Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 257/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 maja 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Gminie Miasta K.
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 maja 2010 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 kwietnia 2009 r., sygn. akt I ACa (...),
uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1.I. oraz w części rozstrzygającej o kosztach
procesu zawartych w punktach 1.II. i 2 i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powódka J. B. wniosła pozew o ochronę dóbr osobistych przeciwko Gminie
Miasta K., w którym domagała się nakazania Prezydentowi Miasta K. przeproszenia
powódki za naruszenie jej dóbr osobistych oraz zasądzenia od strony pozwanej na jej
rzecz kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Według powódki
do naruszenia jej dóbr osobistych doszło wskutek sporządzenia przez Miejski Ośrodek
Pomocy Społecznej w K. (dalej MOPS) opinii psychologicznej z dnia 17 stycznia 2007 r.
diagnozującej u powódki chorobę psychiczną oraz złożenia tej opinii w Wojewódzkim
Sądzie Administracyjnym.
Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo.
Sąd Okręgowy ustalił, że powódka od 2004 roku wielokrotnie korzystała
z pomocy MOPS w K., przy czym od listopada 2005 r. regularnie co miesiąc składała
wnioski o udzielenie takiej pomocy. Otrzymywała zasiłki celowe i okresowe. W dniu 11
stycznia 2007 r. do mieszkania powódki przyszli pracownicy MOPS, w tym M. C.
zatrudniona jako podinspektor-psycholog, która sporządziła w dniu 17 stycznia 2007 r.
opinię dla Filii MOPS w K., w której opisała okoliczności spotkania z powódką oraz jej
zachowanie. Na tej podstawie stwierdziła u powódki psychotyczne zaburzenia procesów
poznawczych w postaci urojeń ksobno-prześladowczych. Podała, że wiele zachowań
powódki, jej emocji, decyzji i żądań jest adekwatną konsekwencją urojeniowej
interpretacji zdarzeń. Zlikwidować urojenia powódki może wyłącznie leczenie
farmakologiczne. W obecnym stanie powódka najprawdopodobniej nie jest zdolna do
pracy, nawet spełniającej jej wymagania. Powódka jest urojeniowo przekonana, że
utraciła pracę i nie może znaleźć nowej, satysfakcjonującej, z powodu działania w
zmowie wielu osób chcących jej szkodzić i poniżaniem oraz innym dręczeniem
doprowadzić do śmierci. Po spotkaniu psycholog poinformowała powódkę, że jej
zdaniem oceny badanej są wynikiem nierealistycznego myślenia. Uprzedziła, że napisze
o tym w opinii. Poinformowała też powódkę, że rozpoznała u niej zaburzenia
psychiczne, wymagające specjalistycznego leczenia. Powódka wyprosiła M. C. z domu,
wypowiadając pod jej adresem groźby.
Pracownicy socjalni MOPS korzystają niejednokrotnie z pomocy psychologów i
prawników, gdyż sami nie mają kwalifikacji do rozwiązywania wszystkich problemów z
podopiecznymi. Psychologowie często sporządzają tego typu opinię. Działanie
psychologa miało pomóc w usamodzielnieniu się powódki, która należy do nielicznej
3
grupy osób z wyższym wykształceniem, które korzystają z pomocy społecznej w
dłuższym okresie czasu. Opinia wykazała, że mimo iż powódka nie współpracuje z
pracownikami MOPS, pomoc socjalna musi być jej świadczona.
W ocenie Sądu Okręgowego opinia psychologiczna w obiektywnym odczuciu nie
naruszała dóbr osobistych powódki (czci), a nawet, gdyby przyjąć że tak było, to
powódce nie przysługuje ochrona prawna na podstawie przepisów o ochronie dóbr
osobistych, gdyż działanie MOPS nie było bezprawne. Opinia została sporządzona na
potrzeby postępowania w sprawie przyznania powódce świadczeń z pomocy społecznej.
