Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 20 października 2010 r., III CZP 70/10
Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący)
Sędzia SN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
Sędzia SN Dariusz Zawistowski
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "Z.B.M.", sp. z o.o. w B. przeciwko
Bożenie K., Jennifer K., Bartoszowi K. i Nikol K. o eksmisję, po rozstrzygnięciu w
Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 20 października 2010 r. zagadnienia
prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z
dnia 19 maja 2010 r.:
„Czy umowa o oddanie w nieodpłatne użytkowanie nieruchomości
budynkowych stanowiących komunalny zasób mieszkaniowy, przez gminę na rzecz
komunalnej osoby prawnej jest sprzeczna lub stanowi obejście przepisów art. 13
ust. 1 w związku z art. 14 ust. 2 oraz art. 25 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz.
2603 ze zm.) i z tej przyczyny jest nieważna w rozumieniu art. 58 § 1 k.c.?”
podjął uchwałę:
Umowa nieodpłatnego obciążenia nieruchomości należącej do gminnego
zasobu nieruchomości użytkowaniem na rzecz samorządowej osoby prawnej
jest nieważna.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 9 marca 2009 r. Sąd Rejonowy w Bytomiu nakazał
pozwanym Bożenie K., Jennifer K. i Bartoszowi K. opróżnienie lokalu mieszalnego
nr 6, położonego w B. przy ul. K. nr 53.
Z ustaleń Sądu wynika, że wymieniony lokal mieszkalny znajduje się w
nieruchomości oddanej powódce przez Gminę B. w nieodpłatne użytkowanie na
podstawie umowy z dnia 30 lipca 2004 r., zawartej w formie aktu notarialnego.
Pozwana Bożena K. zajęła ten lokal samowolnie i zamieszkała w nim z małoletnimi
dziećmi.
Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo na podstawie art. 222 § 1 w związku z
art. 251 k.c. Podkreślił, że żądanie powódki – wbrew zarzutowi pozwanych – nie
stanowi nadużycia przysługującego jej prawa (art. 5 k.c.).
Rozpoznając apelację pozwanych, Sąd Okręgowy w Katowicach uznał, że
wzięta przez niego pod rozwagę z urzędu kwestia ważności umowy użytkowania z
dnia 30 lipca 2004 r. budzi poważne wątpliwości i przedstawił – na podstawie art.
390 § 1 k.p.c. – przytoczone na wstępie zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
U podstaw przedstawionego zagadnienia prawnego leży wyeksponowany
przez Sąd Okręgowy problem dopuszczalności zawarcia przez gminę umowy o
ustanowieniu użytkowania na stanowiącej jej własność nieruchomości z podmiotem
innym niż wymienione w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze
zm. – dalej: "u.g.n."), czyli Skarbem Państwa lub jednostką samorządu
terytorialnego.
Nie jest trafny rozważany przez Sąd Okręgowy wariant interpretacyjny, że art.
14 ust. 2 u.g.n. stanowi jeden z wyjątków, o którym mowa w art. 13 ust. 1 u.g.n., „w
tym sensie, że nie można obciążyć ograniczonym prawem rzeczowym
nieruchomości samorządu terytorialnego na rzecz innego podmiotu niż Skarb
Państwa lub inna jednostka samorządu terytorialnego”. Jego przyjęcie oznaczałoby,
że według art. 13 ust. 1 u.g.n. nieruchomości stanowiące własność gminy mogą być
obciążane użytkowaniem tylko na rzecz Skarbu Państwa lub innej jednostki
samorządu terytorialnego.
Na aprobatę zasługuje natomiast odmienne stanowisko, że obciążenie
użytkowaniem nieruchomości skarbowej lub samorządowej może nastąpić (i tak
było również w dniu zawarcia umowy z dnia 30 lipca 2004 r.) także na rzecz
samorządowej osoby prawnej, a szerzej – na rzecz osób fizycznych oraz osób
prawnych innych niż podmioty wymienione w art. 14 ust. 2 u.g.n. Potencjalnym
użytkownikiem może więc być – jak trafnie podkreśla się w piśmiennictwie – każda
osoba fizyczna i prawna.
