględnie-
niem stanowiska Trybunału Konstytucyjnego sformułowanego w powołanym
wyroku, stosując wykładnię prokonstytucyjną, przyjąć należy, że do znamion
występku określonego w art. 226 § 1 k.k., w aktualnym brzemieniu, należy
także „publiczność działania”.
Czyn przypisany oskarżonemu w tej sprawie został popełniony, gdy
oskarżycielowi powinien być znany wyrok Trybunału Konstytucyjnego, co
upoważniało i nakazywało ustalenie znamion występku określonego w art.
226 § 1 k.k. w pierwotnym brzmieniu, zgodnych z określonym przez Trybunał
standardem konstytucyjnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 październi-
ka 2008 r., V KK 127/08, R-OSNKW 2008, poz. 2144). W czasie orzekania
przez Sądy obu instancji obowiązywał ten przepis już w nowym brzemieniu,
uwzględniającym stanowisko Trybunału. Niedostrzeżenie tego spowodowało,
że Sądy te dopuściły się obrazy – naruszenia prawa materialnego, gdyż z
przyjętych ustaleń wynika, że znieważające zachowanie nie nastąpiło „pu-
blicznie”, choć podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
przez funkcjonariusza publicznego – asesora Prokuratury Rejonowej w R.
5
Zatem czyn przypisany oskarżonemu nie wypełniał znamion występku
określonego w art. 226 § 1 k.k., wobec wyroku Trybunału Konstytucyjnego,
już w czasie jego popełnienia. Nie znaczy to jednak, że takie zachowanie
oskarżonego w ogóle nie stanowi czynu zabronionego przez ustawę karną,
wobec treści przepisu art. 212 § 1 k.k. Czyn ten jednak jest ścigany z oskar-
żenia prywatnego (art. 212 § 4 k.k.), zatem należało by uznać, że brak jest
skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.), co nakazuje po-
stępowanie karne umorzyć. Jest to jednak negatywna przesłanka procesowa
o charakterze względnym. Mając na uwadze interes pokrzywdzonego, a także
interes społeczny – publiczny, który może być realizowany przez oskarżyciela
publicznego w trybie określonym w art. 60 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy uchylił
wyroki Sądów obu instancji i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w P. do
ponownego rozpoznania.
W tej sytuacji procesowej, Sąd Rejonowy, przystępując do rozpoznania
sprawy, w pierwszej kolejności odbierze, ewentualnie, od pokrzywdzonego i
prokuratora, oświadczenia dotyczące woli wystąpienia z oskarżeniem, co
zdecyduje o dalszym jego prowadzeniu we właściwym trybie bądź o umorze-
niu postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.