MOPS jest z urzędu uprawniony do wyjaśnienia okoliczności związanych z sytuacją
życiową powódki, dla ustalenia rodzaju i zakresu świadczeń, które należy jej przyznać.
Ośrodek pomocy społecznej ma prawo zbierać (przetwarzać) informacje dotyczące
stanu zdrowia, gdyż mają one istotny wpływ na ustalenie sytuacji życiowej osoby
starającej się o pomoc. Podstawę prawną takich działań stanowi art. 100 ust. 2 ustawy o
pomocy społecznej. Nadto, zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 ustawy, przy przyznawaniu
zasiłku okresowego bada się m.in. stan zdrowia wnioskodawcy. Opinia została
sporządzona przez wykwalifikowanego psychologa, wyłącznie na potrzeby MOPS i nie
miała charakteru wiążącego. Przekazanie tej opinii Sądowi Administracyjnemu, z uwagi
na toczące się z inicjatywy powódki postępowanie odwoławcze, odbyło się w ramach
procedury zgodnej z prawem, gdyż sądowi przekazuje się całość akt związanych ze
stroną postępowania, a do upublicznienia tych informacji nie doszło, skoro drugą stroną
sprawy był MOPS.
Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w K. w ten sposób, że nakazał pozwanej by w terminie 14 dni złożyła
pisemne oświadczenie o treści „Gmina Miasta K. przeprasza J. B. za wykorzystanie
opinii psychologicznej z dnia 17 stycznia 2007 r. w sprawie przed Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym, sygn. akt II S.A.(…) i przesłała je listownie powódce”, a w pozostałej
części oddalił apelację powódki.
Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.
W ocenie Sądu odwoławczego treść opinii psychologicznej naruszała dobra osobiste
powódki. Stwierdzenie, że dana osoba cierpi na urojenia ksobno-prześladowcze,
zawsze narusza jej dobra osobiste. Sporządzenie opinii przez MOPS nie było jednak
bezprawne, gdyż mieściło się w zakresie obowiązków i uprawnień organów pomocy
społecznej. Do obowiązków MOPS należy nie tylko ustalenie, czy osoba ubiegająca się
o zasiłek okresowy uzyskuje dochody, ale również dociekanie przyczyn, z powodu
4
których taka osoba pozostaje bez środków do życia oraz badanie jakie są jej szanse na
przezwyciężenie sytuacji kryzysowej i podjęcie pracy. Realizując swoje zadania MOPS
był uprawniony do skorzystania z usług psychologa i zlecenia mu wydania opinii o stanie
psychicznym powódki. Było to działanie w ramach porządku prawnego, jeżeli zlecając
wykonanie opinii, MOPS kierował się dobrem osoby opiniowanej, a sporządzenie opinii
było niezbędne dla właściwego rozeznania rzeczywistych potrzeb i ograniczeń powódki
podopiecznego.
Sąd Apelacyjny ocenił, że pozwana nie obaliła domniemania bezprawnego
działania, wynikającego z art. 6 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., w zakresie przekazania
opinii psychologicznej o powódce Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu. Ustawa
o pomocy społecznej (art. 100 ust. 1 i art. 119 ust. 1 pkt 5) zobowiązuje MOPS, jak i
poszczególnych jego pracowników, do zachowania tajemnicy co do tożsamości
podopiecznego i rodzaju udzielonej mu pomocy. Art. 100 ust. 2 wymienionej ustawy
pozwala na przetwarzanie danych osób, którym udzielono pomocy społecznej, jedynie w
zakresie niezbędnym do przyznania i udzielenia świadczeń z pomocy społecznej.