Za tym stanowiskiem przemawia kilka argumentów.
Z art. 13 ust. 1 u.g.n. wynika, że nieruchomości stanowiące własność Skarbu
Państwa oraz własność jednostek samorządu terytorialnego mogą być, tak jak inne
nieruchomości, przedmiotem czynności o charakterze prawnorzeczowym lub
obligacyjnym. Przytoczony przepis nie zawiera żadnych ograniczeń podmiotowych.
Ze względu na jego szeroką, otwartą formułę bardzo ostrożnie należy więc
wnioskować, czy zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 13 ust. 1 u.g.n., oraz jak
daleko – w razie zastrzeżenia wyjątku w ustawie – sięga wyłączenie
dopuszczalności dokonywania czynności prawnych, których przedmiot stanowią
nieruchomości skarbowe lub samorządowe.
Doszukiwanie się wspomnianego wyjątku w art. 14 ust. 2 u.g.n. nie ma
podstaw. W piśmiennictwie trafnie podkreśla się, że przepis ten wprowadza jedynie
wyjątek od zasady odpłatności oznaczonych czynności prawnych, a nie
ograniczenia podmiotowe w zakresie dopuszczalności ich dokonywania.
Przytoczony przepis, podobnie jak art. 13 ust. 1 u.g.n., odwołuje się w ogóle do
obciążania nieruchomości ograniczonymi prawami rzeczowymi, a nie jedynie do
obciążania ich prawem użytkowania. Proponowana przez Sąd Okręgowy wykładnia
oznaczałaby więc ograniczenie obciążania nieruchomości skarbowych i
samorządowych tymi prawami tylko na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek
samorządowych. W konsekwencji prowadziłaby ona nie tylko do istotnego i
nieuzasadnionego upośledzenia uprawnień Skarbu Państwa i jednostek samorządu
terytorialnego związanych z przysługującym im prawem własności nieruchomości,
ale także do trudnych do zaakceptowania skutków polegających na niemożliwości
obciążenia nieruchomości skarbowej lub samorządowej odpowiednią służebnością
na rzecz np. zakładu energetycznego czy wodociągowego.
Trudno byłoby też wyjaśnić – w razie zaakceptowania rozważanego przez Sąd
Okręgowy kierunku wykładni – dlaczego ustawodawca następnym przepisem (art.
14 ust. 2 u.g.n.) pozbawia art. 13 ust. 1 u.g.n., szeroko określający możliwość
obciążenia nieruchomości skarbowych i samorządowych ograniczonymi prawami
rzeczowymi, istotnej treści, wyłączając możliwość obciążenia nieruchomości
skarbowych i samorządowych ograniczonymi prawami rzeczowymi na rzecz innych
podmiotów niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.
Legislacyjnie poprawniejsze byłoby wówczas zrezygnowanie z wynikającej z art. 13
ust. 1 u.g.n. zasady dopuszczalności obciążania nieruchomości skarbowych i
samorządowych ograniczonymi prawami rzeczowym na rzecz każdej osoby
fizycznej lub prawnej i uregulowanie jedynie rzadkich (ograniczonych podmiotowo)
sytuacji, w których mogłoby nastąpić obciążenie wspomnianych nieruchomości
ograniczonymi prawami rzeczowymi.
Argumentu przemawiającego przeciwko rozważanemu przez Sąd Okręgowy
kierunkowi wykładni dostarczają także zawarte w innych przepisach ustawy o
gospodarce nieruchomościami unormowania dotyczące prawa użytkowania (art. 19,
23 ust. 3 oraz art. 35 ust. 1, 1a i 2 u.g.n.). Z ich treści nie wynika, aby beneficjentem
tego prawa mogły być jedynie Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego.
