Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 20/10
POSTANOWIENIE
Dnia 19 maja 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Jan Futro (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi H. W.
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 20
grudnia 2005 r., sygn. akt VI ACa (…),
w sprawie z powództwa H. W.
przeciwko A. D.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 maja 2010 r.,
zażalenia skarżącego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 lutego 2009 r., sygn. akt VI ACa (…),
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania przed Sądem ze skargi o wznowienie postępowania;
2. oddala zażalenie w części dotyczącej odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania;
3. oddala wniosek o przyznanie adwokatowi S. J. kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym przed
Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 lutego 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę H. W.
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem tego Sądu z dnia 20 grudnia 2005
r., oddalającego apelację H. W. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 16 marca
2005 r. w jego sprawie przeciwko pozwanej A. D. o zapłatę kwoty 240 000 zł.
W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że skarżący jako środki dowodowe
przewidziane w art. 403 § 2 k.p.c. powołał dowody z zeznań świadków J. B., będącego
bratem pozwanej, oraz A. B., będącej bratową pozwanej. Sąd ten uznał, że z treści
dołączonych do skargi oświadczeń złożonych przez tych świadków wynika, że ich
wiedza o okolicznościach powołanych w tych oświadczeniach pochodzi m.in. z
obserwacji poczynionych przez tych świadków. Uznał również, że bliskość tych
świadków w stosunku do skarżącego i pozwanej uzasadnia przekonanie, iż dowody z
zeznań tych świadków powinny być skarżącemu znane. Z tych powodów Sąd ten uznał,
że skarżący miał dostęp do tych środków dowodowych jeszcze przed prawomocnym
zakończeniem postępowania i jego skarga, jako nieoparta na ustawowej przesłance
wznowienia, podlega odrzuceniu zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł skarżący, żądając jego uchylenia i
przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie art. 403 § 2 k.p.c. mające wpływ na
treść rozstrzygnięcia i polegające na odrzuceniu skargi w sytuacji, gdy zostało
jednoznacznie wykazane, iż informacje na temat wiedzy, którą dysponują ww.
świadkowie, skarżący uzyskał dopiero w październiku 2008 r., gdyż wcześniej z uwagi
na bliskie powiązania rodzinne tych świadków z pozwaną, informacje te nie zostały mu
ujawnione.
Zarzucił również naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. mające wpływ na treść
rozstrzygnięcia i polegające na rażącym niedopełnieniu obowiązku rzetelnego,
wszechstronnego oraz zgodnego z doświadczeniem życiowym rozważenia zebranego w
sprawie materiału dowodowego, w szczególności na pominięciu okoliczności
wskazanych w oświadczeniach ww. świadków przemawiających za uznaniem, że
skarżący uzyskał informacje o wiedzy ww. świadków dopiero w październiku 2008 r.
oraz na niezasadnym uznaniu, że sam fakt znajomości skarżącego z ww. świadkami jest
3
wystarczający do przyjęcia, iż skarżący już w toku prawomocnie zakończonego
postępowania posiadał informacje na temat wiedzy tych świadków.
Skarżący zarzucił również naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. mające wpływ na treść
rozstrzygnięcia i polegające na niewskazaniu w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia żadnych przyczyn, dla których Sąd ten uznał, że sam fakt znajomości
skarżącego i ww. świadków przesądza o tym, iż skarżący powinien posiadać informacje
na temat wiedzy tych świadków w zakresie ważnych dla sprawy okoliczności jeszcze
przed prawomocnym zakończeniem postępowania.
Ponadto skarżący zarzucił naruszenie art. 108 § 1 k.p.c. polegające na
nieuwzględnieniu zawartego w skardze wniosku o przyznanie kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu.
W zażaleniu skarżący wniósł również o „przyznanie kosztów zastępstwa
procesowego w zakresie udzielonej pomocy prawnej z urzędu w niniejszej sprawie”.
Postanowieniem z dnia 24 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu
wniosku skarżącego z dnia 15 kwietnia 2009 r. o uzupełnienie ww. postanowienia tego
Sądu z dnia 26 lutego 2009 r., oddalił wniosek o przyznanie adwokatowi S. J. kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu (w postępowaniu ze
skargi o wznowienie).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Niedopuszczalne jest zażalenie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania przed Sądem Apelacyjnym w sprawie ze skargi żalącego o wznowienie
postępowania.
W postanowieniu tego Sądu z dnia 26 lutego 2009 r. odrzucającym skargę, nie
zawarto rozstrzygnięcia o kosztach postępowania ze skargi. Zażaleniem na to
postanowienie żalący objął jednak również rozstrzygnięcie co do tych kosztów
podnosząc, iż jego wniosek o przyznanie kosztów nie został uwzględniony.
Powszechnie przyjmuje się, że jeśli orzeczenie nie zawiera ani pozytywnego, ani
negatywnego rozstrzygnięcia o takich kosztach, przysługuje wniosek o jego
uzupełnienie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1972 r., III PZP 14/72,
OSNCP 1972 r. Nr 12 poz. 215).