Pozwana ogólnikowo odwołała się do unormowania zawartego w art. 100 ust. 2 ustawy
o pomocy społecznej. Nie wyjaśniła jednak czego dotyczyła sprawa II SA(…) i czy do
złożenia opinii została zobowiązana przez Sąd, czy też złożyła ją do akt sprawy z
własnej inicjatywy i w jakim celu. Ciężar dowodu powyższych okoliczności spoczywał na
pozwanej, która nie odniosła się do tej części powództwa. Ponieważ działanie to
naruszyło dobra osobiste powódki (godność osobistą), jej roszczenie o usunięcie
skutków naruszenia przez złożenie przeprosin, było uzasadnione. Przeproszenie
w formie listownej Sąd Apelacyjny uznał za adekwatne do zakresu naruszenia dobra
osobistego powódki. Za nieuzasadnione Sąd uznał żądanie w części dotyczącej
zadośćuczynienia pieniężnego. W konsekwencji apelacja powódki w tym zakresie
została oddalona jako bezzasadna.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego w części zmieniającej wyrok Sądu Okręgowego w
K. i uwzględniającej powództwo skargę kasacyjną wniósł pozwany, który oparł ją na
podstawie naruszenia prawa materialnego przez naruszenie art. 100 ust. 1 i 2, art. 199
ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr
115, poz. 728 ze zm.) oraz art. 6 w zw. z art. 24 § 1 k.c. wskutek przyjęcia, że
przekazanie przez pozwaną opinii psychologicznej o powódce Wojewódzkiemu Sądowi
Administracyjnemu nie mieściło się w ramach porządku prawnego i działanie takie
naruszyło dobra osobiste powódki (godność osobistą). Pozwany wniósł o uchylenie
5
zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania ewentualnie o uchylenie tego wyroku i orzeczenie co do istoty
sprawy poprzez oddalenie powództwa w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 24 § 1 zd. drugie k.c. w razie naruszenia dobra osobistego ten
czyjego dobro zostało naruszone może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się
naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków,
w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej
formie. Warunkiem uwzględnienia takiego żądania jest to, aby doszło do bezprawnego
naruszenia dobra osobistego osoby żądającej ochrony.
Dobra osobiste, przykładowo wymienione w art. 23 k.c., to powszechnie uznane
w społeczeństwie oraz przez system prawny wartości niemajątkowe związane z
osobowością człowieka. Do ich naruszenia dochodzi także wówczas, gdy osobie
fizycznej przypisuje się chorobę psychiczną, czy inne zaburzenia czynności
psychicznych. Według wiedzy powszechnie znanej osoba dotknięta chorobą
psychiczną, ma ograniczoną bądź całkowicie zniesioną zdolność postrzegania
rzeczywistości, świadomego wyrażania swojej woli oraz kierowania swoim
postępowaniem. Wpływa to na jej zdolność do czynności prawnych (por. art. 82 k.c., art.
12 § 1 k.r.o.), może być podstawą orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu całkowitym bądź
częściowym (por. art. 13 § 1 k.c. i art. 16 § 1 k.c.), czy też podjęcia określonych środków
przymusu przewidzianych w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.). Choroba psychiczna rzutuje na
relacje pomiędzy osobą chorą a otoczeniem zewnętrznym; wyłącza bądź ogranicza
możliwość normalnego funkcjonowania osoby chorej w życiu rodzinnym, zawodowym,
społecznym i gospodarczym. Przyjęcie w opinii psychologicznej, że powódka jest chora
psychicznie, według obiektywnych kryteriów oceny, mogło powodować naruszenie
dobra osobistego powódki w postaci czci. Nie przesądzało to o bezprawności działania
pozwanego. Sąd Apelacyjny przyjął, co nie jest kwestionowane w skardze kasacyjnej,
że pozwany w ramach ustawowych zadań i kompetencji był uprawniony i zobowiązany
do sporządzenia takiej opinii psychologicznej. W konsekwencji działanie pozwanego
polegające na sporządzeniu opinii psychologicznej, nie było działaniem bezprawnym.
