Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 20/10
POSTANOWIENIE
Dnia 9 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa P. S.
przeciwko V. S.A.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 czerwca 2010 r.,
zażalenia powoda na wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych
z dnia 28 stycznia 2010 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Zawartym w wyroku z dnia 28 stycznia 2010 r. postanowieniem Sąd
Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od strony pozwanej
(V. S.A.) na rzecz powoda (P. S.) kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
prawnego w postępowaniu odwoławczym.
Powyższe postanowienie powód zaskarżył zażaleniem zarzucając
naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie § 11
ust. 1 pkt 1 w związku z § 6 i § 12 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
2
prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), dla ustalenia
wysokości kosztów zastępstwa procesowego w sprawie o odszkodowanie za
niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę. Ze względu na naruszenie
przepisów prawa materialnego powód wnosił o zmianę zaskarżonego
postanowienia o kosztach zastępstwa procesowego poprzez zasądzenie na rzecz
powoda od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 4.500 zł
stosownie do postanowień § 11 ust. 1 pkt 2 w związku z § 6 i § 12 ust. 3 oraz § 3 ust.
1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuję:
W niniejszej sprawie P. S. pierwotnie pozwem wnosił o uznanie za
bezskuteczne oświadczenie pozwanego pracodawcy z dnia 20 lutego 2009 r. o
rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, jednakże po ostatecznym
sprecyzowaniu pozwu, wniósł o zasądzenie od pozwanej V. S.A. kwoty 17.100 zł
tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.
Wyrokiem z dnia 3 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy - Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych uwzględnił powództwo (pkt I), nakazał stronie pozwanej uiścić na
rzecz Skarbu Państwa kwotę 855 zł tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której
powód był zwolniony (pkt II), wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej
wykonalności do kwoty 5.700 zł (pkt III).
Na skutek apelacji strony pozwanej Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 stycznia 2010 r. oddalił apelację.
Mając na uwadze powyższy stan faktyczny niniejszej sprawy zauważyć
należy, iż roszczenie o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne (a
po rozwiązaniu umowy o pracę - o przywrócenie do pracy na poprzednich
warunkach, art. 45 § 1 k.p.) lub o przywrócenie do pracy w razie rozwiązania
umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 56 § 1 k.p.) oraz roszczenie o
odszkodowanie (art. 45 § 1 k.p. i art. 56 § 1 k.p.) są nie tylko alternatywne, ale
także ekwiwalentne. Roszczenie o odszkodowanie jest substytutem roszczenia o
uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy. W taki
3
sposób traktuje je prawo materialne (Kodeks pracy), pozwalając nie tylko
pracownikowi na dokonanie swobodnego wyboru między nimi, ale także sądowi na
orzeczenie o żądaniu ekwiwalentnym w stosunku do wybranego przez pracownika
nawet wbrew jego woli i zgłoszonemu oraz popieranemu przez niego roszczeniu
(art. 45 § 2 k.p. i art. 56 § 2 k.p. oraz art. 264 § 1 i 2 k.p.). Podobnie traktuje te
roszczenia prawo procesowe (art. 477¹ § 2 k.p.c.). Przy rozpoznawaniu i
rozstrzyganiu sprawy o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne (o
przywrócenie do pracy) lub o odszkodowanie, podstawy prawne roszczeń są takie
same (zastosowanie znajdują te same przepisy kodeksu pracy), przesłanki
materialnoprawne są identyczne (rozwiązanie umowy o pracę jest niezgodne z
prawem lub nieuzasadnione), ustalenia wymagają te same okoliczności faktyczne,
a wysokość odszkodowania (odpowiednio zryczałtowana - art. 47¹ k.p. i art. 58 k.p.)
nie jest istotą takiego procesu i na ogół nie jest przedmiotem sporu. Również
formuła odwołania od wypowiedzenia (art. 44 k.p. i art. 264 § 1 k.p.) sprawia, że
odwołanie dotyczy w takim samym stopniu uznania wypowiedzenia za
bezskuteczne, jak i odszkodowania. Jest to zatem ten sam rodzaj sprawy,
sprowadzający się w istocie do tego samego, niezależnie od zgłoszonego przez
pracownika żądania. Z tej przyczyny wynagrodzenie pełnomocnika powinno być
ustalane według tych samych zasad (na tej samej podstawie) - albo w obu przy-
padkach jako pochodna stawki minimalnej odniesionej do wartości przedmiotu
sprawy, albo w obu przypadkach jako pochodna zryczałtowanej stałej kwoty stawki
minimalnej.
Jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu
alternatywnie roszczeń, a roszczenie to okaże się nieuzasadnione, sąd pracy może
z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne. Ta możliwość działania przez
sąd pracy z urzędu, wbrew woli pracownika, jest podstawowym argumentem
przemawiającym za tym, aby przy zasądzaniu zwrotu kosztów zastępstwa
prawnego w sprawie toczącej się na skutek odwołania pracownika od
wypowiedzenia umowy o pracę wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika było
określane według tych samych zasad (na tej samej podstawie) niezależnie od
wyboru żądania przysługującego pracownikowi i niezależnie od tego, które z
przysługujących alternatywnie roszczeń uwzględni sąd pracy. Inaczej mówiąc,
4
stawka minimalna opłat za czynności adwokata lub radcy prawnego powinna być
taka sama zarówno w sprawie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (o
przywrócenie do pracy), jak i w sprawie o odszkodowanie z tytułu
nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę
przez pracodawcę albo z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez
pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. W każdej z tych spraw rodzaj i
stopień zawiłości sprawy oraz wymagany i niezbędny nakład pracy pełnomocnika
jest taki sam, niezależnie od wybranego przez pracownika lub uwzględnionego
przez sąd pracy z urzędu alternatywnego roszczenia.
Pomimo, że z brzmienia interpretowanych przepisów ( § 11 ust 1 pkt 1 i § 11
ust 1 pkt 2 rozporządzenia) wynika rozdzielność i zakres przedmiotowej regulacji, w
§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia określone zostały stawki minimalne opłaty za
prowadzenie spraw o „nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy
o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania
stosunku pracy”. Od kategorii spraw z zakresu prawa pracy określonych w § 11 ust.
1 pkt 1 rozporządzenia z 28 września 2002 r., w odrębnych uregulowaniach, zostały
wyłączone sprawy o wynagrodzenie za pracę i sprawy o odszkodowanie. Sprawa
taka jak ta, nie może zostać zaliczona do kategorii spraw z § 11 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia o „wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż
wymienione w pkt 4.
Zdaniem Sądu Najwyższego przyjęte w rozporządzeniu rozwiązanie,
polegające na przyznaniu stawek minimalnych za prowadzenie spraw, w których
pracownik dochodzi uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, czy przywrócenia do
pracy (§ 11 ust 1 pkt 1 rozporządzenia) i zarazem potraktowanie takiego samego
rodzaju spraw odmiennie, ze względu na możliwość zasądzenia alternatywnego
roszczenia w postaci odszkodowania (§ 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia), a co za
tym idzie innego sposobu ustalania wysokości opłaty za czynności radców
prawnych, jest wadliwe.
W sprawie toczącej się na skutek odwołania od wypowiedzenia umowy o
pracę zawartej na czas nieokreślony należy zatem przy zasądzaniu kosztów
zastępstwa prawnego przyjmować podstawę prawną z § 11 ust. 1 pkt 1, niezależnie
5
od wyboru żądania (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2002 r. III
PZP 15/02, OSNP 2003, nr 12, poz. 285).
Z powyższych względów nie było uzasadnione w niniejszej sprawie ustalenie
wysokości przedmiotowej opłaty na innych zasadach niż wskazane w § 11 ust. 1
pkt 1 powołanego rozporządzenia, zatem na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 39814
k.p.c. należało orzec jak w sentencji postanowienia.