Ponadto wśród wskazywanych w piśmiennictwie – w rozumieniu art. 13 ust. 1
u.g.n. – wyjątków ograniczających obrót nieruchomościami skarbowymi lub
samorządowymi nie ma art. 14 ust. 2 u.g.n. Wymienia się natomiast m.in. przepisy
ustawy z dnia 28 września 1991 o lasach (jedn. tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz.
435 ze zm.), ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot
gruntowych (Dz.U. Nr 28, poz. 169 ze zm.) oraz ustawy z dnia 19 października
1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (jedn. tekst:
Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700 ze zm.).
Pozytywne przesądzenie budzącej wątpliwości kwestii, czy można obciążyć
nieruchomość stanowiącą własność gminy użytkowaniem na rzecz samorządowej
osoby prawnej aktualizuje kolejną wątpliwość Sądu Okręgowego, czy takie
ustanowienie użytkowania może nastąpić nieodpłatnie.
Nieodpłatne obciążenie nieruchomości skarbowych lub samorządowych
ograniczonymi prawami rzeczowymi zostało uregulowane wyraźnie jedynie w art.
14 ust. 2 u.g.n. Zgodnie jednak z tym przepisem, nieruchomości Skarbu Państwa
mogą być nieodpłatnie obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi na rzecz
jednostek samorządu terytorialnego, a nieruchomości będące własnością jednostek
samorządu terytorialnego – na rzecz Skarbu Państwa lub innych jednostek
samorządu terytorialnego. Tymczasem w sprawie, w której przedstawiono
rozstrzygane zagadnienie prawne, nieruchomość gminna została obciążona
użytkowaniem na rzecz samorządowej osoby prawnej, a więc innego podmiotu niż
wskazany w art. 14 ust. 2 u.g.n.
Wprawdzie można znaleźć racje przemawiające za rozważanym przez Sąd
Okręgowy poglądem, że nie jest wyłączone nieodpłatne obciążenie nieruchomości
gminnej użytkowaniem również na rzecz samorządowej osoby prawnej (np. art. 13
ust. 1 u.g.n. nie zastrzega, że ograniczone prawa rzeczowe mogą być ustanowione
jedynie za wynagrodzeniem, przewiduje też oddanie nieruchomości w użyczenie),
jednak więcej argumentów przemawia za stanowiskiem, iż nieodpłatne obciążenie
nieruchomości skarbowych i samorządowych ograniczonymi prawami rzeczowym
może nastąpić jedynie na rzecz podmiotów wskazanych w art. 14 ust. 2 u.g.n.
Obrót nieruchomościami jest w rozumieniu art. 13 ust. 1 u.g.n. jedną z postaci
gospodarowania nieruchomościami; w myśl art. 12 u.g.n., powinno ono być
wykonywane zgodnie zasadami prawidłowego gospodarowania. Przez zasady
prawidłowego gospodarowania, które nie zostały ani określone, ani skatalogowane
w ustawie o gospodarce nieruchomościami, należy rozumieć takie reguły
zarządzania i rozporządzania nieruchomościami oraz korzystania z nich, które
pozostają w zgodzie z działem drugim przytoczonej ustawy, a zarazem są
racjonalne z ekonomicznego punktu widzenia.
W orzecznictwie podkreśla się, że przewidziane przepisami ustawy o
gospodarce nieruchomościami ograniczenia i rygory, którym poddany został obrót
nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi, mają służyć właściwemu
gospodarowaniu mieniem publicznym. Wyjątki od stawianych przepisami ustawy
wymagań powinny być interpretowane ściśle zarówno co do przestrzegania trybu
przetargowego, jak i dopuszczalności nieodpłatnego dysponowania
nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa lub jednostek
samorządu terytorialnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r.,
III CZP 46/03, OSNC 2004, nr 10, poz. 153 oraz wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 21 marca 2007 r., I OSK 1998/06, nie publ.). Wynikająca z
art. 3531
k.c. zasada swobody umów – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wymienionej
uchwale – ulega na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami, w zakresie
gospodarowania nieruchomościami przez jednostki samorządu terytorialnego,
istotnym ograniczeniom. Normy regulujące zasady obrotu nieruchomościami
skarbowymi i samorządowymi mają w większości charakter prawa publicznego i są
bezwzględnie obowiązujące.