Dobro osobiste w postaci czci występuje w dwóch postaciach (por. uchwałę
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1971 r., III PZP 33/70, OSNCP z
1971 r., poz. 188): godności osobistej (cześć wewnętrzna) oraz dobrego imienia (cześć
6
zewnętrzna). Przekazanie przez jednostki organizacyjne pozwanego (MOPS) do
wiadomości innego organu władzy publicznej (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego)
opinii psychologicznej o powódce spowodowało, że treść tej opinii dotarła do
wiadomości samej powódki, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ewentualnie
innych osób, które miały dostęp do akt sprawy sądowej. Przekazanie tej opinii
spowodowało więc naruszenie dobra osobistego powódki w postaci godności osobistej
w tym znaczeniu, że spowodowało ujemne przeżycia psychiczne powódki
spowodowane zapoznaniem się powódki z treścią opinii sporządzonej przez MOPS.
Udostępnienie treści tej opinii do wiadomości Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
ewentualnie innych osób, które miały dostęp do akt sprawy sądowej, spowodowało
naruszenie dobra osobistego powódki w postaci dobrego imienia. Naruszenie tego
dobra osobistego wiąże się bowiem z opinią, jaką inni ludzie mają o wartości człowieka.
W skardze kasacyjnej niezasadnie więc podniesiono, że zarzucane w pozwie działanie
pozwanego nie naruszało dóbr osobistych powódki. Powyższe nie przesądza jednak, że
takie działanie pozwanego było działaniem bezprawnym.
Prawidłowe było stanowisko Sądu Apelacyjnego, że z art. 24 § 1 k.c. wynika
ogólne domniemanie bezprawnego działania polegającego na naruszeniu cudzego
dobra osobistego. Konsekwencją tego domniemania jest to, że na osobie, której
działanie można zakwalifikować jako naruszenie dobra osobistego innej osoby, ciąży
obowiązek wykazania braku bezprawności tego działania. Zasadnie przyjął więc Sąd
Apelacyjny na podstawie art. 6 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c., że to na pozwanym
spoczywał ciężar obalenia domniemania bezprawnego działania naruszającego dobra
osobiste powódki, tj. wykazania, że przekazanie opinii psychologicznej o powódce do
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego nie było działaniem bezprawnym.
Z unormowania dotyczącego ochrony dóbr osobistych zawartych w kodeksie
cywilnym, w szczególności z art. 24 § 1 k.c., wynika ogólna reguła konieczności
poszanowania cudzych dóbr osobistych. Z prawem do ochrony dóbr osobistych
sprzężony jest obowiązek innych osób powstrzymania się od działań naruszających
cudze dobra osobiste. Takim działaniem naruszającym, godność osobistą i dobre imię
osoby fizycznej jest niewątpliwie upublicznienie opinii o stanie zdrowia tej osoby, w tym
w zakresie jej zdrowia psychicznego. W przypadku ochrony przed upublicznieniem
danych dotyczących osób fizycznych, które uzyskały pomoc organów pomocy
społecznej, ma zastosowanie dodatkowo regulacja zawarta w art. 100 ustawy o pomocy
społecznej. Zgodnie z art. 100 ust. 1 tej ustawy organ pomocy społecznej powinien
7
kierować się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej i
ochroną ich dóbr osobistych. W szczególności nie należy podawać do wiadomości
publicznej nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakresu
przyznawanego świadczenia. Według natomiast art. 100 ust. 2 tej ustawy w zakresie
niezbędnym do przyznawania i udzielania świadczeń z pomocy społecznej można
przetwarzać dane osób ubiegających się i korzystających z tych świadczeń, w tym dane
dotyczące stanu zdrowia. Dokonując oceny bezprawności działania pozwanego
polegającego na przekazaniu przez MOPS opinii psychologicznej o powódce sądowi
administracyjnemu Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę uregulowania zawarte w art. 100
ustawy o pomocy społecznej skoro o odpowiedzialności pozwanego zadecydowało to,
że pozwany nie wykazał, aby przekazanie tej opinii było niezbędne do udzielenia
powódce świadczeń z pomocy społecznej i nastąpiło dla jej dobra. Powyższe kryteria
oceny bezprawności działania pozwanego jednoznacznie nawiązują do treści art. 100
ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej. Taka ocena bezprawności działania pozwanego
jest jednak wadliwa, gdyż art. 100 ustawy o pomocy społecznej dotyczy postępowania
dotyczącego przyznawania świadczeń z zakresu pomocy społecznej, o czym świadczy
zamieszczenie tego artykułu w rozdziale ustawy zatytułowanym: Postępowanie w
sprawie świadczeń z pomocy społecznej. Regulacja ta nie wyłącza w stosunku do
organów właściwych w sprawach świadczeń z pomocy społecznej obowiązków
wynikających z norm zawartych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.)
