Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 15/10
POSTANOWIENIE
Dnia 19 maja 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSA Jan Futro
w sprawie z wniosku Z. S.
przy uczestnictwie J. S.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 maja 2010 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 13 marca 2009 r., sygn. akt I Cz (...),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2007 r. Sąd Rejonowy w B. odrzucił apelację
wnioskodawczyni C. D. jako nienależycie opłaconą (art. 1302
§ 3 k.p.c.). Postanowienie
to zostało doręczone pełnomocnikowi wnioskodawczyni w dniu 5 stycznia 2008 r. i
zaskarżone przez niego zażaleniem z dnia 14 stycznia 2008 r. Wnioskodawczyni C. D.
zmarła w dniu 4 stycznia 2008 r. Jako następca prawny zmarłej wnioskodawczyni do
toczącego się postępowania wstąpiła Z. S., której Sąd Rejonowy w B. doręczył
postanowienie z dnia 17 grudnia 2007 r. z pouczeniem o zażaleniu. W zażaleniu z dnia
7 lutego 2008 r. Z. S. w całości poparła zażalenie z dnia 14 stycznia 2008 r. Sąd
Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 23 maja 2008 r. odrzucił zażalenie, wskazując,
2
że pismo Z. S. z dnia 7 lutego 2008 r. nie może zostać zakwalifikowane jako zażalenie,
bowiem postanowienie Sądu Rejonowego w B. z dnia 17 grudnia 2007 r. zostało
skutecznie zaskarżone zażaleniem z dnia 14 stycznia 2008 r. wniesionym przez
pełnomocnika zmarłej wnioskodawczyni C. D. W tych okolicznościach przedmiotem
rozpoznania przez Sąd Okręgowy było zażalenie złożone przez pełnomocnika
wnioskodawczyni C. D. z dnia 14 stycznia 2008 r., a poparte przez jej następcę
prawnego Z. S. pismem z dnia 7 lutego 2008 r. Zażalenie to podlegało odrzuceniu na
podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c. i art. 370 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c., bowiem
zostało wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika i nie zostało należycie opłacone.
Od postanowienia Sądu Okręgowego wniosła zażalenie Z. S.. Postanowieniem z dnia
14 listopada 2008 r., I CZ (…) Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Okręgowego
w K., wskazując, że śmierć strony - osoby fizycznej w toku procesu bądź postępowania
stanowi przeszkodę do dalszego kontynuowania postępowania, które powinno zostać
zawieszone. Śmierć strony powoduje również, że udzielone przez nią pełnomocnictwo
wygasa, a zakres czynności pełnomocnika jest ograniczony jedynie do tych czynności,
które zmierzają do zawieszenia postępowania w sprawie. Zdaniem Sądu Najwyższego,
błędnie zatem przyjął Sąd Okręgowy, że ustanowiony w sprawie przez zmarłą
wnioskodawczynię C. D. pełnomocnik procesowy nadal - po śmierci wnioskodawczyni -
był uprawniony do zaskarżenia zażaleniem postanowienia Sądu Rejonowego w B. z
dnia 17 grudnia 2007 r., skoro czynność procesowa pełnomocnika wykraczała poza
zakres czynności procesowych zmierzających do zawieszenia postępowania w sprawie.
Sąd Najwyższy wskazał, iż Sąd Okręgowy powinien był odrębnie rozważyć kwestię
dopuszczalności zażaleń wniesionych przez byłego pełnomocnika zmarłej
wnioskodawczyni oraz osobiście przez Z. S.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 13 marca 2009 r. odrzucił zażalenie
pełnomocnika zmarłej wnioskodawczyni C. D. oraz oddalił zażalenie wnioskodawczyni
Z. S. na postanowienie Sądu Rejonowego w B. z dnia 17 grudnia 2007 r. W
uzasadnieniu wyjaśnił, że zażalenie z dnia 14 stycznia 2008 r. wniesione przez
pełnomocnika zmarłej wnioskodawczyni C. D. podlega odrzuceniu. Natomiast zażalenie
wnioskodawczyni Z. S. z dnia 7 lutego 2008 r. podlega oddaleniu. Sąd Rejonowy w B.
słusznie bowiem postanowieniem z dnia 17 grudnia 2007 r. odrzucił apelację
wnioskodawczyni C. D. jako nienależycie opłaconą. Sąd ten postanowieniem z dnia 25
kwietnia 2007 r. zwolnił wnioskodawczynię C. D. jedynie od opłaty sądowej od wniosku
(„zwolnić wnioskodawczynię C. D. w ¾ częściach od opłaty sądowej od wniosku”). W tej
3
sytuacji wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika zastępującego
wnioskodawczynię apelacja powinna zostać opłacona w pełnej wysokości (została
opłacona w wysokości 500 złotych), a brak tej opłaty w myśl art. 1302
§ 3 w związku z
art. 13 § 2 k.p.c. spowodował jej odrzucenie.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 13 marca 2009 r.
pełnomocnik Z. S. (ten sam, który wcześniej wniósł apelację) wniósł o uchylenie tego
postanowienia oraz o zmianę albo uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego w B. z
dnia 17 grudnia 2007 r. i nadanie biegu apelacji Z. S. od postanowienia Sądu
Rejonowego w B. z dnia 29 października 2007 r. Powołał się na postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 26 lipca 2000 r., I CZ 89/00.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000 r., I CZ 89/00
(niepubl.), na które powołał się pełnomocnik Z. S., jest zasadą, że - poza wyjątkami,
które mogą wynikać z treści postanowienia o częściowym zwolnieniu od kosztów
sądowych - przyznane przez sąd zwolnienie od kosztów odnosi się do całego
postępowania w sprawie, a nie do poszczególnych instancji sądowych. Zwolnienie od
kosztów sądowych ma bowiem charakter akcesoryjny w stosunku do sprawy, której
dotyczy, nie zaś do określonych etapów postępowania. W niniejszej sprawie
wnioskodawczyni C. D. została częściowo zwolniona od kosztów sądowych, mianowicie
w ¾ częściach od opłaty sądowej od wniosku. Zwolnienie to nie odnosi się zatem do
wniesienia apelacji. Podstawę zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego stanowi
art. 1302
§ 3 k.p.c., zgodnie z którym sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty m.
in. wniesioną przez adwokata lub radcę prawnego apelację podlegającą opłacie
w wysokości stałej lub stosunkowej. Przepis ten został uchylony przez ustawę z dnia 5
grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571), która weszła w życie dnia 1 lipca 2009 r.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, jej przepisy stosuje się do postępowań wszczętych po
dniu wejścia ustawy w życie. zatem uchylony art. 1302
§ 3 k.p.c. znajduje zastosowanie
w niniejszej sprawie. Co więcej, należy podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny stwierdził
zgodność tego przepisu z Konstytucją w wyrokach z dnia 17 listopada 2008 r., SK 33/07
(OTK 2008, nr 9A, poz. 154), 28 maja 2009 r., P 87/08 (OTK 2009, nr 5A, poz. 72) i z
dnia 14 września 2009 r., SK 47/07 (OTK 2009, nr 8 A, poz. 122).
Z przedstawionych powodów orzeczono jak w sentencji (art. 39814
w związku z
art. 3941
§ 3 k.p.c.).