W tym aspekcie należy także oceniać znaczenie art. 14 u.g.n., który w
stosunkach między Skarbem Państwa i jednostkami samorządu terytorialnego
dopuszcza dokonywanie czynności prawnych nie w pełni ekwiwalentnych (bez
obowiązku dopłaty w wypadku umowy zamiany) nieodpłatnych lub za cenę
obniżoną. Kilka argumentów przemawia za tym, aby z art. 14 ust. 2 u.g.n. wywieść
a contrario, że nieodpłatne obciążenie nieruchomości skarbowej lub samorządowej
nie może nastąpić na rzecz innych podmiotów niż Skarb Państwa lub jednostka
samorządu terytorialnego.
O istotnym, systemowym znaczeniu unormowania zawartego w art. 14 ust. 2
u.g.n. świadczy jego umiejscowienie w rozdziale pierwszym ("Zasady ogólne")
dziale drugim ("Gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu
Państwa oraz własność jednostki samorządu terytorialnego") ustawy o gospodarce
nieruchomościami. Rangi zasady nabiera więc możliwość nieodpłatnego obciążenia
nieruchomości skarbowych lub samorządowych ograniczonymi prawami
rzeczowymi jedynie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu
terytorialnego.
W art. 14 u.g.n. ustawodawca w sposób limitowany określił, jakie czynności
prawne, dotyczące nieruchomości skarbowych lub samorządowych, mogą być
dokonane bez zachowania pełnej ekwiwalentości. Za przejaw takiego limitowania
można uznać również odwołanie (obok sprzedaży i zamiany) do obciążenia
nieruchomości ograniczonymi prawami rzeczowymi, ze względu bowiem na zasadę
numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych, katalog praw, którymi można
obciążyć wymienione nieruchomości, a w konsekwencji także czynności prawnych
prowadzących do ich obciążenia, jest zamknięty. Ustawodawca w sposób ścisły
określił zatem, w jakich wyjątkowych wypadkach jest dopuszczalne odstąpienie od
ekwiwalentości umów wskazanych w art. 14 ust. 1-4 u.g.n.
Wyraźnie uregulowana przez ustawodawcę możliwość nieodpłatnego
obciążenia nieruchomości skarbowych i samorządowych ograniczonymi prawami
rzeczowymi na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego
nasuwa pytanie, jaka zasada, co do odpłatności tych czynności prawnych,
obowiązuje w wypadku obciążenia ograniczonymi prawami wymienionych
nieruchomości na rzecz podmiotów innych niż wskazane w art. 14 ust. 2 u.g.n.
Z art. 14 u.g.n. wynika, że zasadą jest odpłatność, a w odniesieniu do umów
sprzedaży i zamiany nie tylko ekwiwalentność, lecz równowartość świadczeń,
badanie bowiem ekwiwalentności świadczeń dopuszcza w pewnym zakresie
subiektywną ocenę, czy świadczenia odpowiadają sobie wzajemnie. Tymczasem z
art. 14 ust. 3 in fine u.g.n. wynika, że w umowie zamiany stanem założonym jest
równa wartość zamienianych nieruchomości; dopiero zastosowanie normy zawartej
w tym przepisie umożliwia zawarcie umowy „bez obowiązku dokonania dopłat w
wypadku różnej wartości zamienianych nieruchomości”. W wypadku nieruchomości
skarbowych i samorządowych ustawodawca wyłączył więc możliwość swobodnego,
subiektywnego stwierdzenia, że mimo nierównej wartości nieruchomości mogą być
przedmiotem zamiany. Takie same wnioski wynikają z art. 14 ust. 1 u.g.n. co do
możliwości sprzedaży nieruchomości za cenę niższą niż ich wartość rynkowa.
