IV CZ 77/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:07-11-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 142/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 77/10
POSTANOWIENIE
Dnia 21 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSA Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko E. S. i Skarbowi Państwa - Prokuraturze Rejonowej w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 października 2010
r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 11 sierpnia 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
1) oddala zażalenie
2) zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 1800,- (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego,
3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego na rzecz adwokata M. G.
kwotę 2700,- (dwa tysiące siedemset) złotych powiększone o 22% podatku
VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z
urzędu.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda J. S. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 marca 2009 r. w
sprawie przeciwko E. S. i Skarbowi Państwa - Prokuraturze Rejonowej w S. o zapłatę.
Odrzucenie skargi wynikało z wniesienia jej od wyroku, który zapadł w innej
dacie, niż wskazana przez skarżącego oraz przede wszystkim ze względu na
sporządzenie skargi kasacyjnej przez samego powoda, mimo obowiązku zastępstwa
przez adwokata lub radcę prawnego; podstawą prawną odrzucenia skargi był art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu od tego postanowienia wyznaczony z urzędu pełnomocnik powoda
zarzucił naruszenie art. 6 § 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności gwarantującej prawo do rzetelnego procesu i wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia z przyznaniem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej powodowi z urzędu. W odpowiedzi na zażalenie Prokuratoria Generalna
Skarbu Państwa wniosła o jego oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie podlega oddaleniu.
Z art. 871
§ 1 k.p.c. wynika, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym strona
musi być reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata lub
radcy prawnego, a obowiązek ten dotyczy także czynności procesowych związanych z
postępowaniem przed Sądem Najwyższym, które są podejmowane przed sądem
powszechnym.
Przepis ten ma charakter iuris cogentis, a wyjątki są określone w art. 871
§ 2 i 3 k.p.c. i
nie mają one zastosowania wobec powoda.
Wbrew twierdzeniu w zażaleniu, na Sądzie Apelacyjnym nie spoczywał żaden
ustawowy obowiązek ustanowienia dla strony pełnomocnika z urzędu, tylko dlatego, że
korzystał on z takiego pełnomocnika w postępowaniu przed sądem pierwszej i drugiej
instancji. W kwestii tej wcześniejsze rozbieżności w orzecznictwie zostały w tym właśnie
kierunku rozumienia przymusu adwokacko-radcowskiego rozstrzygnięte uchwałą SN z
dnia 5 czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, OSNC 2008, nr 11, poz. 122). Skarżący sam
przyznaje w zażaleniu, że pełnomocnik z urzędu nie był wyznaczony do zastępowania
3
powoda w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Postępowanie to nie jest natomiast
kolejną trzecią instancją, a wniesienie skargi kasacyjnej ma charakter nadzwyczajnego
środka zaskarżenia od prawomocnego już orzeczenia sądowego.
Ograniczenie zdolności postulacyjnej strony odnośnie do osobistego
podejmowania czynności procesowych w postępowaniu cywilnym przez nałożenie
przymusu adwokackiego lub radcowskiego w art. 871
§ 1 k.p.c. nie ogranicza praw
obywatela w myśl Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności, tylko racjonalizuje wykonywanie tych praw, formalnie
gwarantując stronie fachową pomoc prawną w postępowaniu przed najwyższym
organem sądowym w Rzeczpospolitej Polskiej. Ma to na celu zapewnienie poprawności
tego postępowania, właściwe i sprawne dokonywanie wszelkich czynności procesowych
przed Sądem Najwyższym, co uzasadnia także nadzwyczajny odmienny od
postępowania przed sądami powszechnymi charakter czynności przed tym Sądem.
Z tych względów skarga kasacyjna została prawidłowo odrzucona na podstawie
art. 3986
§ 2 k.p.c., a zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w związku
z art. 39814
k.p.c. O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 i 99
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 i 39821
k.p.c. oraz § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 21 października 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSA Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko E. S. i Skarbowi Państwa - Prokuraturze Rejonowej w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 października 2010
r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 11 sierpnia 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
1) oddala zażalenie
2) zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 1800,- (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego,
3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego na rzecz adwokata M. G.
kwotę 2700,- (dwa tysiące siedemset) złotych powiększone o 22% podatku
VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z
urzędu.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda J. S. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 marca 2009 r. w
sprawie przeciwko E. S. i Skarbowi Państwa - Prokuraturze Rejonowej w S. o zapłatę.
Odrzucenie skargi wynikało z wniesienia jej od wyroku, który zapadł w innej
dacie, niż wskazana przez skarżącego oraz przede wszystkim ze względu na
sporządzenie skargi kasacyjnej przez samego powoda, mimo obowiązku zastępstwa
przez adwokata lub radcę prawnego; podstawą prawną odrzucenia skargi był art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu od tego postanowienia wyznaczony z urzędu pełnomocnik powoda
zarzucił naruszenie art. 6 § 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności gwarantującej prawo do rzetelnego procesu i wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia z przyznaniem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej powodowi z urzędu. W odpowiedzi na zażalenie Prokuratoria Generalna
Skarbu Państwa wniosła o jego oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie podlega oddaleniu.
Z art. 871
§ 1 k.p.c. wynika, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym strona
musi być reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata lub
radcy prawnego, a obowiązek ten dotyczy także czynności procesowych związanych z
postępowaniem przed Sądem Najwyższym, które są podejmowane przed sądem
powszechnym.
Przepis ten ma charakter iuris cogentis, a wyjątki są określone w art. 871
§ 2 i 3 k.p.c. i
nie mają one zastosowania wobec powoda.
Wbrew twierdzeniu w zażaleniu, na Sądzie Apelacyjnym nie spoczywał żaden
ustawowy obowiązek ustanowienia dla strony pełnomocnika z urzędu, tylko dlatego, że
korzystał on z takiego pełnomocnika w postępowaniu przed sądem pierwszej i drugiej
instancji. W kwestii tej wcześniejsze rozbieżności w orzecznictwie zostały w tym właśnie
kierunku rozumienia przymusu adwokacko-radcowskiego rozstrzygnięte uchwałą SN z
dnia 5 czerwca 2008 r. (III CZP 142/07, OSNC 2008, nr 11, poz. 122). Skarżący sam
przyznaje w zażaleniu, że pełnomocnik z urzędu nie był wyznaczony do zastępowania
3
powoda w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Postępowanie to nie jest natomiast
kolejną trzecią instancją, a wniesienie skargi kasacyjnej ma charakter nadzwyczajnego
środka zaskarżenia od prawomocnego już orzeczenia sądowego.
Ograniczenie zdolności postulacyjnej strony odnośnie do osobistego
podejmowania czynności procesowych w postępowaniu cywilnym przez nałożenie
przymusu adwokackiego lub radcowskiego w art. 871
§ 1 k.p.c. nie ogranicza praw
obywatela w myśl Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności, tylko racjonalizuje wykonywanie tych praw, formalnie
gwarantując stronie fachową pomoc prawną w postępowaniu przed najwyższym
organem sądowym w Rzeczpospolitej Polskiej. Ma to na celu zapewnienie poprawności
tego postępowania, właściwe i sprawne dokonywanie wszelkich czynności procesowych
przed Sądem Najwyższym, co uzasadnia także nadzwyczajny odmienny od
postępowania przed sądami powszechnymi charakter czynności przed tym Sądem.
Z tych względów skarga kasacyjna została prawidłowo odrzucona na podstawie
art. 3986
§ 2 k.p.c., a zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w związku
z art. 39814
k.p.c. O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 i 99
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 i 39821
k.p.c. oraz § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).