Żalący, świadom obowiązywania tej reguły, w dniu 14 kwietnia 2009 r. wniósł
taki wniosek, który został następnie rozstrzygnięty postanowieniem tego Sądu z dnia 24
lipca 2009 r. Ponieważ jednak rozstrzygnięcie co do tych kosztów żalący zaskarżył
zażaleniem na postanowienie tego Sądu z dnia 26 lutego 2009 r., a rozstrzygnięcie to
4
nie zostało zamieszczone w tym postanowieniu, zażalenie w tej części, jako wniesione
do Sądu Najwyższego od nieistniejącego postanowienia Sądu drugiej instancji, jest
niedopuszczalne w myśl art. 3941
§ 2 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 22
maja 2009 r. uwzględniającym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lutego 2010 r.,
sygn. akt SK 10/09, Dz. U. Nr 24, poz. 125.
Z tego względu na podstawie art. 373 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. Sąd
Najwyższy orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.
Natomiast w części dotyczącej odrzucenia skargi zażalenie nie zasługuje na
uwzględnienie, bowiem zaskarżone postanowienie mimo błędnego uzasadnienia
odpowiada prawu.
Zgodnie z art. 403 § 2 w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2009 r.
można żądać wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia takich środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Nie jest zasadny zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w postaci podanej
przez żalącego. Kwestia istnienia lub nie przesłanek odrzucenia skargi o wznowienie
jest bowiem kwestią prawną, a nie faktyczną. Nie jest zasadny również zarzut
naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd
Apelacyjny jasno wskazał, że wniosek o tym, iż żalący mógł skorzystać z zeznań
świadków powołanych w skardze jeszcze przed ogłoszeniem wyroku tego Sądu z dnia
20 grudnia 2005 r., Sąd ten wysnuł z tego, że świadkowie ci są osobami bliski dla
żalącego i pozwanej oraz swą wiedzę o spornych okolicznościach czerpali z obserwacji.
Trafnie jednak zarzuca żalący, iż jedynie z tych okoliczności nie wynika jeszcze, że mógł
ze środków tych skorzystać w postępowaniu zakończonym ogłoszeniem tego wyroku.
Nie przesądza to jednak o naruszeniu przez ten Sąd art. 233 § 1 k.p.c. Ocena co do
możliwości skorzystania ze środka dowodowego w poprzednim postępowaniu polega
bowiem na subsumcji normy stanowiącej podstawę wznowienia, a nie na ocenie
dowodów. Wadliwość tego wniosku uzasadnia jedynie zarzut naruszenia art. 403 § 2 w
brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2009 r.
Mimo to skarga żalącego o wznowienie postępowania podlegała odrzuceniu
zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. jako nieoparta na ustawowej podstawie.
Sąd Okręgowy w W., rozpoznając merytorycznie sprawę o sygnaturze XXV C
(...), uznał, że powództwo żalącego nie zasługiwało na uwzględnienie m.in. z tej
przyczyny, że nie udowodnił on wysokości żądanej kwoty. Wniosek żalącego,
5
reprezentowanego przez pełnomocnika będącego adwokatem, o przeprowadzenie
dowodu z opinii biegłego celem określenia wartości nakładów dokonanych na
wydzierżawioną nieruchomość, został bowiem złożony z przekroczeniem terminu
wyznaczonego na podstawie art. 207 § 3 k.p.c. [uzasadnienie wyroku sygn. XXV C (...)].
Z kolei, oddalając apelację żalącego od tego wyroku, Sąd Apelacyjny uznał, że
jego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie również z tego względu, że nie
wykazał on, aby pozwanej przysługiwała wobec wydzierżawiającego jakakolwiek
wierzytelność o zwrot nakładów na nieruchomość, na którą to wierzytelność z kolei
żalący mógłby czynić nakłady [uzasadnienie wyroku sygn. XXV C (...)].
Z powyższego wynika zatem, że nawet jeśli uzasadniona byłaby ocena co do
tego, że żalący nie mógł skorzystać z zeznań świadków powołanych w skardze przed
ogłoszeniem wyroku tego Sądu z dnia 20 grudnia 2005 r., to zeznania tych świadków
nie mogłyby mieć wpływu na wynik sprawy. Zarówno bowiem z twierdzeń żalącego
zawartych w skardze, jak z dołączonych do niej oświadczeń tych świadków wynika, że
dysponują oni jedynie wiedzą o tym, że żalący miał „znaczny” udział „w powstaniu
majątku pozwanej” oraz że finansował budowę i wyposażenie „pawilonu” na
wydzierżawionej nieruchomości.
Z tych przyczyn na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Sąd Najwyższy orzekła jak w punkcie 2 postanowienia.
Wobec braku wymaganego oświadczenia, że opłaty za czynności adwokackie
nie zostały zapłacone w całości lub w części (§ 20 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu - Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu nie mógł zostać uwzględniony.