O rygoryzmie, z jakim ustawodawca potraktował kwestię odpłatności związaną
z obrotem nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi, świadczy fakt, że
możliwość odejścia od pełnej odpłatności jest ściśle ograniczona przedmiotowo i
podmiotowo. Odnosi się ona bowiem jedynie do kilku czynności prawnych
(sprzedaży, zamiany, obciążenia nieruchomości ograniczonymi prawami
rzeczowymi i oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste) oraz oznaczonych
podmiotów (Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego). Wyjątki te nie
mogą być interpretowane rozszerzająco (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17
lipca 2003 r., III CZP 46/03). Wyraźne uregulowanie wskazanych ograniczeń
podmiotowych i przedmiotowych przemawia za tym, że w wypadku innych
czynności prawnych i między innymi podmiotami regułą pozostaje odpłatność.
Skutki obowiązywania art. 14 ust. 2 u.g.n. należy zatem oceniać nie tylko z
uwzględnieniem wprost treści tego przepisu, lecz również wynikających z niego
wniosków a contrario. W innym wypadku, tzn. przy założeniu, że nieodpłatne
obciążenie nieruchomości gminnej użytkowaniem jest możliwe także na rzecz
podmiotów innych niż wskazane w art. 14 ust. 2 u.g.n., omawiana regulacja byłaby
niecelowa, trudno byłoby bowiem wyjaśnić, dlaczego ustawodawca reguluje
nieodpłatne obciążanie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i jednostek
samorządu terytorialnego, skoro nieodpłatne obciążenie nieruchomości skarbowych
i samorządowych mogłoby nastąpić także na rzecz innych podmiotów niż wskazane
w art. 14 ust. 2 u.g.n.
Argumentu na rzecz stanowiska o odpłatności czynności prawnych
dotyczących obrotu nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi dostarcza
m.in. art. 23 ust. 3 u.g.n., który stanowi, że od wpływów osiąganych ze sprzedaży,
opłat z tytułu trwałego zarządu, użytkowania, czynszu dzierżawnego i najmu
nieruchomości Skarbu Państwa, o których mowa w art. 23 ust. 1 u.g.n., a także od
wpływów osiąganych z opłat z tytułu użytkowania wieczystego oraz od odsetek za
nieterminowe wnoszenie tych należności potrąca się 25% środków, które stanowią
dochód powiatu, na którego terenie położone są te nieruchomości.
Wniosek o odpłatności użytkowania ustanowionego w innych okolicznościach
niż objęte hipotezą art. 14 ust. 2 u.g.n. wspiera także art. 35, a zwłaszcza zawarte w
ustępie 2 pkt 8-10 unormowania dotyczące wysokości opłat z tytułu użytkowania,
terminów ich ponoszenia i zasad aktualizacji opłat.
Szczególny charakter unormowań zawartych w art. 14 ust. 1-4 u.g.n.
podkreśla przewidziane w art. 14 ust. 5 u.g.n. wymaganie, aby zawarcie umów, o
których mowa w ust. 1-4, uzyskało uprzednio zgodę wojewody w odniesieniu do
nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo zgodę odpowiednio
rady lub sejmiku w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostek
samorządu terytorialnego. Konieczność uzyskania zgody poprzedzającej zawarcie
omawianych umów wyraźnie przemawia przeciwko dopuszczalności nieodpłatnego
obciążenia nieruchomości skarbowych i samorządowych ograniczonymi prawami
rzeczowymi na rzecz podmiotów innych niż Skarb Państwa lub jednostka
samorządu terytorialnego. W przeciwnym wypadku niezrozumiałe byłoby, dlaczego
omawiane obciążenie nieruchomości skarbowych i samorządowych na rzecz
Skarbu Państwa i jednostek samorządowych podlegałoby większym rygorom niż na
rzecz innych podmiotów prawa.
