Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 8 września 2010 r.
III PZ 6/10
W postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania nie ulega zmianie
tok instancji. Właściwy do jej rozpoznania sąd drugiej instancji nie orzeka jako
sąd pierwszej instancji. Stąd też do zażalenia na postanowienie tego sądu od-
rzucające zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi stosuje się art. 3941
§ 2 oraz art. 871
§ 2 k.p.c.
Przewodniczący SSN Romualda Spyt (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 września
2010 r. sprawy z powództwa Zenona S. przeciwko Politechnice L. w L. o przywróce-
nie do pracy, na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 31 marca 2010 r. [...]
o d d a l a zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Lublinie postanowieniem z dnia 31 marca 2010 r.
odrzucił zażalenie powoda Zenona S. na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy w Lublinie z dnia 27 stycznia 2010 r. odrzucające skargę powoda o wznowie-
nie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 15 maja
2007 r. [...].
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził, że orzekając w ni-
niejszej sprawie działa jako sąd drugiej instancji, zaś dopuszczalność zażalenia na
postanowienia sądu drugiej instancji regulowana jest treścią art. 3941
k.p.c., który
wskazuje katalog postanowień sądu drugiej instancji, podlegających zaskarżeniu do
Sądu Najwyższego w drodze zażalenia. Zgodnie z treścią art. 871
§ 1 k.p.c. w postę-
powaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów
lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związa-
2
nych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem
niższej instancji.
Sąd Okręgowy podkreślił, że postanowienie z dnia 27 stycznia 2010 r. odrzu-
cające skargę powoda o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem zostało doręczone powodowi w dniu 10 lutego 2010 r. wraz z pouczeniem,
że służy od niego zażalenie do Sądu Najwyższego w terminie tygodniowym od dnia
doręczenia postanowienia, przy czym winno być ono sporządzone przez radcę praw-
nego bądź adwokata, co wynika z treści art. 3941
i art. 871
§ 1 k.p.c. Tymczasem
wbrew temu pouczeniu zażalenie w sprawie niniejszej zostało sporządzone i wnie-
sione przez Zenona S. osobiście, co czyni je niedopuszczalnym, a tym samym pro-
wadzi do odrzucenia tego środka zaskarżenia.
Pełnomocnik powoda - adwokat Ewa W.-B. - wniosła na powyższe postano-
wienie zażalenie. Postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisów postępowania: art.
370 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. w związku z art. 871
k.p.c. - poprzez nietraf-
ne uznanie, że powód w złożonym zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy w Lublinie z dnia 27 stycznia 2010 r. nie zachował wymagań formalnych,
składając osobiście zażalenie niesporządzone przez fachowego pełnomocnika w
osobie adwokata lub radcy prawnego, pomimo braku takiego obowiązku wynikające-
go z przepisów ustawy, art. 3941
§ 2 k.p.c. - poprzez błędną wykładnię tego przepisu
i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że powód winien złożyć zażale-
nie na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy w Lublinie z dnia 27 stycznia
2010 r. do Sądu Najwyższego i nietrafne stanowisko, iż Sąd Okręgowy rozpoznawał
niniejszą sprawę jako sąd drugiej instancji, art. 394 § 1 pkt 11 k.p.c. w związku z art.
397 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 367 § 2 k.p.c. - poprzez niezastoso-
wanie tych przepisów i nieprzekazanie złożonego w dniu 17 lutego 2010 r. zażalenia
na postanowienie Sądu Okręgowego-Sąd Pracy w Lublinie z dnia 27 stycznia 2010 r.