określających zasady udostępniania sądom administracyjnym dokumentów
znajdujących się w posiadaniu organów administracji publicznej, stron tego
postępowania albo osób trzecich.
Abstrahując od okoliczności sprawy, w której wniesiono skargę kasacyjną,
przekazanie opinii psychologicznej jako dokumentu Wojewódzkiemu Sądowi
Administracyjnemu mogło nastąpić na skutek przekazania akt sprawy postępowania
administracyjnego zawierających taką opinię, z inicjatywy (na wniosek) jednej ze stron
postępowania administracyjno-sądowego lub na skutek żądania przedstawienia takiego
dokumentu przez Sąd rozpoznający określoną sprawę. Przekazanie dokumentów do
sądu mogło nastąpić w związku z wniesionym środkiem odwoławczym do sądu
administracyjnego od decyzji wydanej przez organ pomocy społecznej. Zgodnie z art. 54
§ 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem
8
organu, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. W takim przypadku,
jak stanowi art. 54 § 2 tej ustawy, organ przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy
i odpowiedzią na skargę. Ponadto, zgodnie z art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002
r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd może z urzędu lub na
wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to
niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego
przedłużenia postępowania w sprawie. W przypadku, gdy opinia psychologiczna została
przekazana do sądu administracyjnego wraz z aktami całego postępowania
administracyjnego oraz wówczas gdy dokumentu znajdującego się u pozwanego
zażądał sąd administracyjny przeszkodą do udostępnienia temu sądowi dokumentu w
postaci opinii psychologicznej nie mogły być normy zawarte w art. 100 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362). Według
art. 106 § 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi w przypadku, gdy sąd administracyjny z urzędu lub na wniosek stron
przeprowadzi dowody uzupełniające z dokumentów, to do tego postępowania
dowodowego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
Według art. 248 § 1 k.p.c. na zarządzenie sądu każdy jest obowiązany przedstawić
dokument znajdujący się w jego posiadaniu. Działanie polegające na udostępnieniu
sądowi, na jego żądanie, opinii psychologicznej, której treść narusza dobra osobiste
innej osoby, nie jest działaniem bezprawnym, gdyż stanowi wykonanie obowiązku
wynikającego z ustawy. Nie jest także działaniem bezprawnym złożenie do sądu przez
stronę tego postępowania określonego dokumentu – chociażby naruszającego cudze
dobra osobiste - w celu przeprowadzenia przez sąd dowodu z tego dokumentu na
okoliczność mającą znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Tego rodzaju postępowanie
jest realizacją przez stronę jej prawa do obrony, którego elementem jest uprawnienie do
składania wniosków dowodowych. Wnioski takie są skierowane do organu państwa,
którego ustawowym zadaniem jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, w ramach
którego do oceny tego organu należy ocena przydatności określonego dowodu
składanego przez stronę do rozstrzygnięcia sprawy. Tylko w przypadku, gdy wnioski te
dotyczą dowodów, które nie mają żadnego związku i znaczenia dla ustalenia
okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, można uznać za działanie
bezprawne przedstawianie określonych dokumentów, których treść dotyka dobra
osobiste innej osoby.