O ścisłym określaniu wypadków i form nieodpłatnego gospodarowania
nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa lub jednostki
samorządu terytorialnego świadczy nie tylko unormowanie zawarte w art. 14 u.g.n.,
ale także określone w art. 13 ust. 2 u.g.n. zasady darowizny nieruchomości
skarbowych i samorządowych. Dopuszczalność jej dokonania została ujęta bardzo
rygorystycznie; zawarcie umowy wymaga stosownej zgody, niezbędne jest
określenie celu darowizny, niewykorzystanie nieruchomości zgodnie z celem
darowizny może stanowić podstawę jej odwołania, a darowizna między Skarbem
Państwa i jednostką samorządu terytorialnego, jak też między jednostkami
samorządu terytorialnego może być dokonana jedynie na cel publiczny. Wprawdzie
nieodpłatne ustanowienie użytkowania nie może być utożsamiane z darowizną
nieruchomości, jednakże stanowczość unormowań dotyczących darowizny i ich
wykładnia nie pozostają bez wpływu na interpretację przepisów dotyczących
nieodpłatnych czynności obrotu nieruchomościami publicznymi. Jednoznaczne
uregulowanie dopuszczalności darowizny, co warto podkreślić, było w orzecznictwie
traktowane jako podstawa wnioskowania a contrario o możliwości dokonywania
innych czynności nieodpłatnych oraz dokonywania darowizny na inny cel niż
publiczny (por. uchwała Sąd Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., III CZP 46/03).
Reasumując, wnioski wynikające z wykładni art. 14 ust. 2 u.g.n. dokonanej z
uwzględnieniem zasad obrotu nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi
przemawiają za przyjęciem, że z przytoczonego przepisu wynika a contrario norma
zakazująca obciążania nieruchomości skarbowych i samorządowych nieodpłatnym
użytkowaniem na rzecz podmiotów innych niż Skarb Państwa lub jednostki
samorządu terytorialnego.
Umowa o ustanowieniu użytkowania na nieruchomości stanowiącej własność
Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego stanowi – z powodu
zawarcia jej z naruszeniem wspomnianego zakazu – czynność prawną sprzeczną z
ustawą i zgodnie z art. 58 § 1 k.c. jest nieważna. Przewidziana w art. 14 ust. 2
u.g.n. norma zakazująca obciążania nieruchomości skarbowych i samorządowych
nieodpłatnym użytkowaniem na rzecz innych podmiotów niż w niej wymienione, ma
charakter normy bezwzględnie obowiązującej; za jej imperatywnym charakterem
przemawia zarówno stanowcze ujęcie art. 14 ust. 2 u.g.n., jak i ocena znaczenia tej
regulacji, dokonana z uwzględnieniem innych przepisów ustawy o gospodarce
nieruchomościami, wyrażających lub potwierdzających zasadę odpłatności
ustanowienia prawa użytkowania.
Sankcja nieważności, będąca konsekwencją naruszenia normy bezwzględnie
obowiązującej, zapewnia rzeczywistą ochronę interesów właścicieli nieruchomości
skarbowych i samorządowych obciążonych ograniczonymi prawami rzeczowymi.
Takiej ochrony nie gwarantowałyby wskazywane przez Sąd Okręgowy jedynie
karne lub polityczne konsekwencje naruszenia art. 14 ust 2 u.g.n. Warto też dodać,
że w okresie obowiązywania ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce
nieruchomościami i wywłaszczeniu (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127)
wyrażono w piśmiennictwie pogląd, iż dokonane z naruszeniem art. 4 tej ustawy
nieodpłatne czynności, których przedmiotem były nieruchomości skarbowe albo
gminne, są nieważne z powodu sprzeczności z ustawą. (...)
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w uchwale.