do Sądu Apelacyjnego w Lublinie - właściwego do rozpoznania zażalenia jako Sąd
drugiej instancji
W uzasadnieniu podniesiono, że Sąd Okręgowy w Lublinie, na skutek stwier-
dzenia swej niewłaściwości przez Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Lublinie orzekał w niniejszej sprawie jako sąd pierwszej instancji, dlatego też
zgodnie z treścią przepisu art. 394 § 1 pkt 11 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 zdanie
pierwsze k.p.c. w związku z art. 367 § 2 k.p.c. właściwym do rozpoznania zażalenia
jest Sąd Apelacyjny w Lublinie. Biorąc pod uwagę powyższą okoliczność, oczywiste
3
jest, iż przepis art. 871
§ 2 k.p.c. nie ma zastosowania do złożonego w dniu 17 lutego
2010 r. zażalenia powoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne. Zgodnie z treścią art. 405 k.p.c. do wznowienia
postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 4011
właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzecze-
nia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Do wznowienia po-
stępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty
sprawy. W uprzednim orzecznictwie ukształtował się między innymi pogląd, że od-
dalenie apelacji przez sąd drugiej instancji nie stanowi orzeczenia co do istoty
sprawy, a jest nim wyłącznie orzeczenie reformatoryjne (zmieniające) wskazane
normatywnie w art. 386 § 1 k.p.c. (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5
grudnia 1996 r., I PKN 28/96, OSNAPUS 1997, nr 13, poz. 236 z dnia 11 kwietnia
2000 r., III CKN 172/00, LEX nr 146180, z dnia 26 lipca 2002 r., III AO 18/02,
OSNAPiUS 2002 nr 21, poz. 1, z dnia 2 lipca 2002 r., I PZ 47/02, OSNP 2004 nr 9,
poz. 159 i z dnia 9 lipca 2003 r., IV CO 7/03, LEX nr 560606). Równocześnie utrwa-
liło się w judykaturze stanowisko odmienne, uznające, że sąd drugiej instancji odda-
lający apelację jest sądem orzekającym co do istoty sprawy w rozumieniu art. 405
zdanie drugie k.p.c. Pogląd ten odwoływał się przede wszystkim do zasad systemu
apelacyjno-kasacyjnego, w którym sąd drugiej instancji jest zawsze sądem meryto-
rycznym, także wtedy, gdy oddala apelację. Wyrażony został on, między innymi, w
postanowieniach Sądu Najwyższego z 5 marca 2001 r., III CO 17/01 (niepublikowa-
ne), z dnia 5 czerwca 2001 r., III CO 17/01 (niepublikowane), z dnia 22 grudnia 2003
r., III CO 24/03 (niepublikowane) i z dnia 21 kwietnia 2004 r., III CZP 11/04 (OSNC
2004 nr 12, poz. 206) oraz w uchwałach z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98
(OSNC 1999 nr 7-8, poz. 124), z dnia 13 stycznia 2005 r., III CZP 77/04 (OSNC 2005
nr 12, poz. 200) i z dnia 2 sierpnia 2006 r., III CZP 46/06 (OSNC 2007 nr 5, poz. 69).
Sąd Najwyższy opowiedział się jednocześnie za stanowiskiem, że orzeczenie odda-
lające apelację jest ostatnim orzeczeniem co do istoty sprawy, jeżeli w wyniku jego
zaskarżenia zostanie oddalona kasacja. Ostatecznie Sąd Najwyższy w uchwale z
dnia 3 kwietnia 2007 r., III CZP 137/06 (OSNC 2007 nr 9, poz. 125), rozstrzygając
wątpliwości co do znaczenia użytego w przepisie art. 405 sformułowania „sąd, który
4
ostatnio orzekał co do istoty sprawy”, przyjął, że sąd drugiej instancji, który oddalił
apelację, jest sądem orzekającym ostatnio co do istoty sprawy w rozumieniu art. 405
zdanie drugie k.p.c., właściwym do wznowienia postępowania na podstawach okre-
ślonych w art. 403 k.p.c. Stąd też właściwym do rozpoznania skargi o wznowienie
postępowania z przyczyn restytucyjnych wniesionej przez skarżącego był Sąd drugiej
instancji - jako sąd orzekający co do istoty sprawy. Z tej przyczyny zapadło postano-
wienie Sądu Rejonowego z dnia 13 października 2009 r. o przekazaniu skargi do
rozpoznania temu Sądowi według właściwości, co oczywiście nie oznacza, że Sąd
ten (Sąd Okręgowy) działał jako sąd pierwszej instancji. W postępowaniu ze skargi o
wznowienie postępowania nie ulega zmianie tok instancji; pozostaje on taki sam jak
w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem. Skarga o wznowienie po-
stępowania nie jest powództwem o ukształtowanie prawa, gdyż nie rozpoczyna no-
wego postępowania, ale stanowi kontynuację procesu zakończonego prawomocnym
wyrokiem, z zachowaniem statusu instancyjnego poszczególnych sądów biorących
udział w tym postępowaniu. Zatem zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji
odrzucające skargę o wznowienie postępowania przysługiwało do Sądu Najwyższe-
go (3941
§ 2 k.p.c.), z zachowaniem wymagań wynikających z przepisu art. 871
§ 2
k.p.c. Ich niedochowanie uprawniało Sąd drugiej instancji do odrzucenia zażalenia w
oparciu o odpowiednio stosowany (na mocy art. 398
21
k.p.c.) art. 373 k.p.c. w
związku 397 § 2 k.p.c., co też Sąd drugiej instancji uczynił postanowieniem z dnia 31
marca 2010 r. To ostatnie postanowienie Sądu drugiej instancji stanowiło „postano-
wienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie” w myśl art. 3941
§ 2
k.p.c., na które przysługiwało zażalenie do Sądu Najwyższego, a więc również śro-
dek zaskarżenia obwarowany wymaganiem wniesienia go przez profesjonalnego
pełnomocnika, czego skarżący nie dochował, wnosząc osobiście zażalenie z dnia 17
lutego 2010 r. W konsekwencji zatem zaskarżone postanowienie ma oparcie w obo-
wiązujących przepisach prawa (odpowiednio stosowany art. 373 k.p.c. w związku
397 § 2 k.p.c.).
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy na mocy art. 3941
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 39814
k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13