9
Brak bliższych ustaleń faktycznych uniemożliwia jednoznaczną ocenę, czy
działanie pozwanego polegające na przekazaniu Wojewódzkiemu Sądowi
Administracyjnemu opinii psychologicznej o powódce było działaniem bezprawnym.
Ponadto ocena Sądu Apelacyjnego o niepodważeniu przez pozwanego domniemania
bezprawnego działania polegającego na przekazaniu opinii psychologicznej do sądu
administracyjnego abstrahuje od twierdzeń samej powódki co do okoliczności
przekazania tej opinii przez pozwanego. To, że z art. 24 § 1 k.c. wynika domniemanie
bezprawnego działania polegającego na naruszeniu dobra osobistego innej osoby
nie zwalnia sądu od oceny, czy w świetle podstawy faktycznej powództwa zarzucane
w nim działanie (zaniechanie) pozwanego można ocenić jako bezprawne. W pozwie
powódka bezprawność działania pozwanego uzasadniała przede wszystkim tym, że
pozwany w ramach swoich zadań nie był w ogóle uprawniony do sporządzenia opinii
psychologicznej o powódce, a w konsekwencji bezprawne było także przekazanie
takiej opinii do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Z uzasadnienia pozwu
wynika jednoznacznie, że opinia ta znajdowała się w aktach sprawy dotyczącej
odwołania powódki od decyzji dotyczącej zasiłków okresowych. W trakcie
postępowania przed Sądem Okręgowym powódka twierdziła jedynie, że opinia ta
została złożona w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym jako dowód w sprawie
toczącej się z jej skargi przeciwko MOPS w K. Pozwany kwestionując zasadność
żądania pozwu podniósł, że opinia psychologiczna stanowiła część akt postępowania
administracyjnego, które w całości zostały przekazane wraz z odwołaniem powódki
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sąd Okręgowy przyjął, zgodnie z
twierdzeniami pozwanego, że opinia psychologiczna o powódce została przekazana
do Sądu wraz z całością akt postępowania administracyjnego. Konsekwencją tego
ustalenia była ocena Sądu pierwszej instancji, że działanie pozwanego, mającego
przy tym status strony w postępowaniu sądowo-administracyjnym, nie było
bezprawne. Natomiast Sąd Apelacyjny przyjął, że nie znajduje uzasadnienia
stanowisko Sądu Okręgowego, że przekazanie tych akt nastąpiło w ramach procedury
zgodnej z prawem. Taka ocena Sądu Apelacyjnego została jednak dokonana nie tylko w
oderwaniu od norm regulujących postępowanie sądowo-administracyjne, ale także od
bliższych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności przekazania tej opinii przez
pozwanego Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu. Z uzasadnienia zaskarżonego
wyroku nie wynika w sposób pewny czy podstawą oceny prawnej Sądu Apelacyjnego
było zanegowanie ustalenia faktycznego Sądu pierwszej instancji dotyczącego
10
przekazania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu przez pozwanego opinii
psychologicznej wraz z całymi aktami postępowania administracyjnego. Powyższa
wątpliwość wiąże się z tym, że Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji - obejmujące również
okoliczność przekazania opinii psychologicznej do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego - a następnie dokonał oceny bezprawności działania pozwanego w
oderwaniu od tak ustalonego stanu faktycznego. Brak ustaleń faktycznych istotnych dla
zastosowania określonej normy prawa materialnego uniemożliwia skuteczne odparcie
podniesionego zarzutu naruszenia prawa materialnego – art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 6
k.c. oraz art. 100 ustawy o pomocy społecznej przez przyjęcie, że działanie pozwanego
miało charakter bezprawny.
Za niezasadny natomiast należy uznać zarzut naruszenia art. 199 ust. 1 pkt 5
ustawy o pomocy społecznej w sytuacji gdy ustawa ta nie zawiera takiego przepisu.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
k.p.c. uchylił wyrok
w zaskarżonej części i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie
art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c.