Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 109/10
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 14 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej, Beaty Mik
w sprawie Edmunda Z.
oskarżonego z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 14 czerwca 2010 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na niekorzyść
oskarżonego
od postanowienia Sądu Rejonowego
z dnia 25 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę oskarżonego Edmunda Z.
przekazuje Sądowi Rejonowemu do rozpoznania.
2
U Z A S A D N I E N I E
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami wniosło do Sądu Rejonowego
subsydiarny akt oskarżenia przeciwko Edmundowi Z., zarzucając mu , że w
okresie od daty nieustalonej do 25 czerwca 2008 r. dokonał uboju psów sprzecznie
z przepisami ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt ( Dz. U. z 2003 r. Nr
106, poz. 1002 ). W uzasadnieniu aktu oskarżenia wskazano, że oskarżony zabijał
psy, a następnie wytapiał z nich smalec.
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 25 września 2009 r., umorzył - na
zasadzie art. 17§1 pkt 2 k.p.k. - postępowanie karne wobec oskarżonego o czyn
określony w akcie oskarżenia.
Postanowienie uprawomocniło się 13 października 2009 r.
Od tego orzeczenia kasację na niekorzyść Edmunda Z. wniósł Rzecznik
Praw Obywatelskich.
W kasacji zarzucił rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie
prawa karnego, to jest art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
polegające na umorzeniu postępowania karnego przeciwko Edmundowi Z. z
powodu tego, że jego czyn nie wyczerpywał znamion zarzucanego mu występku z
art. 35 ust.1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt ( Dz. U. z 2003
r., Nr 106, poz. 1002), podczas gdy z zebranego w postępowaniu
przygotowawczym materiału dowodowego okoliczność ta nie wynikała w sposób
oczywisty.
W uzasadnieniu kasacji skarżący, poza argumentami wspierającymi wprost
zarzut środka odwoławczego, wskazał, odwołując się do uzasadnienia
zaskarżonego orzeczenia, na brak rzeczywistego przekonania Sądu co do przyjętej
podstawy prawnej rozstrzygnięcia tej sprawy.
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienie i przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie rozważań podnieść należało, że już pobieżna analiza
orzeczenia Sądu Rejonowego, potwierdza zasadność poglądu wyrażonego w
uzasadnieniu kasacji o braku zdecydowania sądu w zakresie podstawy prawnej
rozstrzygnięcia zapadłego w tej sprawie. Sąd Rejonowy umorzył bowiem
postępowanie karne wszczęte przeciwko Edmundowi Z. na zasadzie art. 17 § 1 pkt
2 k.p.k. „czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego”, uznając tym samym, że
ustalenia co do faktu popełnienia czynu nie budzą wątpliwości. Tymczasem z
uzasadnienia orzeczenia wynika, że tak naprawdę Sąd tych wątpliwości się nie
wyzbył. Zatem, podążając śladem tych wątpliwości, Sąd powinien rozważyć
możliwość przyjęcia innej podstawy rozstrzygnięcia tej sprawy i podjąć stosowną
decyzję co do forum procedowania w tym zakresie, mając na uwadze treść art. 339
§ 3 pkt 1 k.p.k. Takie rozważania i czynności procesowe nie zostały jednak
podjęte, mimo istnienia niekwestionowanej powinności jednoznacznego określenia
podstawy prawnej rozstrzygnięcia karnego, w przedmiocie czynu objętego każdym
wniesionym aktem oskarżenia. Brak jednoznacznego ustalenia co do popełnienia
przez oskarżonego czynu zabronionego, nie stanowił przeszkody dla Sądu
Rejonowego do kontynuowania rozważań prawnych, które przy przyjęciu
założenia o możliwości uśmiercania przez oskarżonego psów i to w sposób
humanitarny, doprowadziły go do uznania, choć nie wprost, że takie działanie
oskarżonego było uzasadnione potrzebą gospodarczą. W przekonaniu Sądu
Rejonowego zachowanie oskarżonego dokonane w zgodzie z treścią przepisów
art. 6 ust. 1 i art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie
zwierząt ( Dz. U. z 2003 r., Nr 106, poz. 1002) nie mogło zostać uznane za czyn
bezprawny w rozumieniu art. 35 ust. 1 tej ustawy.
4
Zgromadzony w tej sprawie materiał dowody nie daje jednak, zdaniem Sądu
Najwyższego, podstaw do jednoznacznego stwierdzenia, bez kontynuowania
postępowania dowodowego, że istniało uzasadnienie gospodarcze dla zabijania
psów wskazane w art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie zwierząt. Analiza
powierzchownej i pobieżnej wypowiedzi Sądu w tym zakresie, nie prowadzi do
wniosku o oczywistości istnienia potrzeby gospodarczej (konsumpcyjnej lub
leczniczej) zabijania psów przez oskarżonego oraz oczywistości co do sposobu
uśmiercania psów przez oskarżonego.
Wyrażając pogląd o uzasadnionej, potrzebą gospodarczą, możliwości
uśmiercenia psa, Sąd pominął w swoich rozważaniach treść przepisu art. 4 pkt 17
ustawy o ochronie zwierząt, który określając pojęcie zwierzęcia domowego jako
zwierzęcia tradycyjnie przebywającego wraz z człowiekiem w jego domu lub
innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywanym przez człowieka w
charakterze jego towarzysza, nie pozostawał bez znaczenia dla kształtowania
trafnej decyzji Sądu. Interpretacja art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie zwierząt
zaprezentowane przez Sąd wymagała również konfrontacji z postanowieniami
ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt
gospodarskich ( Dz. U. Nr 133, poz. 921), która regulując m.in. sprawy z zakresu
hodowli, oceny wartości użytkowej zwierząt gospodarskich (art.1) i uznając, iż
wartość tę oznacza wymierna cecha lub zespól cech zwierzęcia gospodarskiego o
znaczeniu gospodarczym (art. 2 pkt 9), a więc i konsumpcyjnym, wprowadziła
zamknięty katalog zwierząt gospodarskich, do którego nie zaliczono psa ( art. 2 ust.
1-3). Swojego poglądu Sąd nie odniósł również do uregulowań ustawy z dnia
16.12.2006 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego ( Dz. U. Nr 17, poz. 127),
która kształtując zasady higieny dotyczącej żywości pochodzenia zwierzęcego,
odwołuje się do definicji pojęć „mięso” oraz „produkty pochodzenia zwierzęcego”
określonych w rozporządzeniu Nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z
5
dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące higieny w
odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z
30.04.2004), w których nie mieszczą się produkty z psów ( załącznik pkt 1 i 8 do
tego rozporządzenia).
Niezbędnym było również, w kontekście ustaleń dotychczas poczynionych w
tej sprawie, rozważenie przepisów normujących obrót produktami medycznymi –
ustawy z dnia 6.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne ( t. jedn. - Dz. U. z 2008 r. Nr
45, poz. 271). W świetle zebranych dowodów trudno jest również jednoznacznie
ustalić, wbrew temu co stwierdził Sąd, czy uśmiercanie psów przez oskarżonego
było humanitarne w kontekście wymogu wynikającego z §15 ust. 2 rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 .09. 2004 r. w sprawie kwalifikacji
osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i
uśmiercania zwierząt ( Dz. U. Nr 205, poz. 2102 ze zm.). Powyższe okoliczności
istotne dla przeprowadzenia interpretacji funkcjonalnej i systemowej przepisu art.
33 ust.1 pkt 1 ustawy o ochronie zwierząt, nie były przedmiotem rozważań Sądu,
czego dowodem jest treść uzasadnienia orzeczenia, a mogły one wpłynąć w sposób
istotny na jego treść.
Nie istniały zatem podstawy do umorzenia postępowania przed rozprawą na
posiedzeniu, wyznaczonym w trybie art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k., gdyż w sposób
oczywisty z zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego
nie wynikało, że czyn zarzucony oskarżonemu nie zawiera znamion czynu
zabronionego.
Skoro zebrane dowody nie miały jednoznacznego wyrazu, a dokonanie
trafnych ustaleń faktycznych, co do istotnych okoliczności czynu, co nie mogło
pozostawać bez wpływu na możliwość poczynienia prawidłowej subsumcji
prawnej tych faktów, wymagało gruntowanego zbadania i wieloaspektowej
krytycznej oceny materiału dowodowego, to oczywiste jest, że umorzenie
6
postępowania na posiedzeniu przed rozprawą nie było dopuszczalne (por.
postanowienie SN z 13 września 2005 r., V KK 143/05, OSNwSK 2005/1/1650).
Zatem rozpoznanie sprawy powinno nastąpić na rozprawie, która umożliwi
przeprowadzenie pełnego postępowania dowodowego z zachowaniem zasady
kontradyktoryjności.
Kierując się powyższymi względami, należało uznać trafność kasacji
Rzecznika Praw Obywatelskich, poza oczywiście wskazaną w niej propozycją
wsparcia argumentacji tego nadzwyczajnego środka odwoławczego zeznaniami
złożonymi przez oskarżonego w charakterze świadka i uchylić zaskarżone
postanowienie i sprawę przekazać Sądowi meriti do rozpoznania.